Oğlumun filmi: Cal P Dal

İsveç bugünlerde ilginç bir belgesel filmi konuşuyor. Bu film gazetelerde, radyo ve televizyonlarda övgü üstüne övgü alıyor. Eleştirmenler tarafından yılın en iyi ikinci filmi seçildi. Benim bu filme ilgi göstermemin asıl nedeni iki yapımcısından birinin oğlum Dag Etem Ösgård olması. Diğeri arkadaşı Stefan Kälstigen. Her ikisi de film ve rock hastası…   

AİLECE SİNEMACIYIZ

Dag Etem, İsveçli gazeteci bir anne ile gazeteci, radyocu, televizyoncu, belgeselci ve yazar bendenizin oğlu.  Genlerinde filmcilik ağır basmış. Aslında biz dededen sinemacıyız. Çocukluğumda Bafa’da sinemamız vardı, hem de yazlık, kışlık ve seyyar sinema. İsveç Kalix’teki film eğitimimden sonra İsveç Televizyonu’na epeyce belgesel yaptım. Biri de bu sinemalarla ilgiliydi. Babam Etem ve benim sinema maceralarımızın tekmili bu filmde.
( https://www.youtube.com/watch?v=aswqdZZQt5k&t=51s )

Kuzenlerimden biri de (Yücel Özgür) sinemacı. Hem Yılmaz Güney’in hem Atıf Yılmaz’ın reji asistanlığını yaptı. Bir ara Moda Sineması’nı işletti. Şimdi kendi kendine yazıp çiziyor.

Birçok sinemacı parasızlıktan film çalışmalarını bıraktı. Ben de en son, mükemmel bir film olacak “Osmanlı Vikingi” projeme bir türlü para bulamadığımdan yazı çizi işine yöneldim.

Aslında oturup sinemacılığımızı anlatan bir senaryo yazsam, Giuseppe Tornatore’nin “Cinema Paradiso (Cennet Sineması)” filminden güzel bir film yaparız. Müzisyenimiz de var. Belgesellerimde zaman zaman müziğini kullandığım bir kuzenim de Türkiye’nin en iyi klasik gitaristlerinden. (Mehmet Gürgün) Sözüm o ki, birleşebilsek, para denkleştirebilsek güzel işler yaparız.

BOYNUZ KULAĞI GEÇTİ

Basının beni de övdüğü oldu ama şimdi durum bambaşka. “Boynuz kulağı geçti” derler ya, öyle. Bizimkilerin filmi göklere çıkarılıyor.

114 dakikalık belgesel filmin adı “Filmen OM Kal P Dal”: Kal P Dal’in Filmi… Dokümanter mi demeli yoksa rockümanter mi?.. Baştan sona İsveçli bir rockçu anlatılıyor. Rock konuşuluyor.

Büyük onur ve gurur duydum kuşkusuz. Ama insanın kendi çocuğunun eseri hakkında yazması zor. Buraya eleştirmenlerin yaptığı bazı değerlendirmeleri koyuyorum:

“Filmi görün. Tek kelimeyle harika.”
“’Searching for sugar man’ filmi gibi kalbinizin derinliklerine iniyor.”
“İçten bir portre. Hayran olmamak elde değil.”
“Muhteşem.”
“Gerçekten etkileyen gizemli muazzam bir film.”
“Mutlaka görülmeli” 
“Film 70’li yılların müzik sahnelerine özlem dolu, yürekten ve nostaljik bir bakış.”
“Film tüm İsveç’te sinemalara büyük bir seyirci kitlesi çekme potansiyeline sahip.”
“Güçlü etkisinden kurtulamıyorsunuz.”
“İnanılmaz”
“Bravo Dag”
“Tüm İsveç’i uyandırdılar.”

İSVEÇ’TE TÜRK İZLERİ

İsveç’te tarihin ilk zamanlarından bu yana Türkler var. Daha sonra Demirbaş Şarl ile gelenler, Atatürk zamanında eğitim için gönderilenler, 1950’li yıllarda gelen öğrenciler, 60’lı yıllarda işgücü olarak göçenler, 70’li 80’li yıllarda siyasi iltica edenler ve onların çocukları İsveç’te önemli yerlere geldiler. Artık İsveç’te siyasetten sanata, müzikten resme ve yontuya, sinemaya, tiyatroya, edebiyata, ticaretten sanayiye, turizme, eğlence dünyasına; aklınıza gelebilecek her alanda Türkler var. Annesi ya da babası Türk olan çok sayıda genç insan İsveç’e katkıda bulunuyor. Bizim çocuklar da onlardan.

