İşsizin parası ne oldu?
Türkiye’de yılsonunun yaklaşmasıyla birlikte asgari ücret tartışmaları alevlendi. Bu saatten sonra ne kadar büyük bir zam verirseniz verin, 10 bin TL’yi geçmiş yoksulluk sınırının yarısına bile ulaşılamayacağı açık.
Muhtemelen verilecek zam oranıyla da yine açlık sınırının üzerinde geçen 4-5 ayı konuşacağız. Sonrasında bu fiyat artışlarıyla birlikte yine yoksulluğa mahkum, açlığa sabitlenmiş bir çalışan gurubu karşımızda durucak.
Bir ülkede angarya yasak ve asgari ücret alt limitken, asgari ücret ortalama ücret haline dönüştüyse; üzerine konulan vergi ve primlerle işverenin de bunu karşılayacak gücü yoksa, oradaki tek çıktı işsizlik olur.
O zaman asgari ücretin ne kadar olacağından çok, işsiz kalanların çalışırken biriktirdikleri İşsizlik Fonu’nun bu işe ne kadar dayanacağını tartışmak gerekiyor. Hepsi bir yana ortada cevaplanmamış bir soru var.
İktidar yetkilileri her fırsatta çıkıp kısa çalışma ödeneği gibi uygulamalarla vatandaşa ne kadar yardım yaptıklarını anlatıyorlar. Oysa biliyoruz ki, yardımı yapan iktidar değil, bizzat çalışanın kendisiydi.
Nasıl mı? Pandemi sürecinde ülkeler vatandaşlarına karşılıksız yardım yaparken, küçük işletmelerini desteklerken, hatta bugün bile yeni yardım paketleri tartışılırken, bizde yapılan destek ya kredi önerisiydi ya da kısa çalışma ödeneği…
Peki bu para bütçeden mi çıktı? Krediler bankalar üzerinden sunuldu ve vatandaştan firmalara kadar borç batağındaki herkesin daha çok borca batırılmasına neden olundu. Şimdi geldiğimiz noktada ise bu borçların ödenebilip, ödenemeyeceği tartışılıyor.
Diğer kalemde ise tamamen İşsizlik Fonu kullanıldı. Kısa Çalışma Ödeneği uygulamasına son verildiğinde yazmış ve sormuştum. Yapılan harcamaya el mi konuldu, yoksa borç olarak alındı ve geri mi ödenecek?
Aradan aylar geçmesine rağmen, İşsizlik Fonu’ndaki erimenin devam ettiği görülüyor. Pandemi sürecinde fondan 60 milyar TL kullanan iktidar, elini fondan çekmedi. 2021 Haziran ayı gerçekleşmelerine göre rakam 88 milyar TL’ye kadar geriledi.
Şimdi tekrar soruyorum: Pandemi sürecinde tüm destekler buradan yapıldığına göre, bu para fona geri ödenecek mi? Asgari ücretin popüler gündem maddesi olarak tartışıldığı ülkemizde, neden kimse bu sorunun yanıtını vermiyor?
Çünkü olası artışlarla birlikte yeni bir işsizlik dalgasının bizi beklediği açık. Peki fonu 88 milyar TL’ye kadar eriten ekonomi yönetimi, kullandığı parayı fona geri koyacak mı? Koymayacaksa, kalan para mevcut işsizlerin geçimini sağlamaya yetecek mi?
Eğer parayı geri koyacaklarsa sorun yok. Ama ‘yedik bitti’ oynuyorlarsa, bir daha TV’lere ya da meydanlara çıkıp destek verdiklerinden söz etmesinler. Çünkü anlaşılan o ki, pandemide de vatandaş kendi kendine yardım etti.
