İlber Ortaylı'dan 55 kitap önerisi

1. Savaş ve Barış - Lev Tolstoy

Savaş ve Barış, yazıldıktan kısa bir süre sonra neredeyse tüm dünya dillerine çevrilen, aradan geçen yüz elli yılda evrensel edebiyatın başyapıtı hâline gelen dev bir eser… Bir roman değildir, tarihsel bir anlatı değil, belgesel değil, felsefe kitabı değil, Rus toplumunu anlatan sosyolojik bir inceleme değil, bir dönem romanı, savaş ya da aşk romanı değildir. Çünkü bunların hepsidir Savaş ve Barış.

2. Tarih Notları - Bernard Lewis

Bernard Lewis 102 yıllık hayatı boyunca uluslararası Siyonizm ve İsrail devletine hizmet etmişti. “İsrail İçin Milli Yahudi Kitap” ödülünü alan Lewis, ABD ve İngiltere için casusluk yaptığı da bilinmektedir.

3. İslam Uygarlıkları Tarihi - Corci Zeydan

İslam tarihinin, ağırlıklı olarak da Osmanlı öncesi dönemin ele alındığı bu ünlü eserinde Corci Zeydan, İslam uygarlığı ve Arap halkları konusunda hayli zengin bir kaynak sunuyor.

4. Timurlenk - Beatrica Forbes Manz

Avrasya’nın her köşesinde bir kasırga gibi esen Timurlenk, bozkır fatihlerinin sonuncusuydu. Dünya tarihinde ömrünün neredeyse tamamını seferlerde geçirmiş savaşçı-hükümdar karakteri için akla gelen ilk isimlerdendir. “Kuvveti sonsuz” olarak nitelendirilen ordularıyla 1382’den 1405’e kadar çok geniş toprakların tozunu dumana katmıştır. Delhi’den Moskova’ya, Orta Asya’dan Tanrı Dağları’na, Anadolu ve Toroslar üzerinden Avrasya’ya kadar yeni fetihler için karşısına çıkan güçleri hallaç pamuğu gibi oradan oraya savurmuştur. Şüphe yok ki birçok kadim şehri de yerle bir etmiş, bazılarını ise kudretinden esirgemiştir.

5. Divan - Fuzuli

XVI. yüzyılda yaşamış olan Fuzûlî (ö. 963/1556) Türk edebiyatının en büyük şairlerinden biridir ve üç dilde (Türkçe, Farsça ve Arapça) eserler telif etmiş, şiirler yazmıştır. Fuzûlî’nin Türkçe Dîvân’ında 1 dibace, 42 kaside, 294 gazel, 2 terci-bend, 2 müseddes, 2 tahmis, 3 muhammes, 3 murabba, 42 mukatta, 76 rubai bulunmaktadır. Dîvân’daki kasideler arasında yer alan “sabâ”, “su” ve “hançer” redifli na‘tlar ile hem bir na‘t hem de methiye özelliği gösteren “gül” kasidesi türlerinde birer şaheser sayılabilecek nitelikte şiirlerdir.

6. İnce Memed serisi (4 kitap) - Yaşar Kemal

Otuz iki yıllık bir zaman diliminde yazılan İnce Memed dörtlüsü, düzene başkaldıran Memed'in ve insan ilişkileri, doğası ve renkleriyle Çukorava'nın öyküsüdür. Yaşar Kemal'in söyleşiyle "içinde başlakdırma kurduyla doğmuş" bir insanın, "mecbur adam"ın romanı. Eşkıyalığı bırakarak evlendiği Seyran ile bir Akdeniz kasabasına yerleşen Memed, burada milli mücadele kahramanlarından muallim Zeki Nejad'la dostluk kurar. Memed, köylüye zulmeden çeltikçilerle mücadele eden Zeki Nejad'ı öldürten Şakir Bey'i öldürerek yeniden dağa çıkar. Kendini yakalamak için köyleri boşaltarak kölyüleri Çukurova'ya süren milletvekili Arif Saim Bey'i öldürür. Bu olaydan sonra İnce Memed'in imi timi belirsiz olur. "Türk halkının 1950 yılında, çeyrek yüzyıllık bir siyasal iktidarı niçin değiştirdiğini anlamak için bence İnce Memed 4'ü, bu, resmi tarihin dışında yazılmış romanı okumak yeter." Fethi Naci, Bir Romancı: Yaşar Kemal "İnce Memed hem Homeros şiiri, hem ortaçağ türküleri, hem de bir proleter destanı ya da bir serüven romanı, hatta toplumsal bir belge niteliği taşıyor. " Jacqueline Piatier, Le Monde, (Fransa) "İnce Memed serisinin 1987 tarihli dördüncü ve son kitabı, Robin Hoodvari bir serüven hikayesi olmakla kalmıyor, aynı zamanda müthiş bir şiirsellik taşıyor." Regina Karachouli, Sachsische Zeitung, (Almanya) "Çağdaş Türkiye'de yaşayan bir efsaneye dönüşen asi gencin yabanıl, hüzünlü ve unutulmaz destanı."

