Mimar Sinan'ın ocaktan saraya yükselme başarısı! Depremlere karşı yüzyıl ayakta duran yapıların sırrı neydi?

Mimar Sinan yaşamı boyunca en az 374 yapı oluşturmuştur. Projelerinin çoğu Kanuni Sultan Süleyman döneminde üretilmiş olsa da II. Selim ve III. Murad için de çalışmıştır. Mimar Sinan'ın sırrı neydi? Üstünden, yüzlerce yıl geçmesine rağmen yapılarının ayakta durmasındaki sır neydi?

Mimar Sinan, eski zamanlarda çalışmış olsa da matematiği son derece iyi kullanıyordu. Mimar Sinan yapılarında hiçbir zaman deneme yanılma yöntemi kullanmadı. Mimar Sinan'ın Selimiye Cami'nin kubbesini o genişliğe oturtmak için 13 bilinmeyenli bir denklemi, matematiğin bilinen 4 ana işleminden farklı beşinci bir işlem yaparak çözdüğü ortaya çıktı. Minarelerin şerefelerine çıkanların yolda birbirlerini görmemeleri ise büyük bir bir dehanın ürünü.

MİMAR SİNAN HAKKINDA

MİMAR SİNAN'IN KÖKENİ

Mimar Sinan, 29 Mayıs 1489'da Türkiye'de şimdi Kayseri Ağırnas'ta doğdu. Bazıları tarafından tartışılsa da, Türk'tü. Bu sürekli tartışılsa da Ermeni veya Rum değildi. 

Bu bilgi, 1935 yılında Sinan'ın mezarından çıkarıldığı ve kemiklerinin incelendiği araştırmalarla doğrulandı.

MİMAR SİNAN'IN SIRRI

Mimar Sinan, küçük bir çocukken inşaatçı olarak çalışan babasına sık sık yardım ederdi. Efsaneye göre Mimar gençken 1502-1505 yılları arasında Leonardo da Vinci'nin başkenti ziyaret ettiğini duymuş. Zamanla İtalyan ustaya hayran kalmış.

1512'de Mimar, İstanbul'a götürüldü ve yeniçeri olmak için okumaya ve eğitim almaya başladı. Hristiyan olarak dünyaya gelen Sinan, devşirme sistemi aracılığıyla Müslüman oldu ve Yeniçeri Ocağı'nda asker olarak hizmet vermeye başladı. Rodos seferi sırasında Sultan I. Selim'i ve daha sonra Belgrad'ı destekledi.

MİMAR SİNAN'IN ASKERİ GÖREVİ

Mimar Sinan'ın 1520'den sonra Sultan Süleyman'ın yakın arkadaşı Sadrazam Pargali İbrahim Paşa'nın yeniçerilerinden biri olduğu sanılıyor. Daha sonra okçuluk ustası, Ağa unvanıyla yeniçeri komutanı olmuş, Avrupa'da, Ortadoğu'da ve İran'da birçok savaşlara katılmıştır.

Aynı zamanda, bir gün harika binalar yaratma fırsatı bulacağını umarak mimarlık okuyordu. Sonunda Mimar piyade yüzbaşısı, savaş makineleri komutanı ve ordunun baş mimarı oldu. Bu alanlardaki büyük başarılarından dolayı padişahın kişisel muhafızlığında albay oldu.

MİMAR SİNAN'I KİM KEŞFETTİ

Mimar Sinan nihayet saray mimarı olduğunda neredeyse 50 yaşındaydı. Yeteneğini kim keşfetti bilinmez ama askerlerinin becerileriyle ilgilenen ve onlarla savaşla ilgili olmayan tutkuları hakkında konuşmayı seven İbrahim Paşa olabilirdi. Muhtemelen bir akşam Paşa, Mimar'a çarpışma molalarında çizdiği binaların planlarını sormuş olabilir.

Sinan'ın Süleyman için yaptığı ilk cami, Hürrem Sultan'ın camisi olan Haseki Hürrem Cami'dir. Haseki Hürrem külliyesinde medrese, imaret , hastane ve sıbyan mektebi bulunuyordu. Sinan, 1538 yılında çalışmalarına başlamış ve 20 yıl sonra bitirmiştir. Ancak daha çok cami ve diğer yapılar Hürrem ve Süleyman tarafından yaptırılmıştır.

