Demans nedir?

Demans, hafızada bozukluk, günlük yaşam aktivitelerinde ilerleyici gerileme, çeşitli psikiyatrik semptomlar ve davranış bozukluklarıyla karakterize olan ilerleyici ve ölümcül bir hastalıktır. 

Yaşlılarda sık görülen bir sorun olan demans, başlangıçta sinsi bir unutkanlıkla başlar. Bu nedenle uzmanlar, yaşlılıkta izlenen unutkanlığın normal görülmemesi gerektiğini belirtiyor. İlerleyici bir hastalık olan Alzheimer, mevcut ilaçlarla erken yakalanan vakalarda yavaşlatılabiliyor. Böylece hastanın öz bakım süresi uzatılıyor, bakıcı yükü azaltılıyor.

Unutkanlığın altından öncelikle sıklıkla modern yaşam tarzının getirdiği ruhsal sıkıntılar ve hastalıklar (depresyon, anksiyete, uyum bozukluğu gibi) aranmalıdır. Bazı vitamin eksiklikleri (B12 ve folat) ve guatr bezi bozuklukları da unutkanlığa neden olabilir ve araştırılması gereklidir.

DEMANS 3 EVREYE AYRILIR

Demans hastaları genel olarak erken, orta ve ileri olmak üzere üç evreye ayrılır. Hastalar zaman içerisinde erken evreden ileri evreye ilerlerler. Evreler arası geçiş süreleri hastadan hastaya farklılık göstermekle birlikte ortalama 2-5 yıldır. Alzheimer hastalığında kişide başlangıçta hafif bir unutkanlık vardır. Örneğin; hasta randevularını, yemeğin altını, bakkaldan alacaklarını unutmaya başlar. Namazda rekatları karıştırır, duaları unutur. Alışveriş listesi, yapılacak işler listesi gibi listeler yapılmaya başlanır. Zamanla unutkanlık giderek artar ve hasta yeni olayları hiç kaydedemeye başlar. Örneğin; 5 dakika önce sorduğu soruyu tekrar tekrar sorabilir. Torunlarının isimlerini unutabilir ya da koyduğu eşyaların yerini hatırlamaz.

DEMANS BELİRTİLERİ

Erken Evre

* Unutkanlık, kelime bulmada zorluk
* Kişilik değişikliği
* Hesaplamada zorluklar
* Eşyaları kaybetme, yerini karıştırma
* Soru veya cümlelerin tekrarı
* Kişi, yer ve zaman kavramının karıştırılması

Orta Evre

* Bellek kaybında artış
* Uygunsuz kelime kullanma
* Basit bakım yetenekleri kaybolur
* Kişilik değişikliği, gece-gündüz ayırımının kaybı
* Uzak akraba, arkadaş hatırlayamama
* İletişim zorluğu
* Aşırı sinirlilik, amaçsız gezinme, hayal görme

İLERİ EVRE

* Beslenmede yetersizlik
* İdrar ve dışkı kaçırma
* Hareket yeteneğinde kayıp-yatağa bağımlılık
* Son dönemde tüm hareket, konuşma ve yeme fonksiyonlarının kaybı.

Demanslı hastalarda unutkanlık dışında davranış bozuklukları da görülebilir. Hastalar daha önceden olmayan bir şekilde içlerine kapanabilir, isteksiz, şevksiz görülebilirler. Uykusuzluk veya tam tersi uykuya düşkünlük başlayabilir. Hastalar uğraş ve hobilerini terk edebilir. Hasta televizyon seyretmek, kitap gazete okumak, komşuya gitmek gibi daha önce yapılan faaliyetlere ilgisiz kalabilir. Hasta yakınları artık onu tanıyamadıklarından şikayet ederler (Benim annem böyle değildi, babam böyle yapmazdı gibi). Eskiden çok güzel yemek yapan kişi, lezzetsiz yemekler yapabilir. Karmaşık alet kullanımı zorlaşır. Para hesabında güçlük olabilir. Bankamatikten para çekmek, fatura yatırmak hastalar için zor veya yapılamaz işler haline gelebilir.