7. Doğu Batı Divanı - Johann Wolfgang Von Goethe

“Batı-Doğu Divanı”, Goethe’nin, hazırlıklarına 1814’de İranlı şair Hâfız’ın “Divanı”nı Hammer çevirisinden okumasıyla başlamış sayılmaktadır. Bu çeviriyle önünde açılan Müslüman Şark dünyasını Batı’nın orientalistik (Şarkiyat) araştırmalarıyla temellendirmiştir. Öte yandan Alman edebiyat dünyası da başta Herder olmak üzere kendisini dünya insanlık tarihine açılmak gibi bir ufuk genişletmesine hazırlamıştı.

8. Osmanlı İmparatorluğu - Halil İnalcık

9. Augustus – Adrian Goldsworty

Roma’nın şiddetli siyasi ortamına atıldığında 19 yaşındaydı. Katledilen Iulius Caesar’ın hem büyük yeğeni hem de varisiydi. Bütün tersliklere ve çok daha deneyimli rakiplerinden gördüğü muhalefete rağmen neredeyse beş asır boyunca ayakta kalmış olan Cumhuriyet’i üstü örtülü bir monarşiyle değiştiren kişi oldu. Yaratmış olduğu sistem, imparatorluğa yaklaşık 250 yıllık bir istikrar sağladı. Roma sadece onun döneminde en büyük ve en zengin olarak hatırlandı. Gençlik yıllarında atılgan, eli kanlı, savaş beyi olarak bilinirken ilerleyen yaşlarında devletin biricik muhafızı olarak kendine yeni bir yol çizdi. 43 yıl boyunca mutlak güce sahip oldu. Roma’nın ilk imparatoruydu: Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus…
İngiliz tarihçi Adrian Goldsworthy bu biyografide, antik kaynaklardaki derin bilgisinden yararlanarak, Augustus’un uzun hayatını daha önce hiç olmadığı kadar detaylı bir şekilde anlatıyor. Sıra dışı karakteriyle, dostlarıyla-düşmanlarıyla, kazandığı zaferlerle, Roma İmparatorluğu’nu yenileme girişimleriyle, gençliğindeki savaşçı ve ihtiyarlığındaki bilge ruhuyla bambaşka bir Augustus portresi çiziyor.
Augustus: Roma’nın İlk İmparatoru, dünya tarihine damga vurmuş bir lideri yakından tanımak isteyen tarih severler için son derece sürükleyici bir başucu kaynağı…

10. Türklere Güvendiler - Ender Arat

Tarih boyunca Türk topraklarına sığınanlar: Macarlar, Polonyalılar, Museviler, Almanlar, Avusturyalılar, Fransızlar, İtalyanlar, Estonyalılar, İspanyollar, Ruslar, Arnavutlar, Kırım Tatarları, Çerkesler, Abhazalar, Romenler, Gürcüler, Azeriler, Hintliler, İranlılar, Suudi Arabistanlılar, Kazaklar, Afganlar, Cezayirliler, Tunuslular, Moritanyalılar, Boşnaklar, Karadağlılar, Hıristiyan Topluluklar, Sırplar, Yunanlılar, Irak'tan kaçan Kürtler, Suriyeliler 

11. Denge Oyunu - Selim Deringil

Türkiye'nin İkinci Dünya Savaşı yıllarındaki dış politikası, en kritik zamanlarda bile, görece küçük bir ülkenin diplomatik başarısı sayesinde dünyanın büyük güçlerine sözünü geçirebildiğinin canlı kanıtıdır. Türkiye o yıllarda çevresini saran yıkım ağının dışında kalmayı başardı; çünkü dış politikayı yönetenler savaşın dışında kalmak düşüncesinin rehberliğinde hareket ettiler. İsmet İnönü, Numan Menemencioğlu, Şükrü Saracoğlu gibi devlet adamları dış politikada hep gerçekçiliği ön plana aldılar, kararlı bir "denge oyunu" oynadılar. Selim Deringil Avrupa çapındaki bu oyunu belgelerle anlatıyor

12. Babil Kulesi'nde Buluşalım - Mehmet Nuri Yıldırım

Emekli Büyükelçi Mehmet Nuri Yıldırım'ın gözlemleriyle, 40 yıllık meslek hayatından dünya dillerine dair anılar...

