Yaşar Usta’dan Kel Mahmut’a: Türk sanatının altın çınarı

Münir Özkul’un sanat yolculuğu, 1939 yılında henüz bir lise öğrencisiyken Bakırköy Halkevi’nde başladı. İstanbul Erkek Lisesi mezunu olan Özkul, üniversite eğitimini İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ve Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nde sürdürdü.

1948’de Ses Tiyatrosu’nda sahnelenen Aşk Köprüsü oyunuyla profesyonel tiyatro dünyasına adım atan Özkul, kısa sürede dikkatleri üzerine çekti. Bu başarının ardından, Muhsin Ertuğrul’un yönetimindeki Küçük Sahne’ye geçerek Türk tiyatrosunun en büyük isimleri arasına katıldı.

1960’larda ise İstanbul Aksaray’daki Bulvar Tiyatrosu’nda arkadaşlarıyla birlikte kendi tiyatro topluluğunu kurdu. Sadri Alışık, Cahit Irgat ve Şükran Güngör gibi dev isimlerle çalıştığı bu dönemde tiyatroya olan katkısı daha da büyüdü.

“SERSEM KOCANIN KURNAZ KARISI” VE BİZİM TİYATRO

1969 yılında Haldun Taner ile birlikte kurduğu Bizim Tiyatro, Münir Özkul’un sanat kariyerinde önemli bir dönemeç oldu. Aynı yıl sahnelenen Taner’in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı oyununda, Tomas Fasulyeciyan karakteriyle büyük bir başarı elde etti. 

1972’de, Sadık Şendil’in araya girmesiyle gazino ve gece kulüplerinde şovmenlik yapmaya başlayan Özkul, Adile Naşit ile birlikte sahneye çıkarak dönemin en sevilen ikililerinden biri haline geldi.

1978’de yeniden İstanbul Şehir Tiyatroları’na dönen Münir Özkul, 1983-84 yıllarında ise Jean Anouilh’in Generalin Aşkı adlı oyunuyla Dormen Tiyatrosu’nda sahneye çıktı. Bu dönemde, Ferhan Şensoy’un Ortaoyuncular topluluğuna katılarak, İstanbul’u Satıyorumgibi önemli eserlerde rol aldı. Ancak, 1980’lerin ortalarında sahnelerden uzaklaşıp, tiyatroya veda etmeye karar verdi.

Özkul’un tiyatrodaki başarısı, pek çok ödül ve takdirle taçlandı. 1968’de Altan Karındaş topluluğunda oynadığı Kanlı Nigar oyunundaki rolüyle kazandığı İlhan İskender Armağanı, onun yeteneğinin ve sahnedeki ustalığının bir göstergesiydi. Ayrıca, Haldun Taner’in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı oyunundaki başarısı, ona Avni Dilligil, Ulvi Uraz, İsmet Küntay ve İsmail Dümbüllü gibi prestijli ödülleri kazandırdı.

SİNEMA DÜNYASINDA BİR YILDIZ

 Münir Özkul, 1950’li yıllardan itibaren sinemada da boy göstermeye başladı. İlk dönemdeki dikkat çeken yapımlarından Edi ile Büdü, Balıkçı Güzeli ve Kalbimin Şarkısı gibi filmlerle adından söz ettiren Özkul, 1965 sonrasında sinemada canlandırdığı karakterlerle büyük övgüler aldı. Özellikle Ertem Eğilmez’in yönetmenliğinde çekilen kalabalık kadrolu komedi filmleri, onu Türk sinemasının önemli isimlerinden biri haline getirdi.

1970’li yıllarda Türk sinemasının en önemli dönemlerinden birine tanıklık eden Münir Özkul, Ertem Eğilmez’in yönettiği kalabalık kadrolu filmlerdeki performansıyla büyük ses getirdi.

En unutulmaz rollerinden biri, Hababam Sınıfı serisindeki Özel Çamlıca Lisesi’nin tatlı sert müdür yardımcısı “Kel Mahmut” oldu. Bu rolle hem otoriter hem de sevecen bir figür olarak izleyicilerin kalbinde yer etti.

