İki dost ülkenin tarihsel dinamikleri: Türkiye-Çin İlişkileri!
Türkler ve Çinliler arasında tarihin başından bu yana gelen dostluk ve ticaret ilişkileri üst düzeyde olmuştu. Örnek, Tang hanedanlığı zamanında Türkler ile yapılan anlaşma ipek yolunun en canlı dönemi verilir. Türkler ile Çinliler arasında yapılan anlaşmalar ve politik ilişkilerimiz haberimizde.
Türkler Orta Asya'dan geldiklerini tarihten biliyoruz. Orta Asya'da Türkler ve Çinliler arasında dostluk ilişkileri ve akrabalıklar kurulmuştu. Türkler ile Çinliler arasındaki ilişkilerin tarihi Çin’in Han Hanedanlığı (M.Ö. 209-M.S. 220) ile ilk Türk Devletlerinden Hun İmparatorluğu dönemine kadar uzanmaktadır. Çin tarihinin en parlak ve istikrarlı olduğu Tang Hanedanlığı döneminde 618-907 tarihleri arasonda Orta Asya'da hüküm sürmekte olan Göktürkler ile yakın ilişkiler kurulmuş, ticaretin bel kemiği olan, "İpek Yolu" tarihinin en canlı dönemini yaşamıştır.
TÜRKİYE- ÇİN İLİŞKİLERİ
Türkiye Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti’ni 5 Ağustos 1971 tarihinde resmen tanımıştır. Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti’ni Çin’in tek yasal temsilcisi olarak kabul etmekte ve “Tek Çin” politikası izlemektedir. Türkiye Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti arasında, 1971’den sonra aralarındaki işbirliğini istikrarlı şekilde geliştirmişlerdir.
İki ülke, 1992 yılında Türkiye-Çin İş Konseyi'ni kurarak ilişkilerini genişletti ve ardından 2010 yılında stratejik ortaklığa yükseltti.
2011'den sonra Türkiye'nin yeni bölgesel ve dış politikaları, yükselen güçlerle yeni ittifaklar ve alternatif ilişkiler gerektirdi. Çin, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik hedeflerini ilerletme fırsatı sundu. Bu iki konu, ekonomi ve politika ilişkinin ana bileşenleridir.
TÜRKİYE ÇİN HALK CUMHURİYETİ İKİLİ ANLAŞMALARI
• 4 Ağustos 1971 Diplomatik İlişki Kurulmasına Dair Ortak Bildiri
• 14 Eylül 1972 Sivil Hava Ulaşım Anlaşması ( Aralık 1986’da tadil edilmiştir.)
• 16 Temmuz 1974 Ticaret Anlaşması
• 18 Mayıs 1981 Ticaret Protokolü
• 19 Aralık 1981 Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması
• 11 Ocak 1984 Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü ile ÇHC Radyo Televizyon Bakanlığı Arasındaki İşbirliği Protokolü
• 4 Haziran 1985 Anadolu Ajansı ile Xinhua Haber Ajansı Arasındaki İşbirliği Protokolü
• 6 Mart 1989 Konsolosluk Sözleşmesi 24 Aralık 1989 Resmi Pasaportların Dair Anlaşma Karşılıklı Olarak Vizeden Muaf Kılınmasına Dair Anlaşma
• 19 Mart 1990 Standardizasyon Alanında İşbirliği Anlaşması
• 14 Ekim 1990 Sağlık Bakanlığı ile Çin Devlet Eczacılık İdaresi arasında Sağlık Alanında İşbirliği Yapılmasına İlişkin Anlaşma
• 30 Ekim 1990 Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Anlaşması
• 13 Kasım 1990 Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması
• 9 Mayıs 1991 Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması
• 28 Eylül 1992 Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması
• 10 Ekim 1992 Sağlık Alanında İşbirliği Anlaşması
• 23 Ekim 1992 Denizcilik Anlaşması 9 Kasım 1993 Kültürel İşbirliği Anlaşması
• 10 Kasım 1994 Sağlık Alanında İşbirliği Ek Protokolü
Mayıs 1995 Uluslararası Müteahhitler Birliği ile Çin Uluslararası Müteahhitler Birliği arasında imzalanan Niyet Mektubu
• 23 Mayıs 1995 Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması
• 11/16 Mayıs 1996 Turizm Karma Komisyonu I. Toplantısında İşbirliği Protokolü
• 15 Nisan 1997 Su Kaynaklarının Geliştirilmesi Alanında Bilimsel ve Teknik İşbirliğini Öngören Protokol
• 13/22 Ekim 1997 Ormancılık alanında işbirliğini öngören İyiniyet Protokolü
• 13 Kasım 1997 Dışişleri Bakanlıkları arasında Siyasi İstişare Mekanizması Kurulmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası
• 20/27 Nisan 1998 12. Karma Ekonomik Komisyon Mutabakat Muhtırası
• 8 Kasım 1998 2001 yıllarını kapsayan Kültür Değişim Programı
• 11 Temmuz 1999 TC ÇHC II. Dönem Karma Turizm Toplantısı Protokolü 4 Nisan 2000 TSE ile ÇHC Devlet Giriş Çıkış Denetim ve Karantina İdaresi Arasında İşbirliği Anlaşması
• 19 Nisan 2000 ÇHC Cumhurbaşkanı Jiang Zemin’in ülkemize ziyareti vesilesiyle imzalanan Ortak Bildiri
• 19 Nisan 2000 Enerji Alanında İşbirliği Çerçeve Protokolü
• 19 Nisan 2000 13. Karma Ekonomik Komisyon Mutabakat Muhtırası
• 13 Nisan 2001 Sayıştay Başkanlığı ile ÇHC Milli Denetim Kurumu Başkanlığı arasında İşbirliği Anlaşması
• 14 Aralık 2001 TC Turizm Bakanlığı ile ÇHC Milli Turizm İdaresi Arasında Çin Vatandaşlarının Türkiye’ye Seyahatine İlişkin Uygulama Planı
• 5 Nisan 2002 TC ÇHC 14.Karma Ekonomik Komisyonu Toplantısı Mutabakat Muhtırası 16 Nisan 2002 Tarım Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı
• 16 Nisan 2002 Gümrük İdarelerinin Karşılıklı Yardımlaşmasına İlişkin Anlaşma 16 Nisan 2002 Enformasyon Teknolojisi Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı
• 27 Mayıs 2002 T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile ÇHC İmar Bakanlığı Arasında Mutabakat Muhtırası
• 4 Eylül 2003 T.C. İçişleri Bakanlığı ile ÇHC Kamu Güvenliği Bakanlığı Arasında Ortak Çalışma Grubu Oluşturulmasına Dair Mutabakat Muhtırası
24 Ocak 2006 Türkiye Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Hayvan Sağlığı ve Karantina Konusunda İşbirliği Anlaşması
10 Mayıs 2007 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında 2006-2009 yıllarına ilişkin Kültürel Değişim Programı