13. Atatürk - Andrew Mango

Modern Türkiye'nin Kurucusu Mango'nun uzun zamandır beklenen Atatürk adlı kitabı, Remzi Kitabevi yayınları arasında yerini aldı. Türkiye'nin, bağımsızlığı ve varoluş yolunda Atatürk gibi bir liderle yakaladığı olağanüstü şansı irdeleyen bu kitap, onu salt lider yanıyla değil, yakın çevresi ve insan ilişkileriyle de yansıtıyor. Aynı zamanda dönemin toplumsal yapısı ve güç dengelerine de açıklık getiren kitap, onun karizması, zaafları, kadınlarla olan ilişkileri, dostlukları, nefretleri, iyilikleri ve hatta kıskançlıklarıyla bir insan olduğunun altını çiziyor. Uzman bir yazar, nesnel bir yapıt: İşte Atatürk'ün yaşamı ve mücadelesi!...

14. Osmanlı ve Avrupa - Halil İnalcık

“15. ve 16. yüzyıllar Avrupa’sı, zamanın büyük politik-ekonomik gücü Osmanlı’yı hesaba katmadan anlaşılamaz.”
“Avrupa tarihiyle Osmanlı tarihi iki paralel tarihtir; bu nedenle iki dünyanın tarihi karşılaştırmalı olarak incelenmelidir.”
Halil İnalcık

15. Yeniçeriler - Godfrey Goodwin

Kitap, Yeniçeri Ocağı'nın köklerini ve Balkan ülkelerinden dikkatle seçilen gençlerin devşirilmelerini inceleyerek başlıyor ve bu devşirmelerin hizmet ettiği Osmanlı Devleti'nin temel direklerini oluşturan güçleri tanıtıyor. Ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun ordu düzenini ele alarak bu seçkin askerlerin zaferden zafare koştukları ve Macaristan'ın fethiyle Tuna boylarına dayanıp ünlerinin zirvesine ulaştıkları dönemi anlatıyor.

16. Osmanlı Bilim Mirası - Ekmeleddin İhsanoğlu

Ekmeleddin İhsanoğlu, Kılıçdaroğlu tarafından 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerde son dakika aday gösterilmiştir. Bu durum parti içerisinde bir çok tartışmaya neden olurken Kılıçdaroğlu'nun seçmene "tıpış tıpış sandığa gidip oy vereceksiniz" sözlerini söylemesi daha büyük bir tartışmanın fitilini ateşlemişti.

17. Tartarica - Kolektif

Bilimsel sorumluluğunu Tataristan Mercani Tarih Enstitüsü Başkanı Rafail Hakimov’un üstlendiği kitabın, Türkçe yayınlanması projesinin yöneticiliğini Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Fahri Solak yaptı. Eserin Türkçeye çevirisi ise Mimar Sinan Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu tarafından gerçekleştirildi. Türk ve Tatar tarihi açısından büyük öneme sahip olan prestij boy kitap, yaklaşık 678 sayfadan oluşuyor.

18. Geç Antikçağ Dünyası - Peter Brown

Peter Brown’un zarif ve kışkırtıcı metni, çok sık rastlamadığımız olağanüstü güzel görsellerle desteklenmiş. Akademik olduğu kadar şık bir kitap.  

18. Geç Antikçağ Dünyası - Peter Brown

Peter Brown’un zarif ve kışkırtıcı metni, çok sık rastlamadığımız olağanüstü güzel görsellerle desteklenmiş. Akademik olduğu kadar şık bir kitap. 

19. Mavi Yolculuk - Azra Erhat

“Mavi yolculuğu anlatmak zordur, mavi yolculuğu yaşamak gerek.
Tam yirmi yıldır, onar, on beşer kişilik gruplarla, dünyanın birçok ülkelerinden gelme genç yaşlı insanlarla mavi yolculuk yaparız.
Aramızda sanatçılar, yazarlar, öğretmenler, her meslekten insan bulunur. Birçoğu öğrenci ya da çocuktur, ama nereden gelmiş olurlarsa olsunlar, çevreleri, yaşları ne olursa olsun, hepsi iki üç hafta süren mavi yolculuk dönüşünde başka bir insan olarak çıkarlar karaya. Gözleri güzellikle, gövdeleri sağlıkla, ruhları mutlulukla dolmuştur (1962).”

