Cumhuriyet'in 100.yıl hazırlıkları nasıl gidiyor?
Cumhuriyet'in 10. yıl kutlamalarını ve hazırlıklarını hatırlayalım. Genç Cumhuriyet 10 yılda büyük işler başarır. Türk Devrimi'nin yarattığı nesli yücelten, milletin çalışma azmini, coşkusunu artıran, neredeyse sıfırdan yaratılan çağdaş Cumhuriyet'in başkenti Ankara'yı şereflendiren kutlamalar hazırlanır.
1933'E GİDELİM
10.yıl dönemine, 1933'e gidelim. İsmet İnönü'nün başbakanlıkta (kısa bir kesinti dönemi hariç) 10.yılı , Atatürk'ün reisicumhurluktaki 10. yılı. Büyük sanayi atılımları devam ediyor. 33'de Sümerbank kuruluyor, Türk Hava Yolları kuruluyor. Demiryollarının devletleştirilmesi tamamlanmış ve 17 yılda demiryolu uzunluğu 2 katına çıkartılıyor. Kayseri uçak fabrikasında, Alman Junkers ortaklığı ile başlayan uçak üretimi farklı lisanslar alında devam ediyor.
O dönemde dış politikada neler oluyor? Almanya'da nasyonal sosyalist parti seçimleri kazanıyor ve Adolf Hitler iktidara geliyor. Lev Troçki üç yıldır Büyükada'da kalmaktadır ve birkaç kitap yazmıştır. Temmuz'da vize alıp Paris'e taşınır. Genç Sovyetler Birliği'nde Lenin liderliğinde 28-32 arasında uygulamaya konulan birinci 5 yıllık kalkınma planı başarılı olmuştur. Atatürk Türkiye'si, muhtemelen bu başarılı örnekten esinlenerek 1934 yılında birinci 5 yıllık kalkınma planını devreye alıyor ve bu plan da son derece başarılı olacaktır.
Amerika başta olmak üzere batı dünyası büyük depresyon olarak bilinen ekonomik buhranın en zor dönemindedir. İtalya'da Başbakan Benito Mussolini liderliğindeki Ulusal Faşist Partisi, yayılmacı politika izlemektedir. İspanya'da sağ partiler arkalarına kiliseyi de alarak koalisyon yapmış ve iktidara gelmiştir. Asya'da da çatışmalar hakimdir. Çin'in bir bölümü (Mançurya) Japon İmparatorluğu işgali altındadır. Çin'in batısında da etnik ve dini temelli çatışma ortamı mevcuttur.
İsmet İnönü 1933 Eylül'de Atatürk'ün de çok önem verdiği bir ziyareti, Bulgaristan ziyaretini yapar. Bulgar Kralı'nın tahsis ettiği özel tren ile Sirkeci'den Sofya'ya gider. Atatürk, İnönü’yü Sirkeci garına arabası ile bizzat götürür.
Kültür alanında da hızlı gelişmeler olmaktadır. Latin alfabesine geçişin 5. yılıdır. Millet mektepleri talimatnamesi ile toplumsal eğitim seferberliğinin 5. yılıdır. Türkçe ezana geçeli 1 yıl olmuştur. Elmalılı Hamdi Yazır, birkaç yıl önce başladığı Kuran'ın Türkçe tefsiri çalışmasına devam etmektedir. (birkaç yıl daha devam edecektir). Onlarca yıl boyunca bir cepheden başka cepheye koşan Türk askeri nihayet ede edilen kesin zaferlerden sonra, son 10 senedir kalıcı barış dönemine girmiştir.
O dönem Cemal Reşit Rey'in işi başından aşkın durumda. Hem 10.yıl marşının bestelenme işi onda hem Operet projesi onda. Kasım başında Lüküs Hayat Opereti ilk sahnesini alıyor. Operet çok beğeniliyor ve 1946 ya kadar büyük seyirci kitlesi tarafından izleniyor.
29 Ekim 1933'deki kutlamaların hemen öncesinde, 26 Ekim'de genel af ( 10.yıl affı) çıkartılır. 29 Ekim'de Ankara'da coşkulu kutlamalar ve resmi geçitler yapılır. Cumhuriyet Baloları düzenlenir.
Fransız kontrolünde olan İskenderun sancağında da 10.yıl kutlamaları yapılır. Türkiye yanlıları taktıkları şapkalar ile Türk devrimine selam çakmakta ve kendilerini belli etmektedirler. Avrupa'dan gelen savaş tamtamlarının sağladığı fırsatı genç Cumhuriyet güzel kullanacak ve ileriki yıllarda Hatay'ı vatan toprağına savaşmadan ( fakat silahın ucunu Fransız’a göstererek) katacaktır.