Bu dönemde, Özkul’un yer aldığı diğer önemli yapımlar arasında Mavi Boncuk, Bizim Aile, Aile Şerefi, Gülen Gözler, Neşeli Günler, Gırgıriye ve Görgüsüzler gibi aile komedileri yer alıyor. 1980’li yıllardan sonra video için çekilen filmlerle de sinemada varlığını sürdürdü.

Adile Naşit ile birlikte, Türk sinemasının unutulmaz partnerlerinden biri olarak hafızalara kazındı. Özellikle ikilinin birlikte canlandırdığı “Türk sinemasının anne-babası” rolleri halkın gönlünde taht kurdu.

 ALTIN PORTAKAL’DAN AZERBAYCAN’A

Münir Özkul, kariyeri boyunca 200’den fazla filmde rol aldı ve birçok ödül kazandı. 1972 yılında Sev Kardeşim filmindeki performansı ile Altın Portakal Film Festivali’nden “En İyi Erkek Karakter Oyuncu” ödülünü kazandı. 

Bizim Aile filminde canlandırdığı “Yaşar Usta” rolüyle ise 1977 Azerbaycan Film Festivali’nden özel ödül alarak uluslararası başarı da elde etti. Ayrıca, Süt Kardeşlerfilminde yönetmen yardımcılığı yaparak sinemadaki çok yönlü yeteneğini gösterdi.

Sinema kariyerinin yanı sıra, televizyon dünyasında da iz bırakan Münir Özkul, Tarık Buğra’nın romanından televizyona uyarlanan İbiş’in Rüyası adlı projede canlandırdığı İbiş karakteriyle de büyük beğeni topladı.

1990’lı yıllarda televizyon dizilerine pek fazla katılmasa da Uzaylı Zekiye, Ana Kuzusu ve Şaban ile Şirin gibi dizilerde yer aldı. 2000’li yıllarda ise Reyting Hamdi adlı televizyon programında, Hamdi Alkan’ın canlandırdığı “Yarmagül” karakterinin dedesini oynayarak ekranlarla yeniden buluştu.

1980 yılında 40. sanat yılını jübileyle kutlayan Münir Özkul, 1996 yılında Atatürk Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen etkinlikte ise 55. sanat yılını coşkuyla kutladı. 1998 yılında ise Kültür Bakanlığı tarafından, Türk sanatına kattığı katkılar nedeniyle “devlet sanatçısı” unvanına layık görüldü. Kariyeri boyunca 200’den fazla filmde ve sayısız tiyatro oyununda yer aldı.

Münir Özkul, sanatındaki başarıları kadar özel hayatıyla da dikkat çekti. Dört kez evlenen usta oyuncu, son olarak 1986’da Umman Özkul ile evlendi. Bu evlilikten, oyuncu ve sunucu Güner Özkul dünyaya geldi. Güner Özkul’a göre babası “evlilikten korkmazdı ama boşanamamaktan korkardı.”

Hayatının önemli bir kısmını alkolle mücadele ederek geçiren Münir Özkul, 1990’lı yılların ortasında alkolü tamamen bıraktı.

2002 yılından itibaren demans ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile mücadele eden Münir Özkul, bu süreçte hayattan bir adım geri durarak evinden çıkmaktan kaçındı. Hastalığı, onun hafızasını zayıflatmış ve geçmişteki pek çok tanıdığına dair yanlış anılar oluşturmuştu.

 VEDA EDİLEN GÜN: 92 YAŞINDA SON YOLCULUĞUNA UĞURLANDI

5 Ocak 2018’de, Beyoğlu’nun Cihangir semtindeki evinde 92 yaşında hayata gözlerini yuman Münir Özkul, sevenlerini yasa boğdu. 7 Ocak’ta Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde düzenlenen anma etkinliği sonrası cenazesi, Teşvikiye Camii’nde kılınan namazın ardından Bakırköy Mezarlığı’na defnedildi.