20. Gökbörü'nün İzinde - Ahmet Taşağıl

21. Doğu Seyahatnamesi - Ricoldus de Monte Crucis

Onlar varlıklarının anlamını seferde buldular. Nice zamanlar içinde nice mekânlara sahip oldular. Tarifi mümkün olmayan büyüklükteki toprakları bazen ayak sesleriyle bazen de nal sesleriyle aştılar. Kondular, göçtüler… Kurdular, yıkılınca tekrar yaptılar… Hiçbir zaman vazgeçmediler. Ne olacağını değil, daima nasıl olacağını düşündüler. Türkler...
İslam Öncesi Türk Tarihi ve Orta Asya Tarihi alanlarının uzmanı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, tarihin peşinden ve Türklerin izinden gidiyor, engin coğrafyaları adımlıyor, Türklerin gizemli tarihini yeniden yazıyor.

22. Seyahat Jurnali - Ali Bey

23. Zeytindağı - Falih Rıfkı Atay

1885-1888 yılları arasında Düyûn-ı Umûmiye’deki bir görev nedeniyle İstanbul’dan yola çıkılan seyahatte, Irak ve Hindistan gibi uzak memleketlerin coğrafi, demografik ve kültürel özelliklerinin, yaşanılan bazı ilginç olayların kıvrak zekayla, mizansen bir üslupla veya güçlü gözlemlerle kağıda aktarılmasının güncesi…

24. Osmanlı İmparatorluğu ve İslam - Ahmet Yaşar Ocak

Bu çalışmanın tespitlerinden biri de Osmanlı medresesinin İbn Arabîci bir gelenek üzerine kuruluşu ve bunun bütün Osmanlı asırlarını nasıl etki altına aldığı meselesidir.

25. Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler - Halil İnalcık

Halil İnalcık kitabına Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinde Rumlarla olan irtibat, İzmir’i fethedip Bizans’ı ürküten Türk komutanı Çaka Bey, son araştırmalar eşliğinde Ertuğrul Gazi’nin gerçek hikâyesi gibi kuruluş döneminin en önemli sayfalarıyla başlıyor.

26. Anadolu'da Roma Hakimiyeti - Gürkan Ergin

Roma, Anadolu’ya resmen ayak bastığı MÖ 129’dan itibaren farklı kesimlerin katıldığı çok çeşitli isyan ve huzursuzluklarla baş etmek zorunda kalmıştır: bir ütopyanın peşinden gidenler, bir gecede 80.000 Romalıyı katleden şehirler, korsanlar, haydutlar, araba yarışı takımlarının taraftarları, din adına öldürenler, bir sahte imparatorun ardına takılanlar… Elinizdeki kitap yaklaşık 700 senelik Roma hâkimiyeti süresince meydana gelmiş bu olayları sebep ve sonuçlarıyla incelemenin yanında, Roma’nın Anadolu’da düzen ve sadakati sağlamaya yönelik uygulamalarını ortaya koymak amacını taşımaktadır. Benzer çalışmalardan farklı olarak, ele aldığı uzun zaman dilimi ve geniş coğrafya vasıtasıyla okuyucuya kapsamlı bir bakış açısı sunmak da yine bu kitabın hedefleri arasındadır. Okuyucu Roma İmparatorluğu’nun hem acımasız yönü ve idari başarılarına, hem de Anadolu’nun fatihiyle mücadelesi ve kader ortaklığına şahit olacaktır.

27. Roma: Kartalların İmparatorluğu - Neil Faulkner

Pek çok kişi bir uygarlık modeli olarak Roma İmparatorluğu'na hayranlık duyar. Neil Faulkner, bu çalışmasında, aslında Roma İmparatorluğu'nun acımasız bir soygun ve şiddet mekanizmasına dayandığını ileri sürüyor. Savaş; devleti, hâkim sınıfı ve gözde yandaş gruplarını zenginleştirmek için kullanılıyordu ve bu savaşlarda da köleleştirilmişti. Roma İmparatorluğu'nda devlet ve toprak sahibi hâkim sınıf, ordularını, şehirlerini ve mülklerini finanse etmek için kırdan vergi ve rant biçiminde artık çekiyordu. Kitleler -köleler, serfler, yoksul köylüler- imparatorluğu ayakta tutan sömürünün kurbanlarıydı. Gerilimler ve örtük ihtilaflarla delik deşik olan bu sistem, en başından itibaren kendi kaçınılmaz sonunun tohumlarını da içinde taşıyordu Kartalların İmparatorluğu, küçük bir topluluğun dünya tarihinin en önemli imparatorluklarından biri haline gelişinin ve kendi yarattığı şiddet ve kan deryasında boğulmasının hikâyesini etkileyici bir ustalıkla anlatıyor. Bunu yaparken, kurbanların hikâyelerine hak ettiği saygıyı göstermekten de kaçınmıyor.

