Orta Asya'nın 2000 yıllık dili çözüldü! M.Ö. 200 yıllarında yaygın olarak kullanılıyordu!

Orta Asya coğrafyası birçok kültüre ev sahipliği yapmış, özellikle ipek yolu, ticarette önemli yer tutmuştu. Asya'nın milattan öncelere uzan Kuşan Dili, ipek yolunda popüler olarak kullanılıyordu. Peki Kuşan Dili'nin İran'dan Çin'e uzanan tarihi neydi? Haberi sizin için araştırdık.

Süleyman Daban Süleyman Daban
Orta Asya'nın 2000 yıllık dili çözüldü! M.Ö. 200 yıllarında yaygın olarak kullanılıyordu!
Asya'nın 2000 yıllık dili çözüldü!

1960'lardan bu yana, Orta Asya'daki arkeologlar gizemli, bilinmeyen bir dille oyulmuş kayalar buldular. Şimdi, Köln Üniversitesi'nden bir ekip, bilinmeyen senaryoyu deşifre ederek İpek Yolu üzerindeki tüccarlar arasında ortaya çıktığını ortaya çıkardı.

Kuşan kabilesi tarafından kurulan Kuşan İmparatorluğu, MS 1. yüzyıldan 3. yüzyıla kadar gelişti. Orta Asya'yı ve Güney Asya'nın bazı bölgelerini kapsayan Kuşan dini, tümü İpek Yolu boyunca ticaret yoluyla Kuşan kültürüne nüfuz eden Budizm, Zerdüştlük ve Hinduizm'den etkilenmiştir.

KUŞAN YAZISI

 BİLİNMEYEN KUŞAN YAZISI

Köln Üniversitesi, MS 1388'de Papa VI. Urban tarafından teoloji, felsefe ve dilbilime odaklanarak kuruldu. Şimdi, enstitünün orijinal geleneklerine uygun olarak, Üniversitenin Dilbilim Bölümünden bir araştırma ekibi, “Bilinmeyen Kuşan Yazısı” olarak bilinen eski Kuşan yazı sisteminin %60'ını deşifre etti.

KİL KAPLARINI YORUMLAMAK

UNESCO'ya göre, hem Sanskritçe hem de Prakrit dilleri, Kuşan İmparatorluğu'ndan önceye dayanıyor ve Baktriya ve Soğdca , Orta Asya'da İpek Yolu ticareti yapan tüccarlar tarafından konuşuluyordu. Bununla birlikte, bu dil sistemleri hakkında çok şey bilinmesine rağmen, şimdiye kadar Kuşan İmparatorluğu'nun dilleri hakkında keşfedilecek çok şey vardı.

Sözde "bilinmeyen Kuşan yazısı" ilk olarak 1960'larda arkeologlar tarafından tanımlandı, ancak şimdi Profesör Svenja Bonmann, Jakob Halfmann ve Natalie Korobzow, bazı Orta Asya ülkelerinde mağara duvarları, kil çömlekler ve çanaklarda bulunan bilinmeyen yazının bölümlerini incelediler.

Ekip ilk olarak 1 Mart 2023'te Tacikistan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi tarafından düzenlenen çevrimiçi bir konferansta dilin "kısmi" deşifresini duyurdu. Şimdi, Transactions of the Philological Society dergisinde "A Partial Decipherment of the Unknown Kushan Script" başlığıyla onların çalışmaları hakkında yeni bir çalışma yayınlandı.

Yeni makaleye göre ekip, M.Ö. 200 ile M.S. 700 yılları arasında Orta Asya'da yaygın olarak kullanılan bilinmeyen Kuşan dili yazısının karakterlerinin yaklaşık %60'ını başarıyla deşifre etti.

asyanın iki bin yıllık dili

KUŞAN DİLİNİ ANLAMAK 

Bilinen eski Kuşan dili yazılarının çoğu günümüz Tacikistan, Afganistan ve Özbekistan'da bulunmuştur. Ancak 2021'de Tacikistan'ın kuzeybatısındaki Almosi Boğazı'nda bir kaya yüzüne oyulmuş kısa bir yazı bulundu. Bu kaya suratı, bilinmeyen Kuşan alfabesinin ender bir örneğini sergilemekle kalmıyor, aynı zamanda Baktriya dilinin küçük bir örneğini de taşıyordu.

Köln Üniversitesi ekibi, antik dili deşifre etmek için denenmiş ve test edilmiş yöntemlere yöneldi; örneğin, Rosetta Taşı kullanılarak Mısır hiyerogliflerini deşifre etmek için kullanılan metodolojidir.

KRALLARIN KRALI

PHYS üzerine yapılan yeni çalışmayla ilgili bir makale, sözde atılımın, her iki Baktrian paralel metninde yazılan "kraliyet adı Vema Takhtu"nun deşifre edilmesinde geldiğini açıklıyor. Daha sonra ilgili bölümlerde “Kralların Kralı” terimi tanımlanmıştır.

Kuşan dili araştırması, bu vahiylerin "altta yatan dilin iyi bir göstergesi olduğunu kanıtladı" dedi. Ekip daha sonra Bactrian paralel metnini kullanarak karakter dizilerini analiz ederek karakterlerin fonetik özelliklerini tek tek ortaya çıkardı.

KUŞAN DİLİNİN TARİHİ İRAN'A UZANIYOR!

Yeni çalışma, bilinmeyen Kuşan dili yazısının "tamamen bilinmeyen bir Orta İran dili olduğu ve ne Baktriya diliyle ne de bir zamanlar Batı Çin'de konuşulan Hotan Saka olarak bilinen dille aynı olmadığı" sonucuna varıyor. Ayrıca araştırmaya göre yeni çözülen dilin “muhtemelen bu diller arasındaki gelişimde orta bir konumda yer aldığı” düşünülüyor.

O halde bu neredeyse kaybolmuş ve unutulmuş dili kim kullandı? Araştırmacılar bunun, şu anda Tacikistan'ın bir parçası olan kuzey Baktriya'nın yerleşik nüfusunun dili olabileceğini yazdılar. Ancak aynı zamanda, kuzeybatı Çin'den gelen İç Asya'daki Yuèzhī göçebe grupları tarafından kullanılmış olabileceğini de tahmin ettiler.

KUŞAN DİLİ ÇİN İLE BAĞLANTISI

İPEK YOLUNDA KUŞAN DİLİ

Baş yazar Profesör Svenja Bonmann, ekibinin bu senaryoyu deşifre etmesinin,"Mısır hiyerogliflerinin veya Maya gliflerinin eski Mısır veya Mısır hakkındaki anlayışımız için deşifre edilmesine benzer şekilde, Orta Asya ve Kuşan İmparatorluğu'nun dili ve kültürel tarihi hakkındaki anlayışımızı geliştirmeye yardımcı olacağını" söyledi. 

Yeni çalışmanın esasen gösterdiği şey, geçici olarak “Eteo-Tocharian” olarak adlandırılan bu yeni tanımlanmış İran dilinin Kuşan İmparatorluğu tarafından kullanılan resmi dillerden biri olduğudur. Ayrıca, bu eski iletişim sisteminin , Baktriya, Gandhari/Orta Hint-Aryan ve Sanskrit dilleriyle aynı zamanda İpek Yolu üzerindeki tüccarlar tarafından kullanıldığı varsayılmıştır.

tarih orta asya asya iran çin medeniyet Kültür ev sahipliği ipek yolu