EYT hakkında 20 önemli detay

Milyonlarca çalışanın beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar ( Eyt ) düzenlemesinin ocak ayı içinde yasalaşması bekleniyor. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta başlangıcı olanlar için emeklilik kapısı açılırken, ilk etapta askerlik ve doğum borçlanması gibi yöntemlerle eksik primlerini ve günlerini tamamlayanlarla birlikte 2 milyon 250 bin kişinin emekli olması bekleniyor. Peki, EYT ne zaman yasalaşacak? EYT ne zaman yürürlüğe girecek?

EYT NE ZAMAN YASALAŞACAK?

EYT yasası TBMM'de kabul edildikten sonra Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Ocak ayı içinde Meclis'te kabul edildikten yasa yürürlüğe girecek.

EYT BAŞVURUSU NEREDEN YAPILACAK?

Emeklilik başvuruları yasa Resmi Gazete'de yayımlandığı günden itibaren yapılabilecek. Yasa yürürlüğe girinceye kadar e-Devlet'te emeklilik koşulları da mevcut kanuna göre yapılacak.

EYT İLK MAAŞ NE ZAMAN YATACAK?

Öncelikle yasanın yürürlüğe girmesi beklenecek. Yasanın yürürlüğe girdiği ay emeklilik dilekçesi verenlerin ilk maaşı, dilekçeyi takip eden ayın birinci günün­den geçerli olarak ödenecek.

İLK YIL 180 MİLYAR TL EMEKLİ AYLIĞI ÖDENMESİ BEKLENİYOR

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT ile ilgili, "Süreç aşama aşama ilerleyecek. Meclis kararını verecek. Ocak ayı içinde Meclis'e ileteceğiz" açıklamasını yaptı. Ortalama 6 bin TL'lik bir emekli aylığı üzerinden yapılan hesaplamaya göre, 2 milyon 250 bin kişi için ayda 15 milyar TL'den ilk yıl 180 milyar TL dolayında emekli aylığı ödenmesi bekleniyor.

72 MİLYAR LİRA PRİM KAYBI ORTAYA ÇIKACAK

Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, daha önce 1.9 milyon kişi üzerinden yapılan hesaplamada, 274 bin kişinin hiçbir işte çalışmayanlardan oluştuğunu açıklamıştı.

Toplam 2.2 milyon emeklinin yüzde 15'ini oluşturan 375 bin kişinin çalışmayan kişilerden oluştuğu varsayılırsa, kalan sigortalıların çalışmayı tümüyle bırakması halinde kişi başı aylık 3 bin liradan yıllık 72 milyar lira prim kaybı ortaya çıkacak. Bu hesaba göre, EYT'nin ilk yıl maliyetinin en az 250 milyar liraya ulaşması bekleniyor.

İşte EYT hakkında merak edilen 20 sorunun cevabı...

1- EYT DÜZENLEMESİ KİMLERİ KAPSAYACAK?

8 Eylül 1999 tarihinden önce SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı statüsünde sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT kapsamına girmiş oldu.

2-SSK, BAĞ-KUR VE EMEKLİ SANDIĞI'NA TABİ EYT'LİLERİN EMEKLİ KOŞULLARI NE OLACAK?

Emeklilik için prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartı bulunuyor. EYT'liler ilk iki şartı yerine getirmişlerse veya getirdiklerinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilecekler. Bu SSK'lılar için 5000 prim günü, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi. BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı'nda kadınlarda 20 tam yıl (7200 prim günü), erkeklerde 25 tam yıl (9000 prim günü).

3- BORÇLANMA İLE EYT'Lİ OLUNABİLECEK Mİ?
 

Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olan ve sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999-8 Mart 2001 tarihi arasında olanlar 18 aylık askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihi borçlandıkları süre kadar geriye çekilecek. Sadece sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihine çekecek şekilde borçlanmaları yeterli bulunuyor.

4-ASKERLİK BORÇLANMASI SİGORTA GİRİŞ TARİHİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?
 

İlk sigortalı olduğu tarihten önce askere gidenler askerlik borçlanması yaparak, ilk sigortalı olduğu tarihi öne çekebilirler. Böylece EYT'den yararlanma tarihi de öne gelmiş olur.

5-ASKERLİK, DOĞUM BORÇLANMASI İÇİN 31 ARALIK'TAN ÖNCE BAŞVURANLARIN AVANTAJI NE OLDU?

Askerlik ve doğum borçlanması ile yurt dışı borçlanmalar için ödenen primler güncel asgari ücret üzerinden hesaplandığı için hizmet borçlanması dilekçesini 31 Aralık 2022 tarihine kadar verenler bu yılki asgari ücret üzerinden, 1 Ocak 2023 tarihinden sonra dilekçe verenler ise yüzde 54.66 oranında zamlanan yeni asgari ücret üzerinden prim ödeyecekler.

6-EYT YASASI NE ZAMAN YÜRÜLÜLÜĞE GİRECEK?

EYT yasası TBMM'de kabul edildikten sonra Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Ocak ayı içinde Meclis'te kabul edildikten yasa yürürlüğe girecek.

7-EYT KAPSAMINDA EMEKLİ OLANLAR AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLİR Mİ?