SÜLEYMANİYE CAMİİ İNŞAATI NE ZAMAN BAŞLADI?

Sinan'ın en etkileyici projesi Süleymaniye olarak bilinen Süleyman Camii'dir. Bu yapının inşaatı 1550'de başladı ve Andre Colt'a göre şöyle anlatıyor:

- Süleyman'ın adını verdiği İstanbul'daki büyük ve etkileyici cami Süleymaniye ile Sinan mükemmelliğe bir adım daha attı. Garip bir şekilde, Yunan mimarları kendi zeminlerinde yenmek için Saint-Sophia'nınkine çok benzer bir plan seçti. Düz ve küresel yüzeyleri çeşitlendirdi, yarı kubbeleri timpanlarla birleştirdi ve böylece yapı bir borudan oyulmuş gibi "kesilmiş elmas" izlenimi verdi.

ÇIRAK İŞİ

Cami, Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünün bir simgesiydi. 1557'de bitirilmiş ve 1558'de açılmıştır. Külliye daha sonra padişahın, eşinin, bazı akrabalarının ve bazı haleflerinin defnedildiği yer olmuştur. 

Mimar Sinan ayrıca kraliyet çiftinin çocuklarına, kızları Mihrimah ve oğulları Selim, Cihangir ve Mehmet adanmış camiler inşa etti. Süleyman ve Hürrem'in kırık kalpleri nedeniyle inşa edilen Şehzade Camii külliyesi buna bir örnektir. 1543'te en büyük oğulları şehzade Mehmet çiçek hastalığından öldü. Henüz 21 yaşında olmasına rağmen hanedan için bir umut kaynağı ve ileride padişah olmaya en iyi aday olmuştu. Süleyman'ın büyük bir oğlu vardı. Annesi Mahidevran Sultan olan Mustafa, Ancak Mehmet'i halefi olarak görmek istiyordu.

Süleyman çok sevdiği oğlu öldüğünde, cenazenin gömülmesine izin vermeden önce üç gün onun yanında oturdu. İlk kederli günlerden sonra, Mimar Sinan'dan önceki tüm projelerinden daha etkileyici olacak bir külliye yapmasını istedi. İçinde sıbyan mektebi, pansiyon, imaret, medrese ve Şehzade Mehmet'in türbesinin bulunduğu külliye 1544-1548 yılları arasında inşa edilmiştir. Sinan sonuçtan çok memnun kalmış ve Şehzade Camii'ni “çırak işi” olarak adlandırmıştır. 

UNESCO LİSTESİNDE MİMAR SİNAN

Mimar Sinan, Güney Avrupa'da Visegrad'daki Drina Nehri üzerinde bir köprü olan ünlü Mehmed Paša Sokolović Köprüsü de dahil olmak üzere birkaç cami, köprü ve diğer binalar yarattı. Yapı, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun en etkili kişilerinden biri olan Sokollu Mehmet Paşa'ya ithaf edilmiştir. 2007 yılında köprü UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.

Sinan, 20. yüzyılın başında yıkılan Osmanlı İmparatorluğu döneminde birçok mimar tarafından kopyalanan özgün bir mimari tarzın yazarıydı. Süleyman'ın saltanatı, ülkesinin Altın Çağı olarak bilinir. Mimarlığa orta yaşlarda başlayan Sinan, çok sayıda inşaata imza atmayı başardı.

MİMAR SİNAN'IN ESERLERİ

Sinan, mescit denilen 92 büyük caminin ve 52 mescidin mimarıydı. Bunun dışında 7 ruhban okulu, 22 türbe, 3 tımarhane, 35 saray ve köşk, 17 bakımevi, 57 medrese, 46 han, 48 hamam, 17 umumi mutfak, 8 köprü ve daha birçok yapı yaptırdı. Güzellik anlayışı o kadar gelişmişti ki, Sinan bazen Michelangelo ile kıyaslanırdı.

MİMAR SİNAN NEREYE GÖMÜLDÜ?

Mimar Sinan 17 Temmuz 1588'de öldü. Gözlerini son kez kapattığında 98 yaşındaydı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun hükümdarı II. Selim'in oğlu III. Murad idi. Sinan, kendi tasarladığı türbeye defnedildi. Özel izinle, etkileyici Süleymaniye Camii'nin duvarlarının hemen dışında, Süleyman ve Hürrem türbelerinin yanına gömüldü.