"Mut"lu, "kut"lu, bereketli 2023

Türk Dil Kurumuna göre "MUT" kelimesi iki farklı anlama gelir.
1. Sıkıntılardan kurtulma, rahata ermedir.
2. Sıkıntılar ve zorluklardan sonra huzura kavuşma, erinç...

"KUT"un anlamı:
1. isim Devlet idaresinde güç, yaratıcılık ve yetki bakımından sahip olunan üstün güç.
2. isim Mutluluk.
3. isim, mit. İlahi bir kaynaktan gelen rahmet, BEREKET...

Hepinize mutlu ve kutlu bir yeni yıl dilerken sıkıntılardan kurtulduğunuz, rahata, huzura erdiğiniz, devletinizin güçlendiği, mutlu olduğunuz bereketli bir 2023 yılı diliyorum.

Bu dileklerin merkezinde üretim, üretici ve bereket vardır. İnsanlığın bilebildiğimiz en eski günlerinden bu yana "üretim, üretici ve bereket" belirleyicidir. Bereket için inançlar, tanrılar semboller, tapınma şekilleri, törenler (ritüeller) yaratılmıştır.

DÖNENCELER

Bereket için dönenceler (enoks) önemlidir.

Bir yılda dört dönence var: 21 Aralık, 21 Mart, 21 Haziran ve 23 Eylül. Bunlar güneş ışınlarının dünyaya gelişine göre önemli tarihlerdir. Bereketi belirleyen tarihlerdir.

21 Aralık, gündüzün en kısa, gecenin en uzun olduğu gündür. Artık gecenin yavaş yavaş kısalma zamanı gelmiştir. Gündüzler uzayacak; havalar ısınmaya başlayacaktır. Yeni bir yıl başlayacaktır.

21 Mart... Gece ile gündüz eşittir. Şimdi günlerin yeniden uzama zamanıdır. Bahara adım adım girilecektir. Havalar ısınacak çiçekler, ağaçlar, ürünler yeşermeye başlayacaktır. Baharın müjdecisidir.

21 Haziran’da Kuzey Yarıküre’de en uzun gündür. Artık günler kısalmaya başlayacaktır. Yaz Ortası Bayramıdır.

23 Eylül’de gene gece gündüz eşit duruma gelmiştir. Gündüzler geceden daha da kısalacaktır.

Bu günler kuzeyden güneye, doğudan batıya dünyanın çoğu ülkesinde değişik isimlerle kutlanır.

YILBAŞI KUTLAMASI

"İlk kez Mezopotamya yeni yılı MÖ 2000 yılında, Mart ortasında ilkbahar ekinoksu zamanında kutladı" (1) (1a)

"Ocak ayının başlangıcı olan Ocak kalendi (Latince: Kalendae Ianuariae), MÖ 153'te yeni konsüllerin açılışı yapıldıktan sonra yeni yıl olarak kutlanmaya başlandı." (2)

Yılbaşı kutlamaları aslında yeni bir yılın başlangıcı olan 21 Aralık'ta kutlanması gerekir. Son günlerde Türkler kutlar mı kutlamaz mı, tartışmaları var. Ben, Türklerde de değişik isimlerle kutlandığı görüşündeyim. (3)

İster 21 Aralıkta ister 31 Aralık'ta kutlayın, bu kutlamalarda her yerde süslü çamlar dikilmesi önemlidir.

İskandinavya’da da Kışortası’nda süslü bir çamın etrafında eğlenilmesi, armağanlar alınıp verilmesi, Yazortası’nda da “Midsommarstången (Yazortası direği)” dedikleri çiçeklerle süslü bir direk dikilmesi var. Bunun etrafında dans edilmesi geleneği var. Aynı şeylere ve benzeri geleneklere Türk dünyasında da rastlıyoruz.

GÖBEKLİTEPE'NİN T TAŞLARI RAHİM-DOĞURGANLIK

Bizim Bafa'da düğünlerde "çamdan gelin"  geleneği vardı. Güzel bir çam dalı ya da fidanı kesilir, tüllerle süslenip çalgılar eşliğinde getirilir kız evinin en güzel odasına konurdu. Dallarına halkalı şekerler, meyvelere asılırdı. Kızlar onun etrafında maniler, şarkılar türküler söyleyip oynarlardı. Çam erkekliği, halkalı şekerler, meyveler dişiliği temsil ederdi. Bu süslü çam "bereket" sembolüydü.

En eski yıllardan beri üreme organları bereketi temsil etmiştir. Erkek organından yaratılan Follos kültü bereketi temsil eder. Kendisi kadar büyüklükte erkeklik organı olan Bereket Tanrısı Priapus vardır. Süslü Yazortası direkleri, Hıristiyanların haçı, Osmanlı'daki "nahıl" geleneği ve hatta cami ve minareler de öyle. Hep tarih içinde birbirini etkileyerek gelen bereket sembolleri bence.

Kadın rahmi de bereketi temsil eder. Anadolu'nun Bereket Tanrıçası Kübele vardır.  Bana göre, örneğin Göbeklitepe'deki T şeklindeki o kocaman anıt taşlar da kadın rahminden esinlenmiştir. Üremeyi, doğurganlığı, üretimi, BEREKETİ temsil ederler.

İşte yeni yılda birbirimize "kut"lu; diğer bir deyişle BEREKETLİ yeni bir yıl dilememizin, süslü çamlar etrafında şarkılar türküler söyleyip, birbirimize en güzel yemekleri ikram etmemizin sebebi de bu... Bir bakıma ayırdında olmadan bu geleneği günümüzde de sürdürüp gidiyoruz.

Bu güzel gelenek, hepimizin, tüm insanlığın... Hepimizin dileği, üremek, üretmek, ülkelerimizin güçlü, bereketli, milletlerimizin mutlu olması...

Bir kez daha hepinize "mut"lu ve "kut"lu, BEREKETLİ bir 2023 yılı diliyorum.

(1) https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C4%B1lba%C5%9F%C4%B1

(1a) https://www.ulusal.com.tr/makale/9774345/abdullah-gurgun/nevruz-yenigun-kutlu-olsun

(2) https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C4%B1lba%C5%9F%C4%B1

 (3) https://www.aydinlik.com.tr/haber/yeni-yilinizyeni-yolunuz-kutlu-olsun-227771