28. Ortaçağ (1. Cilt) – Umberto Eco

Dünya kamuoyunun gündemine Gülün Adı ve Foucault Sarkacı ile giren Umberto Eco’nun romanlarında ortaçağa sık sık yer verdiği biliniyor. Fakat ortaçağ üzerine sahip olduğu geniş bilgiyi kurgudan öteye taşıyan Eco bu sefer karşımıza ortaçağ tarihi uzmanı ve ansiklopedi yazarı olarak çıkıyor. Umberto Eco’nun danışmanlığında hazırlanan ve toplam dört ciltten oluşan Ortaçağ Ansiklopedisi’nin ilk cildi, “Babarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar” adıyla Alfa Yayınları tarafından yayımlandı.

29. Çankaya – Falih Rıfkı Atay

“Hiç şüphesiz ki F. Rıfkı Atay’ın  Çankaya, Atatürk’ün Hatıraları kitapları her türlü düşünce sahibinin mutlaka okuması gereken kitaplardır. F. Rıfkı Atay’ın sürükleyici, zengin muhtevalı, zıt görünüm ve olaylara dayanarak tezlerini savunan bir üslubu vardır.”
Prof. İlber ORTAYLI

30. Osmanlı Dönemi Kırım Hanlığı – V. D. Smirnov

Vaktiyle onları akın ve yağmalara itekleyen Türkler, şimdi uluslararası anlaşmalarla elleri kolları bağlanınca, onların komşu devletlerin topraklarına saldırmasını engellemeye çalışıyorlardı. Sabık hanlar, düşman topraklarına akınlar düzenleme konusunda Bâb-ı Âlî’nin buyruklarına
itaatsizlik ettiklerinde sık sık değiştirilmişlerdi. Ama XVIII. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu için diğer halklara ve yakın bir gelecekte kaderini uzak komşusu Rusya’nın kaderiyle birleştirmeye hazırlanan vasal Kırım Hanlığı’na karşı işlediği tüm ağır hataların bedelini ödeme zamanı olacaktı. (Kitaptan)

31. Dünya Tarihi – Clive Ponting

Bilinen dünya tarihi anlatıları, Batı uygarlığının yükselişine odaklanma eğilimi nedeniyle Antik Yunan, Roma İmparatorluğu ve Avrupa’nın genişlemesi konularına ağırlık verir. Çin, Hindistan ve Japonya gibi büyük uygarlıkların tarihleri, dolayısıyla dünya nüfusunun çoğunluğunun yaşadıkları, genellikle çok daha küçük bir alana sıkıştırılır.

32. Kambur - Şule Gürbüz

Türk edebiyatına 1990’lı yıllardan itibaren güçlü bir giriş yapan yazar ve şair Şule Gürbüz, kaleme aldığı ilk eser olan Kambur ile ülkemizde postmodern roman akımının güçlü kalemleri arasında gösteriliyor. Yazarın 1992 yılında 18 yaşındayken yayımladığı eser, özgün anlatımı ve güçlü diliyle ilk baskısının üzerinden geçen yaklaşık 30 yıla rağmen adından söz ettirmeye devam ediyor.

33. Karamazov Kardeşler - Fyodor Dostoyevski

Dostoyevski, yaşamının son yıllarında başyapıtı Karamazov Kardeşler'i tamamladığında, Rus yazınında 'felsefe düzeyinde roman-tragedya denen türün de temelini attığının bilincinde değildi. Dostoyevski'nin yaşam birikiminin tümünü ve sanat gücünün doruğunu içeren bu roman, gerçekte insanı insan yapan ne varsa, onlara adanmış bir destan niteliğini taşır. Yazar, hiçbir romanında "Karamazov Kardeşler"de olduğu denli insan ruhuna inmemiş, insanoğlunu bu denli kesitler biçiminde, içgüdülerinin ve istencinin tüm görünümüyle sergilenmiştir. Bir aileyi konu alan ve bir felaketler zinciri olarak gelişen olay örgüsü, bireysel öğelerin yanı sıra, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısındaki Rus toplumunu da geçirdiği sarsıntıların tümüyle, dünya edebiyatında bir eşi daha bulunmayan bir sanat aynasından yansıtır.