Bu vesile ile 10.yıl marşının unutulan dizelerini hatırlatalım:
Çizerek kanımızla öz yurdun hartasını,
Dindirdik memleketin yıllar süren yaşını;
Bütünledik her yönden istiklâl kavgasını...
Bütün dünya öğrendi Türklüğü saymasını!
Örnektir milletlere açtığımız yeni iz;
İmtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kitleyiz:
Uyduk görüşte bilgi, gidişte ülküye biz.
Tersine dönse dünya yolumuzdan dönmeyiz.
100. YIL
Gelelim 100. yıla. Cumhuriyetimizin 100. yılını, hakkını verecek şekilde kutlamamız gerekir. Neler yapılabilir?
29 Ekim 2023'te 100. yılın kutlamasını yapacağız. 2023 yılı genel seçimleri geçmiş olacak. İktidarda kim olursa olsun, hem kamu kurumlarımız hem özel sektör ve STK'larımızın gerekli hazırlıkları yapması beklenmelidir.
1) 10.yılda yapıldığı gibi sanatsal bazı büyük eserlerin 100.yıl şerefine oluşturulması desteklenebilir. Opera, müzikal, marş, belgesel, resim ve sinema yapımları, bilgisayar ve cep telefonu oyunları yapılabilir.
2) Kutlamaları, şenlikleri mahalle seviyesine indirecek, belki muhtarları da işin içine katacak tedbirler alınabilir. Trafiğe kapatılacak sokaklarda bölgenin kültürel dokusuyla uyumlu, müzikli, yemekli kutlamalar teşvik edilebilir. Şehirlerdeki özellikle park alanlarında şenlikler düzenlenebilir. İstanbul için akla ilk gelen alanlar Belgrad ormanı, Kurtköy Formula 1 pisti civarı, Çatalca tarafları.
3) 29 Ekim gecesi hava karardığında havai fişek ve ışıklı dronlar ile gökyüzünde bir canlandırma yapılabilir.
4) Elbette Namık Kemaller, Kuvayı Milliye hareketi, Atatürk ve Mehmetçik en yüksek saygı perdesinden anılmalıdır.
5) Telekom’dan PTT’ye, zincir marketinden bankasına kadar ürün ve servis üreten yerli firmalarımız 100. yıl şerefine yeni ürün ve servisler piyasaya sürebilirler.
6) İlkokullarda özellikle Cumhuriyet'e bağlılığı artırıcı etkinlikler düzenlenebilir. Darphane'den 100.yıl için farklı tasarımlarda hatıra paralar basılarak ilkokul öğrencilerine hatıra olarak dağıtılabilir. İlkokul öğrencilerine bisiklet hediye kampanyası yürütülebilir.
7) 10'ar yıllık dönemlerde Cumhuriyetin çeşitli alanlarda nereden nereye geldiğini infografikler ile anlatan yayınlar hazırlanabilir. ( Nüfus, ekonomi, sağlık, altyapı, vs.)
8) 2023 yılı hedeflerine göre nerelerde ne kadar tamamlama yapıldı, nerelerde geride kalındı bir durum değerlendirmesi raporu yayınlanabilir. Hangi kurum ve sektör hedefin neresinde, herkesin görmesinde fayda olacaktır.
9) Yurtdışında yaşayan Türkler ‘in 100.yılı etkinliklerinde organize olabilmesi için ilgili elçilikler görevlendirilebilir. Türkiye’deki yabancı elçilik görevlilerini, yabancı gazetecileri ve Türkiye’nin yurtdışındaki kimi dostlarını da kutlamalara dahil etmek uygun olabilir.
10) Hürjet, TOGG, Milden gibi ikonik projeler ile gösteri yapılması uygun olabilir.
11) Atatürk dönemindeki Cumhuriyet baloları ayarında baloların yapılması uygun olabilir. Bu konudaki öncülük İzmir şehrimize yakışabilir.
12) 29 Ekim 2023 Pazar gününe denk geldiği için pazartesi gününü tatil yapmak uygun olabilir.
13) Her şehirde farklı branşta ödüllü spor yarışmaları düzenlenebilir. Koşu yarışı, tenis turnuvası, at yarışı, satranç turnuvası vs..
14) 2021 yılında Çin Halk Cumhuriyeti 100. yılını görkemli törenlerle kutladı. Bu yapılan çalışmalar incelebilir.