Atatürk’ün bir sözü var:

“Bugün bütün dünya ulusları aşağı yukarı akraba olmuşlardır ve olmakla meşguldürler… Bunun için insanlığın hepsini bir vücut ve milleti bunun bir uzvu kabul etmek gerekir”

KAL P DAL SİNEMALARDA

23 Şubat 2024’te ilk gösterimi yapılan film, Kal P Dal’ın orkestra arkadaşları, özel dostları ve akrabaları ile yapılan kırk kadar söyleşi, arşiv malzemeleri, resimler ve illüstrasyonlar ve animasyonlardan oluşuyor. Bunların harmanlanması sonucu insanın içini ısıtan hem coşturan hem hüzünlendiren, başarılarının zirvesindeyken yaşama veda eden gencecik bir insan portresi çıkıyor.

Bu belgesel 1985 yılında kariyerinin zirvesindeyken ve henüz 35 yaşındayken ve açık hava konserleriyle tüm İsveç’i sallarken beyin kanamasından ölen Güney İsveçli, Arlövlü işçi çocuğu, Rock Artisti Kal P Dal’i anlatıyor. Dişiyle tırnağıyla kendini kabul ettiren ve sahnelerin en sevilen artisti olmayı başaran bu gencin asıl adı: Carl Sven-Göran Ljunggren (28 Ocak 1949 – 18 Ocak 1985). 1977’de ilk albümü “Till Mossan”ı çıkarırken adını değiştirerek Kal P Dal yapmış. O nedenle halk onu “Kal Pedal” diye tanıyor. İsveç’te bir Mick Jagger - James Dean karışımı sayılıyor. Bazıları da ona “Arlöv’ün Elvis”i diyor. Rolling Stones, Bob Dylan gibi şarkıcıların sözlerini çevirdi.

İşçi çocuğu olması sanatına da yansıyordu. Sömürüyü protesto ediyordu. Kendi deyimiyle, “İşçi çocukları için İşçi çocuklarına” sesleniyordu. Mazlumların yanındaydı. Demiryollarında çalışan babasına yazdığı, “SJ (İsveç Devlet Demir Yolları)” şarkısında şöyle diyor:
”Çalıştım ve artık yıprandım / Çalıştım ve artık ayrıldım / Anladım artık bunaldım.”

”Blåa sko”, "SJ", ”Jonnie”, ”Om ja' va' en slashas / Jag vill leva fri” ve ”Tuffa Uffe” gibi şarkılarla İsveçlileri coşturmuş, çılgınca dans ettirmişti. Filmden sonra şarkılarının yeniden albüm yapılması gündemde.

NEDEN BU FİLM

Filmi yapan ikili neden bu filmi yaptıklarını şöyle anlatıyorlar:

Dag Etem Ösgård:

-       Kalle P Dal, hakim eğilimlere karşın hep kendi yoluna giden, işçi çocuğu, dik kafa bir mazlumdu. Bu bize ilham verdi. Film için İsveç resmi kurum ve kuruluşlarından, şirketlerden hiç para almadan, binlerce sinemaseverden topladığımız paralarla (crowdfounding-projekt) yapmayı başardık.

Stefan Källstigen:

-       Biz tüm İsveç’in Kal P Dal’in müziğini keşfetme zamanının geldiğini düşündük. Onun görülmemiş neşesi ve enerjisi bize ilham verdi. Karamsar izleyiciyi de harekete geçireceğine inanıyoruz.

FİLM 2. OLDU

Film onlarca film arasından 2. Oldu.

Eleştirmenler bizimkilerin filmine 5 üzerinden 4,2 puan verdiler. 1. Olan film ise 4,4 aldı. 0,2 puanla birincilik kaçtı.

Filmin senaryosunu yazan ve yöneten Dag Etem Ösgård ve Stefan Källstigen ilk gösterimden sonra şu açıklamayı yaptılar:

“Muhteşem bir gece oldu! Anlatılamaz duygular içinde mutluyuz. Bu güzel atmosferi sunan izleyicilere teşekkürler. Sizin destekleriniz olmaksızın bu filmi yapamazdık.”

GENÇ FİLMCİLERİ KUTLARIM. BAŞARILARININ DEVAMINI DİLERİM.

KAL P DAL

Senaryo/ Yönetmen/Yapım: Dag Etem Ösgård, Stefan Källstigen
Söyleşiler: Dag Etem Ösgård
Kamera: Stefan Källstigen
İllüstrasyon: Dick Qwarfort
Kurgu: Philip Bergström
Ülke: İsveç
Yapım yılı: 2024
Uzunluk: 1 saat 54 dakika
Tür: Belgesel
Dil: İsveççe
Altyazı: İngilizce