34. Sakarya / Büyük Taarruz - Selim Erdoğan

"Dr. Selim Erdoğan, 'Büyük Taarruz' kitabında 'Sakarya'dan sonra Milli Mücadele'nin tarihi üzerine yerli ve yabancı kaynakları mukayeseli olarak kullanıyor. Coğrafya ve stratejiyi mükemmel bir şekilde işliyor. Kitapta ilk defa bazı çarpıcı gerçekler ortaya çıkıyor. Her iki muharebede de şehitliklerin tam listesi yok. Bunlar yazarın ve Harp Tarihi Dairesi’nin gayretiyle muharebe alanlarında ve civarda araştırılarak bulunuyor. Dolayısıyla önemli bir arazi tetkikinin, arşiv çalışmasının ve kaynak kullanımının ürünü olan, Milli Mücadele’nin 100. yılına yakışan bir monografiyle karşı karşıyayız."
İlber Ortaylı

35. Modern Türkiye'nin Doğuşu - Bernard Lewis

Bernard Lewis, 1966 tarihli The Emergence of Modern Turkey (Modern Türkiye’nin Doğuşu) adlı kitabında “Türkler, Ermenilere karşı Yahudilerin maruz kaldığı bir soykırım uyguladı.” demiştir. Bu ifadenin Türk milletinde kendisine karşı infial yaratacağını bildiğinden veya bildirildiğinden aynı kitabın 2002 basımında son cümleyi değiştirdi: Kitapta “holokost” (soykırım) yerine “slaughter” (kırım, katliam) ve “1,5 milyon Ermeni ölümü” yerine “1 milyondan fazla Ermeni ve bilinmeyen sayıda Türk öldü.” diye yazar. Bu yüzden Lewis, Nabza göre şırınga vermede usta olarak bilinir.

36. Belgrad 500 Yıl Sonra - Süha Umar

Kanuni’nin fethinden yaklaşık 500 yıl sonra, Belgrad’da gönüllerifetheden bir büyükelçinin anıları...
“Belgrad 500 Yıl Sonra”, ilişkilerin tepetaklak edildiği, hakkında,
en azından “dost olmadığı algısı” oluşturulmuş bir ülkeye,
bu ilişkileri düzeltmek görevi ile gönderilen bir büyükelçinin,
yaşadıklarının ve tüm sorumluluğunu üstlenerek yapmaya
çalıştıklarının hikâyesidir.

37. Sultanın Paşaları – Oliver Bouquet

Osmanlı devleti 19. yüzyılda, özellikle de Tanzimat ile birlikte yeniden yapılandırılırken, “paşa” payesi de bu dönüşümden payına düşeni aldı. Hem Tanzimat (1839-1876) hem de II. Abdülhamid dönemlerinde (1876-1909) yeni ordunun, mülkiye bürokratlarının en yüksek kadroları ve tehdit altındaki imparatorluğu müdafaa için Londra’ya, Viyana’ya, Paris’e giden diplomatların en önemlileri paşaydılar veya paşa yapıldılar. Unvan neredeyse Osmanlı devletinin yüksek katlarının tamamını ifade eden bir terim halini aldı. Prof. Dr. Olivier Bouquet, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan ve Osmanlı devletinin son 35 yılında görev yapmış 51.000’den fazla mülki memurun sicillerini içeren Sicill-i Ahvâl defterlerinde iğneyle kuyu kazarcasına yaptığı çalışmanın sonunda, 282 paşalık bir derleme oluşturmuş. Söz konusu paşaların arşivde yer alan biyografik fişlerini başka kaynaklarla da destekleyerek, Osmanlı 19. Yüzyılına damgalarını vuran paşaları, yani aslında Osmanlı mülkiyesini üç eksende mercek altına yatırıyor: Bu statü grubunu belirleyen ayırt edici özellikleri; onların yetişmesinde belirleyici olan toplumsal ortamı, eğitim çevresini ve dil etkenini; kariyerlerindeki ilk adımlardan mezara kadar meslek ve yaşam güzergâhlarını kapsayan bu eksenler Osmanlı devlet bürokrasisinin 1839-1909 arası dönemine ışık tutuyor. Bouquet’nin bu önemli çalışması, Osmanlı tarihinin can alıcı bir dönemine çözümleyici bir bakış yöneltebilmek için sağlam bir zemin sunarken, içerdiği prosopografik bilgiler ve Sicill-i Ahvâl gibi çok zengin, ama yeterince kullanılmamış bir kaynağı hatırlatmasıyla da ayrı bir değer taşıyor.

38. Bostan - Sâdî-i Şirâzî

Bostan, Doğu edebiyatının elden ele, dilden dile dolaşan en büyük eserlerindendir. Tasavvuf anlayışını yansıtan bu yapıtta insanı insan yapan sevgi, açık yüreklilik, alçakgönüllülük gibi erdemler övülür; bunların her şeyden üstün olduğunu gösteren öyküler anlatılır.

