Türkiye'de havası en temiz ve en kirli iller hangileri?

Günden güne gelişen ve sanayileşme ile yüksek miktarda hava kirliliği yaratılıyor. Dünyada ve ülkemizde her geçen gün artan karbon salınımıyla birlikte hava kirliliği de artıyor. Hal böyle olunca sanayileşmenin yüksek olduğu ülkelerde temiz bir nefes almak neredeyse imkansız hale geliyor. Kirli havayı solumak istemeyen büyük şehirlerde yaşayan insanlar da bu durum karşısında anca emekli olunca deniz kenarı ya da yeşili bol yerlerde yaşamanın hayalini kuruyor. Doğaya özlemimizin git gide arttığı son dönemlerde yaşanan bir gelişme ne yazık ki hepimizi üzüyor. Bu yazıda havası ve çevresi en temiz olan şehirlerden bahsedeceğiz. Bakalım Türkiye’de Havası En Temiz Şehirler hangileri? 

IQAİR 2021 Raporu

İsviçre merkezli hava kalitesi takip şirketi IQAir, 2021 yılına ilişkin küresel hava kirlilik raporunu yayınladı. Yayınlanan rapor, gezegenimizin olması gerekenden çok daha kirli olduğunu ortaya koydu. Zira Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) belirlediği standartlar, 2021 yılında tek bir ülke tarafından bile karşılanamadı. DSÖ, geçtiğimiz yıl yaptığı bir açıklamayla hava temizlik kriterinin, bilinen en küçük ve tehlikeli parçacıkların (PM2.5) metreküp başına 5 mikrogramdan daha düşük olması gerektiğini söylemişti. 

IQAir’ın 6.475 şehirde yaptığı araştırmaya göre yeryüzünde DSÖ standartlarında hava kalitesine sahip olan bölgelerin oranı, yüzde 3,4 olarak kayıtlara geçti. 93 şehirdeki hava kalitesi oranı ise olması gerekenden en az 10 kat kötüydü. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan IQAir yöneticisi Christi Schroeder, hava kalitesini artırmak için çabalayan ülkelerin olduğunu ancak bunun tam aksinin de yaşandığını belirtti. Schroeder’e göre Çin, hava kalitesini iyileştirme noktasında olumlu adım atan ülkelerden bir tanesi.

TÜRKİYE'DE HAVA KİRLİLİĞİ RAPORU

IQAir’ın interaktif haritasına baktığımızda, hava kalitesi çalışmasının ülkemizin dört bir yanında yapıldığını görüyoruz. Bu bağlamda, hava kalitesi ölçümünün yapıldığı ve ölçümler sonucunda en iyi sonucu veren şehrimiz, Çankırı. Araştırmaya dahil edilen 6475 şehir arasında 4047. sırada olan Çankırı’nın havasındaki zararlı partikül oranı 9.3 µg/m³. Aynı oran İstanbul, Ankara ve İzmir için 17 seviyelerinde. Türkiye’de hava kalitesinin en kötü durumda olduğu şehrimiz; Iğdır. Iğdır’ın havasındaki zararlı partikül oranı 66.2 µg/m³. Türkiye ise 117 ülke arasında 20 μg/m³ zararlı partikül oranı ile 46. sırada yer alıyor. 

MMOB Çevre Mühendisleri Odası’nın 2017 yılında hazırladığı rapora göre ise Türkiye’nin birçok ili hava temizliği konusunda sınıfta kalmıştı. TMMOB Çevre Mühendisleri Odası’nın açıklamasına göre Türkiye’de 81 ilden sadece 6’sının havası temiz.  En çok kirliliğin olduğu şehirlerimiz Iğdır, Muş, Bursa, İstanbul’da; Göztepe ve Esenyurt, İzmir’de; Gaziemir ve Bayraklı, Ankara’da Kayaş ve Sıhhiye. Bu illerde oldukça yüksek seviyelerde kirlilik söz konusu. Türkiye’de yılda yaklaşık 30 bin insan hava kirliliğine bağlı olarak hayatına kaybetmekte. Bu 1 yılda trafik kazasında ölen insanların yaklaşık 6-7 katını oluşturmakta.

TÜRKİYE'DE HAVASI EN TEMİZ ŞEHİRLER

 Türkiye’de yalnızca Ardahan, Tunceli, Rize, Artvin, Bitlis‘te hava kirliliği üç yıl üst üste en düşük seviyede ölçülmüş. Yine de bu illerdeki hava kalitesi seviyelerinin bazıları Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği kılavuz değerlerin üzerinde. Uzmanlar bu beş şehirde yaşamanın sağlık açısından olumlu etkilerinin olacağını söylüyorlar. Çünkü nefes alıp vermek insan için en zorunlu şeydir. Soluduğumuz havanın temiz olması yaşamımız açısından mühimdir. Dolayısıyla Rize ve Artvin gibi Karadeniz bölgelerindeki temiz hava ve bu coğrafyalarda yetişen besinlerden sağlığınız için önemli bir etki yaratacaktır. Öte yandan bu şehirlerdeki yavaş yaşamlar da sizi ruhen ve psikolojik olarak daha dingin kılar. 

HAVA KİRLİLİĞİNİN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?

• ‘Hava Kirliliği ile Mücadele Stratejisi’ geliştirilmeli
• İller bazında Temiz Hava Eylem Planları oluşturulmalı
• PM2.5  ve  PM10  değerleri başta olmak üzere tüm kirleticiler ülke genelinde düzenli olarak izlenmeli ve açıklanmalı
• Hava kirliliğinin sağlık etkilerini hesaplamayı sağlayacak ölüm sayısı gibi veriler açıklanmalı
• Çevre mevzuatına uyması için gerekli yatırımlarını tamamlamayan kömürlü termik santrallerin çalışmasına izin verilmemeli

• Endüstriyel yatırımlardan Sağlık Etki Değerlendirmesi Raporu istenmeli
• Hava Kirliliği Mevzuatı DSÖ kılavuz değerleriyle uyumlu hale getirilmeli
• Fosil yakıt desteklerine son verilmeli ve adil geçiş planları yapılmalı
• Alternatif  enerji kaynakları, ulaşım araçları desteklenmeli
• Sağlık Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı STK’lar, meslek örgütleri işbirliğine gitmeli. Ek olarak korona sonrası dönemde hava kirliliğini azaltmak için planlar yapılmalı.

Kaynak: yolcu360.com