Bahar geldi! Marteniçka Nedir? Nasıl Yapılır?

Balkan Türklerinin her sene bahar başlangıcı olarak kabul ettikleri 1 Mart’ta örmeye başladıkları bilekliğe “Marteniçka” deniyor. Dilimize çevirirken de “Martipi” diye kullananlar da vardır.

Marteniçkanın en önemli özelliklerinden satın alınarak değil mutlaka hediye edilerek kullanılmasıdır. Mart ayını, baharı simgeleyen bu bileklik hediye edildikten sonra takarken dilek tutulur ve ilk uçan leylek ya da baharda ilk çiçek açan ağaca bağlanır. Böylece tutulan dileğin gerçekleşeceğine  inanılır.

BU GELENEĞİN HİKAYESİ NEDİR?

Bulgaristan kültüründe Marteniçkaya dair birçok efsaneler anlatılır. Bunlardan biri de Baba Marta'dır. Bulgarlaristan’da 1 Mart'tan itibaren Baba Marta (Marta Nine) günlerinin başladığına inanırlar.

Baba Marta - Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.

İlk marteniçkalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüşpara bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.

Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; "Pijo ve Penda" adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.

Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.