39. Sultan Alp Arslan - Cihan Piyadeoğlu

Cend’den Mâverâünnehir’e, Hârizm’den Horasan’a, İran’dan Anadolu’ya hâkimiyetlerini doğu ile batı arasında birleştirmiş ilk devlet… Bu coğrafyada bizleri kalıcı kılan fikirlerin kaynağı, Anadolu’nun Türkleşmesinden cumhuriyetimizin kuruluşuna kadar gelen yolun başı: Selçuklular… 

40. Devleti Aliyye (5 cilt) - Halil İnalcık

Osmanlı tarihçiliğinin çağımızdaki en büyük isimlerinden Halil İnalcık’ın yarım yüzyılı aşan çalışmalarının bir ürünü olan 5 ciltlik Devlet-i ‘Aliyye külliyatı bu özel baskı ile bir araya getirildi

41. Yavuz Sultan Selim - Feridun Emecen 

Kimdir Yavuz Sultan Selim? Kimine göre atının üzerinde peygamberin izini süren bir veli, kimine göre hasımlarını savaş meydanında perişan eden askerî bir deha, kimine göreyse zalim bir sultan...
Tarih sahnesinden pek çok hükümdar geçmiştir, fakat çok azı Yavuz Sultan Selim kadar tartışılmıştır.

42. Yeniçeriler - Reşat Ekrem Koçu

“Yeniçeri Ocağı kimler tarafından ve niçin kuruldu? Nasıl gelişti? Bu asker ocağının teşkilatı, ananeleri, âdetleri nelerdi? Kışlalarında nasıl yaşadılar, gazalara nasıl gittiler, ihtilalleri nasıl çıkardılar, neler yaptılar? Ocaktan yetişmiş iyi ve kötü şöhretleri kimler oldu ve bir gün nasıl yok oldular?”

43. Suyu Arayan Adam - Şevket Süreyya Aydemir

Bu kitap, ilkokul öğretmeni olarak yetişmek üzereyken, Birinci Dünya Harbinde savaşa katılan ve sonra Büyük Turan'ı kurmak yolunda Kafkas, Hazer ülkelerine koşan bir Türk gencinin hikayesidir.

44. Milli Mücadele Başlarken - Tayyip Gökbilgin

Bu kitap, ilkokul öğretmeni olarak yetişmek üzereyken, Birinci Dünya Harbinde savaşa katılan ve sonra Büyük Turan'ı kurmak yolunda Kafkas, Hazer ülkelerine koşan bir Türk gencinin hikayesidir.

45. Puslu Kıtalar Atlası - İhsan Oktay Anar

Türk edebiyatının güçlü kalemlerinden İhsan Oktay Anar, 1995’te yayımladığı Puslu Kıtalar Atlası ile 7’den 70’e geniş bir okur kitlesine ulaşmaya devam ediyor. Eserinde fantastik ve tarihi roman özelliklerini ustalıkla bir araya getiren yazar, zengin anlatımı ile okurlarına benzersiz bir deneyim sunuyor.

46. Semerkant - Amin Maaoluf

Amin Maalouf, "Afrikalı Leo"dan (YKY, 1993) sonra bu kez Doğu'ya, İran'a bakıyor. Ömer Hayyam'ın Rubaiyat'ının çevresinde dönen içiçe iki öykü... 1072 yılında, Hayyam'ın Semerkant'ında başlayan ve 1912'de Atlantik'te bit(mey)en bir serüven... Bir elyazmasının yazılışının ve yüzlerce yıl sonra okunurken onun ve İran'ın tarihinin de okunuşunun öyküsü/tarihi...

48. Vanya Dayı - Anton Çehov

Çehov’un 1889 yılında yazdığı Orman Cini adlı oyunu, daha sonra amaçtan yoksun hayatların çarpıcı biçimde işlendiği Vanya Dayı ’ya dönüştü. Bir çiftlikte toplanmış ve her biri kendi mutsuzluğuna gömülmüş karakterler, atalet içinde, can sıkıntısı ve pişmanlıkla boğuşmaktadır. Kimi yaşlılıktan mustariptir; kimi angaryalarla geçip giden ömrüne, kimi de kaçırılmış fırsatlara hayıflanmaktadır. Bir şeyler ellerinden kayıp gitmiştir, ama hayatlarındaki eksikliğin tam olarak ne olduğu müphemliğini korur. Hiçbir sonuca varmayan iç gözlemler sürüp giderken, bu melankolik atmosferde bir “kahraman” yoktur. Vanya Dayı kayıp zamana, gerçekleşmeyen umutlara, boşa harcanan hayatlara ve imkânsız aşklara adanmıştır.

