Tarihe iz bırakan kadınlar… Göklerin kızı: Sabiha Gökçen

22 Mart 1913… Bursa’da doğan Sabiha Gökçen, hayatta kendine büyük bir yer edineceğini henüz bilmiyordu. Bursa Vilayet Başkâtibi Hafız Mustafa İzzet Bey ve Hayriye Hanım’ın kızı olan Sabiha, annesini ve babasını küçük yaşta kaybetti. Ağabeyi Neşet tarafından büyütülen genç kız, hayatının dönüm noktasını 12 yaşında yaşadı. O yıllarda Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk, Hünkar Köşkü’nde konakladığı Bursa ziyaretinde, Sabiha Gökçen ile tanıştı.

Atatürk, sadece gözleri parlayan bir çocuğa değil, aynı zamanda büyük bir potansiyele sahip bir kadına rastlamıştı. Genç Sabiha, Atatürk’e eğitimini sürdürme arzusunu iletti ve o an, bir efsanenin ilk adımları atıldı. Atatürk, Sabiha’yı evlat edindi ve ona eğitim vermek için her türlü desteği sundu. Bu karar, Sabiha Gökçen’in sadece bir pilot olmasının değil, aynı zamanda Türk kadınlarının toplumsal hayatta daha güçlü bir yer edinmesinin de öncüsü oldu.

1934'te Soyadı Kanunu'nun çıkmasından sonra Mustafa Kemal, Sabiha'ya "Gökçen" soyadını verdi.

TÜRKKUŞU’NDAN SAVAŞ UÇAKLARINA

Sabiha Gökçen’in havacılıkla tanışması, 1935’te Türkkuşu’nun açılış törenine katılmasıyla başladı. Bu tören, onun hayal gücünü ateşledi ve havacılığa olan ilgisi büyüdü. Atatürk’ün teşvikiyle, 1935 yılında Türk Hava Kurumu’nun Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu’na katıldı. Burada aldığı eğitim, onu sadece bir pilot değil, aynı zamanda bir lider olarak yetiştirdi. Hızla gelişen yetenekleri, onu uluslararası düzeyde de tanınan bir figür haline getirecekti.

Sabiha Gökçen, eğitimini tamamladıktan sonra, Kırım’a gönderilerek altı aylık yüksek planörcülük eğitimini başarıyla tamamladı. Ancak, hayatında önemli bir değişim yaşandı. Manevi kız kardeşi Zehra’nın ölüm haberi, onu derinden etkiledi ve Moskova’daki motorlu uçak okuluna gitme planını iptal etti. Bir süre dünyaya küstü ancak Atatürk’ün desteğiyle, yeniden havacılığa dönerek, Eskişehir Havacılık Okulu’na gönderildi ve burada özel eğitim aldı.

(Fotoğraf: Atatürk'ün manevi kızları, soldan sağa Rukiye, Sabiha, Afet, Zehra.)

1936 yılında Eskişehir Uçuş Okulu’nda, dönemin en iyi pilotlarından eğitim alırken, Atatürk ona bir hedef koydu: “Belki de dünyadaki ilk askeri kadın pilot olacaksın.” Bu hedef, Sabiha için bir yaşam amacı haline geldi. Askerî okullara kızların alınmadığı dönemde, özel olarak giydirilen bir üniforma ile Eskişehir’de eğitim aldı. Bu süreç, onun sadece havacılıkta değil, toplumsal hayatta da devrim niteliğinde bir adım atmasını sağladı.

TÜRK KADINININ GÜCÜ VE İLK ASKERİ PİLOT

1937 yılı, Türk tarihinin en zorlu dönemlerinden birinin yaşandığı yıllardan biriydi. Dersim Harekâtı’nın başladığı bu dönemde, Sabiha Gökçen, Türk Hava Kuvvetleri’nde yerini aldı. Dersim’deki isyanın bastırılmasında havadan yapılan operasyonlara katıldı. Gökçen, bu harekât sırasında gösterdiği üstün başarı ile dikkatleri üzerine çekti. Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Genelkurmay Başkanı’nın da katıldığı bir törenle kendisine “Türk Hava Kurumu Murassa (İftihar) Madalyası” verildi. Sabiha Gökçen, sadece bir pilot değil, aynı zamanda Türk kadınının gücünün bir simgesi haline geliyordu.

