Maya Takvimindeki Sayıların Sırrı Çözüldü Mü?
Maya takviminin sırrını çözmeye çalışan bilim insanları yeni bulgular keşfetti. Maya takvimindeki günler neden bu kadar önemli?
Yıllardır bilim adamları, antik glif metinlerdeki Maya takviminin 819 günlük sayımının anlamı konusunda kafa karışıklığı yaşıyorlar. Sayımı 45 yıllık bir süre boyunca inceleyen araştırmacılar, bunun aslında "tüm büyük gezegenlerin" döngülerine karşılık geldiğini keşfettiler. Bu, Maya uygarlığının gelişmiş astronomi bilgisinin inanılmaz bir örneği ve insan merakının ve araştırmasının gücünün bir kanıtıdır.
Ancient Mesoamerica dergisinde yayınlanan yeni araştırma, arkeologların ve gökbilimcilerin onlarca yıldır kafasını karıştıran soruları yanıtlamayı başarmış gibi görünüyor. Bu bulgular, karmaşık Maya takvim sisteminin temelini oluşturan karmaşık matematiğe benzersiz bir bakış açısı sunuyor. Bu araştırma, daha önceki herhangi bir bilimsel araştırmadan daha geniş bir bakış açısına sahip olup, Mayaların sahip olduğu karmaşık astronomi bilgisine yeni bakış açıları kazandırmaktadır.
Maya Takviminde Astronmi
Çalışmanın iki yazarı, Tulane Üniversitesi'nden John H. Linden ve Victoria R. Bricker, arkeoastronomik araştırmacıların, Maya takvimindeki yalnızca glif metinlerde tanımlanan 819 gün sayısının ardındaki anlamı açıklamakta her zaman zorlandıklarını açıkladı. Her zaman bunun gezegensel döngülerle ilgili olduğundan şüpheleniliyordu, ancak yazarlar "dört bölümlü, renk yönlü şemasının görünür gezegenlerin sinodik dönemlerine tam olarak uymayacak kadar kısa olduğunu" belirtti.
Maya gökbilimcilerinin, bir gezegenin gökyüzünde Dünya'dan görüldüğü gibi aynı konuma dönmesi için geçen süreyi hesapladıkları biliniyor. Bu eski gökyüzü gözlemcileri bu bilgiyi takvimler oluşturmak güneş ve ay tutulmaları gibi gök olaylarını tahmin etmek için kullandılar. Venüs'ün sinodik dönemleri Maya gökbilimcilerinin özellikle ilgisini çekiyordu. Ancak Jüpiter, Satürn, Mars ve Merkür de dahil olmak üzere diğer görünür gezegenlerin tümünün hareketlerinide takip ediyorlardı.
Maya Takviminde Eskimiş Desenler Ortaya Çıkıyor
Baş yazar John Linden, Maya takvimi uzunluğu 819 günlük 20 döneme çıkarıldığında "bir model ortaya çıktığını" buldu. Takvim, 819 günlük daha büyük takvimdeki istasyon noktalarındaki “tüm görünür gezegenlerin” sinodik dönemlerini ortaya koyuyor. Sonuç olarak araştırmacı, Mayaların "gezegen hizalanmasına ilişkin 45 yıllık bir bakış açısına" sahip oldukları ve bunu dikkatle takvim sistemlerine kodladıkları sonucuna vardı.
Araştırmacılar uzun süredir bu 819 günlük Maya takviminin görünür gezegenlerin sinodik dönemlerinden türetildiğini savunuyorlardı. Bununla birlikte, her gezegen gökyüzünde farklı bir yol izliyor gibi göründüğünden, birden fazla gezegeni 819 günlük bir aralıkta eşleştirmek ilk bilim adamları için bir anlam ifade etmiyordu. Ancak yeni çalışma, takvimin yalnızca 819 gün boyunca değil, aynı zamanda "16.380 gün (yaklaşık 45 yıl), yani 819 günlük sayının 20 katı" üzerinden de okunması gerektiğini gösteriyor.
İki araştırmacı, çalışmalarına 117 günlük bir sinodik periyoda sahip olan Merkür gezegeninin döngülerini analiz ederek başladılar . Bu, Merkür'ün 819 günlük süre içerisinde tam olarak yedi döngüyü tamamladığı anlamına gelir (819/117=7). Ayrıca Mars'ın 780 günlük bir sinodik periyodu vardır, dolayısıyla Mars'ın 21 döngüsü tam olarak 16.380'e eşittir. Ve 819 günlük sayımın 20 döngüsünün toplamı da 16.380'dir.
Görünür gezegenlerin tümüne bakan araştırmacılar, Venüs'ün yedi periyodunun beş 819 günlük sayımla eşleştiğini, Satürn'ün 13 periyodunun altı 819 günlük sayımla senkronize olduğunu ve Jüpiter'in 39 periyodunun 19 819 günlük sayıma eşit olduğunu kaydetti.
Maya Takviminin Sırrını Çözmek
İki yazar, 819 günlük sayımı yaratan Mayalı gökbilimcilerin, odak noktalarını herhangi bir gezegenle sınırlamak yerine, bunu "daha büyük bir takvim sistemi" olarak, "görünür gezegenin tüm sinodik dönemlerini" tahmin edebilecek bir araç olarak tasavvur ettiklerini yazdı.
Bu kayıp Maya takviminin nasıl işlediğine dair zengin bir anlayışa sahip olan bu çift bilim insanı, hem Tzolk'in hem de Takvim Turunda gezegen döngüleri ile "orantılı noktalar" buldular. 13 günlük 20 dönemden oluşan Maya Tzolk'in, kehanet ve ritüel amaçlarla kullanılan, mısır yetiştirme döngüsüne dayanan 260 günlük bir takvimdi. Haab' 365 günlük bir güneş takvimiydi. Tzolk'in ve Haab'ın tarihleri Takvim Turunda birleştirilir ve yalnızca 52 yılda bir tekrarlanır.
Tzolk'in ve Takvim Turu ile yeni keşfedilen 819 günlük Maya takvimi, Maya kozmolojisinde merkezi öneme sahipti ve tüm tarımsal, dini ve sosyal faaliyetler için önemli tarihleri belirlemek için kullanılıyorlardı.