EYT'liler işverenin kabul etmesi durumunda çalışmaya devam edebilecek.

8-EMEKLİLİK BAŞVURULARI NE ZAMAN YAPILACAK?

Emeklilik başvuruları yasa Resmi Gazete'de yayımlandığı günden itibaren yapılabilecek. Yasa yürürlüğe girinceye kadar e-Devlet'te emeklilik koşulları da mevcut kanuna göre görüneceği için bu konuda panik yapılmaması gerekir.

9-EYT'LİLER NE KADAR MAAŞ ALACAK?

Emekli aylıkları prim gün sayısı ve çalışma süresine göre değişiklik gösteriyor. Burada 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası çalışma sürelerine göre farklı seviyeler söz konusu e -Devlet'te "Ne kadar emekli aylığı alırım" şeklinde yapılan sorgulamalarda çıkan seviye bağlanacak aylığa yakın seviye olarak gösteriliyor.

10-EYT'DE İLK MAAŞ ÖDEMESİ NE ZAMAN?

Öncelikle yasanın yürürlüğe girmesi beklenecek. Yasanın yürürlüğe girdiği ay emeklilik dilekçesi verenlerin ilk maaşı, dilekçeyi takip eden ayın birinci günün­den geçerli olarak ödenecek.

11- PRİM GÜN SAYISI VE SİGORTALILIK SÜRESİ ŞARTLARINI DOLDURMAYAN­LAR NASIL EMEKLİ OLABİLECEK?
 

Prim gün sayısını ve sigortalılık süresi şartlarını doldurmayanlar, bu koşulların her ikisini de yerine getirdikleri tarihten itiba­ren emeklilik dilekçesi verebilecekler.

12- PRİM GÜNÜ EKSİK OLANLARIN HİZMET BORÇLANMASI YAPABİLE­CEĞİ SÜRE VE ALANLAR HANGİLERİ?

 Askerlik süreleri, doğumdan sonraki boşta geçen sürelerin her bir çocukta 2 yıla kadar olan kısmı, sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık öğrenim sürele­ri, hekimlerin fahri asistanlık süreleri, yurt dı­şında öğrenim süreleri, yurt dışı borçlanması.

13-DOĞUM BORÇLANMASI YAPMAK, SİGORTA GİRİŞİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?
 

Doğum borçlanması sigorta girişini öne çekmez ancak prim gün eksiğini tamamlamaya fayda sağlar.

14-EYT'LİLER HEMEN EMEKLİLİĞE AYRILMAK ZORUNDA MI?
 

Emekliliğe hak kazananlar istedikleri tarihte emeklilik dilekçesini verebilirler. Hemen emekli olmak zorunda değiller ancak geç emekli olanlar emekli aylıklarını geç almaya başlayacakları için gelir kaybına uğrarlar.

15-ASKERLİK, DOĞUM BORÇLANMASI HAKKI OLANLAR MUTLAKA BORÇLANMA YAPMALI MI?

Hizmet borçlanması prim günü eksik veya sigorta başlangıç tarihini geriye çekme hakkı veriyorsa yapılmalıdır. Prim günü eksik değilse, sigorta başlangıç tarihini geriye çekme hakkı da vermiyorsa borçlanma yapılmasına gerek yok.

16- EMEKLİ OLDUKTAN SONRA ÇALIŞMAK İSTEYENLERE NASIL BİR PRİM DESTEĞİ VERİLECEK?

Emekli olduktan sonra işvereniyle anlaşarak aynı işyerinde çalışmaya devam edenler için sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puan indirim yapılacak.

17-EMEKLİ OLDUKTAN SONRA ÇALIŞANLARIN EMEKLİ AYLIKLARINDA KESİNTİ OLACAK MI?

Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde veya başka bir iş yerinde çalışanların emekli aylığında kesinti yapılmayacak. 4A'lı olarak çalışanlar için sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödenecek.

18-EMEKLİYE AYRILANLARIN KIDEM TAZMİNATI NE ZAMAN ÖDENECEK?

Kıdem tazminatları çalışanın emekli olduğu tarihte ödenecek. Eğer çalışanın onayı olursa taksitli ödeme yapılabilir ancak diğer durumda tek seferde peşin ödenmesi gerekiyor. Emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam etmek isteyenlerin kıdem tazminatı daha sonraya ertelenebilir. Bu durumda çalışanın kendi isteği ile ayrıldığında emekli olduktan sonra çalıştığı dönem dahil tüm sürelerin kıdem tazminatının son ücret üzerinden ödeneceği konusunda işveren ile yazılı sözleşme yapması gerekiyor.

19-EYT KAPSAMINDA KAÇ KİŞİNİN EMEKLİ OLMASI BEKLENİYOR?
 

İlk etapta EYT kapsamında 2 milyon 250 bin kişinin emekli olması bekleniyor. Bu sayının kısa sürede 2.5 milyon kişiye ulaşması bekleniyor.

20-EYT'DEN YARARLANMAK İÇİN İSTİFA ETMEK ZORUNLU MU?

Emekli olabilmek için işyerinden istifa etmek şart. İşveren de istifa koduyla işten çıkarmasının ardından çalışanın emeklilik için SGK'ya başvurması gerekiyor.