1937’de, bir diğer tarihi anı yaşadı. Hatay’ın Türkiye’ye katılması için, Fransız elçisinin önünde uçakla üç el ateş etti ve “Hatay’ın vatana katılması için gerekirse silahlanırız” dedi. Bu cesaret, Atatürk tarafından desteklendi ve Türk milletinin kararlılığını simgeleyen bir anı olarak tarih kitaplarına geçti.

BALKANDA GÖKYÜZÜNDE BİR KADIN

1938’de, Sabiha Gökçen’in kariyerinin bir başka önemli anı geldi. Ankara'da bulunan Balkan Paktı heyeti üyelerinin Sabiha Gökçen ile tanıştıktan sonra kendisine uçakla başkentlerine gelmeyi önermeleri üzerine Başkan turu fikri doğmuştu. Atatürk’ün isteğiyle, bu turu yanına bir makinist dahi almadan, tek başına gerçekleştirdi. Gökçen, uçakla İstanbul’dan Atina’ya, Sofya’ya, Belgrad’a ve Bükreş’e giderek Türkiye’nin gücünü ve kadınların gücünü dünyaya tanıttı. 5 gün süren bu yolculuk, basında büyük yankı uyandırdı. Özellikle, Yugoslavya Genelkurmay Başkanı tarafından “Beyaz Kartal” nişanı verilen Gökçen, artık dünya çapında bir simge haline gelmişti.

Atatürk’ün 1938’de vefatından sonra hayatını yeniden düzene sokmak zorunda kalan Gökçen, dönemin yasaları nedeniyle orduda görev yapma hakkına sahip olamadı. Ancak bu onu yıldırmadı. Türkkuşu Uçuş Okulu’na başöğretmen olarak atandı ve burada 1955’e kadar görev yaptı. Türk Hava Kurumu Yönetim Kurulu Üyeliği görevini de üstlenen Gökçen, kadınların havacılık alanındaki yerini sağlamlaştırmak için tüm gücüyle çalıştı.

1940 yılında Hava Okulu’nda tanıştığı Üsteğmen Kemal Esiner’le evlenen Sabiha Gökçen, bu birliktelikte de sıra dışı bir duruş sergiledi. Soyadını eşine veren Gökçen, toplumsal normlara meydan okudu. Ancak büyük aşk sadece üç yıl sürdü. Esiner’in 1943’te vefatı, Gökçen’in hayatında derin bir iz bıraktı.

SON UÇUŞ: 83 YAŞINDA GÖKYÜZÜNDE

1996 yılında 83 yaşındayken Fransız pilot Daniel Acton ile Falcon 2000 tipi bir uçakla son uçuşunu gerçekleştiren Gökçen, havacılığa olan tutkusunu son anına kadar sürdürdü. Aynı yıl, Amerikan Hava Kurmay Koleji tarafından “Kartallar Toplantısı”na onur konuğu olarak davet edildi ve “dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri” seçildi. Bu ödülü kazanan ilk ve tek kadın havacı olarak tarihe geçti.

GÖKYÜZÜNE İZ BIRAKAN KADIN, YERYÜZÜNDE DE UNUTULMADI

Hayatının son yıllarında bile onurlandırılmaya devam eden Sabiha Gökçen, 1999 yılında Hukukun Egemenliği Derneği tarafından düzenlenen bir törende adına bestelenen klasik rock opera tarzındaki eseri dinledi.

Sabiha Gökçen, 22 Mart 2001’de, 88 yaşında kalp yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti. O, sadece bir pilot değil, bir devrimciydi. Onun hayatı, bir kadının sadece gökyüzünde değil, toplumda da nasıl devrim yaratabileceğinin kanıtıdır.

Sabiha Gökçen’in adını taşıyan İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, onun Türk havacılığına ve kadın hareketine yaptığı katkıları ölümsüzleştiriyor.

Cesareti, azmi ve başarılarıyla sadece Türk kadınları için değil, dünya kadınları için de bir ilham kaynağı olan Gökçen, gökyüzüne yazılmış bir efsane olarak hatırlanıyor. Her bir uçuş, her bir başarının ardında Sabiha Gökçen’in açtığı yolda ilerleyen genç pilotlar vardır.