Ara Güler: Deklanşörü ile zamanı durduran foto muhabir

Geride fotoğraf dünyasına unutulmaz kareler bırakan Güler, İstanbul'da 16 Ağustos 1928'de doğdu. Asıl adı Mıgırdıç Ara Derderyan olan usta fotoğrafçının ailesi 1934'deki Soyadı Kanunu ile "Güler" soyadını aldı.

Çocukluğunu Beyoğlu'nda geçiren Güler, ilk olarak okul öncesi eğitimini evde bakıcı ve dadılar gözetiminde aldı. Ara Güler daha sonra sırasıyla Mıhitaryan Manastır Mektebi (Pangaltı Lisesi), Galatasaray Lisesi, Getronagan Ermeni Lisesi'nde eğitim gördü.

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi bünyesinde açılan Türkiye'nin alanındaki ilk kurumu olan Gazetecilik Enstitüsü'ne kaydını yaptıran Güler, aynı zamanda çalıştığı için derslere tam anlamıyla devam edemedi.

Okul yıllarında öyküler yazmaya başlayan Ara Güler, babasının müşterilerinden İhsan İpekçi'nin sahibi olduğu İpek Film Şirketi'ne gidip gelmeye başladı ve sinemacılığın her dalında çalışma fırsatı buldu. Teknik konulara meraklı olması nedeniyle de sinema makinisti ehliyeti de aldı.

Aynı dönemde Muhsin Ertuğrul'un açtığı tiyatro kurslarına devam eden Güler'in öncelikli amacı aktör olmak değil, sahne gerisinde yer almak oldu.

Babasının 1940'da aldığı ilk fotoğraf makinesi ile birlikte fotoğrafa ve gazeteciliğe olan düşkünlüğünün farkına varan Ara Güler, "Jamanak Gazetesi" başta olmak üzere birçok Ermeni gazetesinde çalıştı.

Gerçek anlamda muhabirlik deneyimini ise 1950'de dönemin önde gelen gazetelerinden Yeni İstanbul'da yaşadı.

Askerliğini yaptıktan sonra bir süre "Hürriyet Gazetesi"nde de muhabir olarak çalışan Güler, daha sonra yayın hayatına yeni başlayan "Hayat Dergisi3ne geçti ve kısa süre sonra derginin fotoğraf şefliği görevini üstlendi. Aynı yıl Amerikan Medya Fotoğrafçıları Derneği'ne tek Türk üye olarak kabul edildi.

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinden mezun olan Güler, 1958'de "Time-Life", "Paris-Match" ve "Der Stern" dergilerinin yakın doğu foto muhabirliği görevini üstlendi ve 1953'te Henri Cartier Bresson ile tanışarak Paris Magnum Ajansı'na dahil oldu. İngiltere'de yayımlanan "Photography Annual Antolojisi" usta fotoğrafçıyı, "Dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısı"ndan biri olarak tanımladı.

Ara Güler, 1962'de Almanya'da çok az fotoğrafçıya verilen "Master of Leica" unvanını kazandı ve İsviçre'de çıkan Kamera dergisi kendisine özel bir sayı ayırdı.

Usta foto muhabirinin 1960 ihtilali ve ardından 1964'de yapılan Kıbrıs Harekatı nedeniyle çektiği fotoğraflar üyesi olduğu uluslararası dergi ve ajanslar aracılığı ile bütün dünyaya servis edildi.

Mariana Noris'in 1953'te ABD'de basılan "Young Turkey" adlı yapıtında fotoğrafları kullanılan Güler'in, 1967'de Japonya'da çıkan "Photography of the World" antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayımlandı.

Güler'in, Kanada'da 1967'de açılan "İnsanların Dünyasına Bakışlar" sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen "Renkli Fotoğrafın On Ustası" adlı sergide, aynı yıl Almanya'da Köln'de Fotokina Fuarı'nda da yapıtları sergilendi.

1970'li yıllar Ara Güler'in tanınırlığının arttığı dönem oldu. Güler'in bir yandan ülke içinde ve dışında röportajlar yaparken, diğer yandan çeşitli ortamlarda fotoğrafları kullanıldı.

Güler, Altı Gün Savaşları'nın ardından, 1970'de Ürdün'de bulunan Filistin Kurtuluş Örgütü kamplarında veya 1971'de Moskova'da ünlü besteci Aram İlyiç Haçaturyan ile çalıştı.

"Turkey" adında fotoğraf albümü 1970'te Almanya'da yayımlanan Ara Güler'in, sanat ve sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD'de Time-Life, Horizon ve Newsweek kitap bölümlerince ve İsviçre'de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı. 1971'de Lord Kinross'un "Hagia-Sophia" (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çeken Güler, yine Skira yayınevince Picasso'nun 90. yaş günü için yayımlanan "Picasso Metamorphose et unite" adlı kitap için Picasso'nun foto-röportajını yaptı.

Paris Ulusal Kitaplık'ta 1972'de sergisi açılan Güler, 1975'te ABD'ye davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotoğraflarını çektikten sonra "Yaratıcı Amerikalılar" adlı sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi.

Yine aynı yıl Yavuz Zırhlısı'nın sökülmesini konu alan "Kahramanın Sonu" adlı bir belgesel film çeken Güler, 1979'da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin "Foto Muhabirliği" dalında birinci oldu.

Fotoğraflarının bir kısmı 1980'de Karacan Yayıncılığın "Fotoğraflar" adlı kitabında basılan Güler, 1986'da Hürriyet Vakfınca basılan Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı "Mimar Sinan" kitabını fotoğrafladı. Aynı kitap 1987'de "Institute of Turkish Studies" tarafından İngilizce olarak yayımlandı. 1989'da "Ara Güler'in Sinemacıları" kitabı basıldı.

Fotoğrafları ile bir ekol olmayı başaran Ara Güler, 1991'de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı'nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) "The Sixth Continent" adlı kitabını fotoğrafladı.

Dünyayı gezerek foto röportajlar yapan ve bunları Magnum Ajansı ile dünyaya duyuran Ara Güler, Yaşar Kemal, Aziz Nesin, Kemal Tahir, , Orhan Kemal, İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile röportajlar yaptı ve fotoğraflarını çekti.

Usta fotoğrafçının yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları, 1992'de Fransa'da, ABD ve İngiltere'de "Sinan, Architect of Soliman the Magnificent" adlı kitapta yayımlandı.

Aynı yıl "Living in Turkey" adlı kitabı İngiltere, ABD ve Singapur'da "Turkish Style" başlığıyla, Fransa'da "Demeures Ottomanes de Turquie" adıyla yayımlandı. 1994'te "Eski İstanbul Anıları", 1995'te "Bir Devir Böyle Geçti", "Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü" fotoğraf kitapları yayımlandı.

Ara Güler'in fotoğrafları Paris Ulusal Kitaplık'ta, ABD'de Rochester Georg Eastman Müzesi'nde, Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu'nda bulunuyor. Güler'in fotoğrafları Köln Mueseum Ludwing'de Das Imaginare Photo Museum'da sergileniyor.

Arşivinde 2 milyonu aşkın fotoğraf bulunan Ara Güler'in ödülleri arasında Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü de bulunuyor.

Tedavi gördüğü hastanede İstanbul'da 90 yaşında vefat eden usta foto muhabiri, Şişli Ermeni Mezarlığı'nda toprağa verildi.