49. Savaş Günlükleri - Kont Galeazzo Ciano

"İkinci Dünya Savaşı ve Mussolini İtalyası’na ışık tutan temel kaynaklardan biri."
İlber Ortaylı

50. Yüzbaşının Kızı - Aleksandr Puşkin

Yüzbaşının Kızı, modern Rus edebiyatının kurucu figürlerinden Puşkin'in belgesel gerçekçilik konusundaki mahareti ile kişisel öykülere açılan hayal gücü zenginliğini benzersiz bir şekilde birleştiren, eşine az rastlanır bir tarihsel roman. Pyotr Grinyov, 17 yaşına geldiğinde, emekli bir asker olan babasının ısrarıyla askerliğini yapmak için Orenburg'a gönderilir. Burada Yüzbaşı Mironov'un kızı Maşa'ya âşık olur. Maşa ile Pyotr arasındaki aşk başladıktan kısa süre sonra Pugaçov ayaklanması patlak verir. Rusya'nın uzun modernleşme serüveninde Çar Petro tarafından tasfiye edilene kadar kritik roller oynayan Kazakların da desteğiyle "ayaklanma" büyür. Maşa ile Pyotr arasındaki ilişkinin arka planına kişisel anlatıları şekillendiren Pugaçov Ayaklanması oturur. Yüzbaşının Kızı, geleneğin erken döneminde Puşkin'in tarihsel romana kattığı simetri, denge ve ikna edicilik ilkelerinin hayatiyetini gösteren, çarpıcı bir anlatı.

51. Kral Lear - William Shakespeare

William Shakespeare (1564-1616): Oyunları ve şiirlerinde insanlık durumlarını dile getiriş gücüyle yaklaşık 400 yıldır bütün dünya okur ve seyircilerini etkilemeyi sürdüren efsanevi yazar, Kral Lear'de yozlaşan dünyanın çaresi olmayan çöküşünü ele alır.

52. Kanuni'nin Yahudi Bankeri - Aaron Nommaz

"Hususi birtakım şartlar Avrupa Yahudileri ile Osmanlıları, Haçlı Hıristiyan Avrupa karşısında bir nevi dayanışma ve işbirliğine sevk etti. Asırlardır birlikte var olmak suretiyle iç içe geçmiş ortak tecrübeler ve olumlu hatıralar Türklerle Yahudileri bir aile yapmıştır."

53. Ortadoğu - Bernard Lewis

Bütün Türk sanatı ve mimarisini içine alan bu kitap aynı zamanda son yıllarda İran Afganistan Türkistan (Sovyet Orta Asya ve diğer Sovyet cumhuriyetleri ile Çin Türkistanı) ve Anadolu'da yapılan kazı ve araştırmaların sonuçlarını bir araya getirmektedir. Kitabın büyük kısmı mimariye ayrılmış olup cami medrese türbe hamam kale kervansaray saray ve çeşmeler taş ve alçı kabartmalar gibi konular yanında çini ve keramik maden işleri cam işleri halı kumaş minyatür ve hat sanatı ile çeşitli küçük sanatlara da ayrıca yer verilmiştir. İslamlık öncesinden başlayarak az tanınan ilk devirler ele alınmakla birlikte asıl ağırlık büyük Selçuklu ve Anadolu Selçukluları ile Osmanlı sanatına verilmiştir.

54. Türk Sanatı - Oktay Aslanapa

Bütün Türk sanatı ve mimarisini içine alan bu kitap, aynı zamanda son yıllarda İran, Afganistan, Türkistan (Sovyet Orta Asya ve diğer Sovyet cumhuriyetleri ile Çin Türkistanı) ve Anadolu'da yapılan kazı ve araştırmaların sonuçlarını bir araya getirmektedir. Kitabın büyük kısmı mimariye ayrılmış olup, cami, medrese, türbe, hamam, kale, kervansaray, saray ve çeşmeler, taş ve alçı kabartmalar gibi konular yanında, çini ve keramik, maden işleri, cam işleri, halı, kumaş, minyatür ve hat sanatı ile çeşitli küçük sanatlara da ayrıca yer verilmiştir. İslamlık öncesinden başlayarak, az tanınan ilk devirler ele alınmakla birlikte, asıl ağırlık büyük Selçuklu ve Anadolu Selçukluları ile Osmanlı sanatına verilmiştir.

55. Modern Türkiye Tarihi - Carter V. Findley

Carter V. Findley, Türkiye’nin iki yüz yıllık modernleşme tarihini derinlikli analizler, çarpıcı tespitler ve zengin bir kaynakçayla anlattığı bu kitabıyla, tarih kitaplığımıza bir başucu eseri armağan ediyor. Modern Türkiye Tarihi Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemini ve kuruluşundan bugüne Türkiye Cumhuriyeti’ni yakından tanımak isteyen herkes için ideal bir kaynak niteliğinde.