İnsanlık tarihini değiştirebilecek yeni keşif: Karahantepe
Arkeoloji dünyasının gözü, kazı çalışmalarının kısa süre önce başladığı yeni bir arkeolojik alana çevrilmiş durumda: Karahantepe... Şanlıurfa il sınırları içerisinde yer alan kazı alanının, insanlık tarihini anlamlandırmamıza katkı sağlayabilecek önemli detaylara ev sahipliği yaptığı düşünülüyor.
Şanlıurfa il sınırları içerisinde yer alan Karahantepe arkeoloji alanı 1997 yılında keşfedildi.
Bölge, Şanlıurfa’nın yaklaşık 60 kilometre doğusundaki Haliliye ilçesinde yer alıyor. Ayrıca tarihin en önemli arkeolojik keşiflerinden olan Göbeklitepe de yine bu ilçenin sınırları içerisinde.
Karahantepe’deki kazı çalışmaları 2019 yılında başladı. Bölgedeki kazı çalışmaları, Haliliye ilçesindeki 11 farklı noktada gerçekleştirilen “Taş Tepeler” projesi kapsamında başlatıldı.
2022 yılında “ören yeri” statüsüne alınan bölge, arkeoloji dünyasında büyük bir heyecan yarattı. Öte yandan bölgenin Göbeklitepe ile aynı coğrafyada yer alması, binlerce yıl önceki insan topluluklarının yaşamları hakkında daha bütüncül bir kavrayış geliştirme imkânı ortaya çıkarabilir.
Karahantepe’nin arkeoloji alanında yarattığı heyecanın sebebi yalnızca bölgedeki eserler, yapılar veya maddi unsurlar değil. Bölge kadim insan topluluklarının gündelik yaşamları, kültürleri ve düşünce sistemleri hakkında da önemli fikirler edinmemizi sağlayabilir.
Karahantepe’deki kazı çalışmalarının başında yer alan Prof. Dr. Necmi Karul, Göbeklitepe ile Karahantepe’nin en az bin yıl boyunca çağdaş olduğunu ifade ediyor.
Bununla birlikte Karul’a göre Karahantepe, binlerce yıl önce toplumsal düzenin nasıl inşa edildiğini ve tarih öncesi insanların yaşamlarını nasıl sürdürdüğünü yanıtlayabilecek bir bölge. Ayrıca tarih öncesi insanların kültürel, teknik ve teknolojik gelişim aşamaları da yine Karahantepe sayesinde ortaya çıkarılabilir.
KARAHANTEPE'NİN GÖBEKLİTEPE'DNN FARKI NE?
Göbeklitepe’deki yapılar ve genel olarak bölgenin kendisi, belirli bir amaç doğrultusunda inşa edilmiş ve kullanılmış. Buna karşın Karahantepe, kamusal amaçlarla inşa edilen yapıların, gündelik yaşamın izlerini taşıyan konutlar ve yapılarla iç içe geçtiği özel bir bölge. İşte bu durum, Karahantepe’yi Göbeklitepe’den ayıran en önemli hususlardan.
Karahantepe’deki keşfedilen konutlar, daha önce rastlanmamış bir biçimde, birbirinden yapısal olarak farklı özellikler taşıyor.
Bu yapılardaki farklılıklar, bölgedeki insan topluluğun hem kamusal hem de özel hayatta çağdaşı topluluklardan farklı bir yaşam sürmüş olabileceği ihtimalini akıllara getiriyor.
Karahantepe’nin gizemleri şimdilik aydınlatılabilmiş değil ancak bilim insanları bölgede kurumsal olmayan fakat son derece katı kurallara bağlı ritüellerin gerçekleştirilmiş olabileceğini düşünüyor.
Karahantepe’deki yapı kompleksinin merkezinde 23 metre çapında bir bina bulunuyor. Binanın duvarlarında ise eşit aralıklarla yerleştirilmiş tilki ve leopar gibi hayvan figürlerinin yer aldığı dikili taşlar var. Ayrıca bina içerisinde insanların oturması için yapıldığı düşünülen yükseltiler yer alıyor. Merkezdeki binanın bu yapısı, yapının henüz nasıl gerçekleştirildiğini bilmediğimiz bazı ritüeller için inşa edilmiş olabileceği fikrini güçlendiriyor.