NATO'ya üyelik süreci nasıl gerçekleştiriliyor?

İsveç ve Finlandiya, NATO’ya üye olmak için resmi başvuru yaptı. İki ülke için başvurunun ardından nasıl bir sürecin işleyeceği merak edildi.

NATO, İkinci Dünya Savaşı'nın bitmesinden sonra 1949'da 12 ülke tarafından kuruldu. Bu ülkeler ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Lüksemburg, İzlanda, Danimarka ve Belçika'ydı. Aradan geçen 73 yılda 8 genişleme dalgasıyla NATO’nun üye sayısı 12'den 30'a çıktı.

Rusya’nın Ukrayna’ya özel operasyonu sonrası İsveç ve Finlandiya’nın NATO'ya katılması gündeme geldi. İki ülke uzun yıllardır benimsedikleri askeri tarafsızlığı terk ederek NATO'ya üyelik başvurusu yaptı. Finlandiya'nın Rusya ile 1500 kilometreye yakın sınırı bulunuyor.

NATO’nun kurucu anlaşmasının 10’uncu maddesiyle Washington Antlaşması'na taraf olan ülkeler, herhangi bir Avrupa ülkesini ittifaka katılmaya davet edebiliyor. Bir ülkenin NATO'ya dahil olabilmesi için oy birliği, yani mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden onay vermesi gerekiyor. Yani, Türkiye veto hakkını kullandığı takdirde İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılması mümkün olmayacak.

Peki, NATO’ya üyelik süreci nasıl işliyor? NATO müttefikleri bir başka ülkenin ittifaka katılmasını kararlaştırdıklarında NATO, o ülkeye resmi davet gönderiyor.

Birinci adımda NATO uzmanlarıyla davet edilen ülkenin temsilcileri Brüksel'de bir araya gelerek görüşmeler yapıyor. Bu görüşmelerde davet edilen ülkenin NATO'nun siyasi, yasal ve askeri şartlarını karşılayıp karşılamadığı, yükümlülükleri yerine getirip getiremeyeceği müzakere ediliyor. Bu müzakerelere göre davetli ülkenin NATO şartları ve standartlarını yerine getirmek için reform yapıp yapmayacağı belirleniyor.

İkinci adımda davet edilen ülke, NATO Genel Sekreteri'ne resmi niyet mektubu gönderiyor ve NATO üyeliğinin yükümlülüklerini kabul ettiğini bildiriyor. Reform yapılacaksa bu mektupta reformların takvimi de belirtiliyor. Üçüncü adımda NATO, Washington Antlaşması'na ilave katılım protokollerini hazırlıyor ve üye ülkeler bunları imzalıyor.

Dördüncü aşamada protokollerin NATO üyesi ülkeler tarafından kendi ulusal yasaları ve prosedürleri uyarınca onaylanması gerekiyor. Beşinci adımda ise tüm üye ülkeler, kendi onay süreçlerini tamamladıktan sonra Washington Anlaşması'nı saklayan ABD'ye yeni üyenin katılımını öngören protokolleri kabul ettiklerine dair bildirim yapıyor.

Altıncı adımda bütün bu aşamalar tamamlanınca NATO Genel Sekreteri, yeni üyeyi ittifaka katılmaya davet ediyor. Yedinci ve son aşamada yeni üye de kendi ulusal yasal sürecini tamamlayarak katılım belgesini Washington Antlaşması'nı saklayan ABD'ye teslim ediyor ve NATO üyesi oluyor.