Ve CIA raporu yayımlandı

Amerikan Senatosu’nun, ülkenin dış istihbarat servisi CIA hakkında hazırladığı rapor, ABD’de salı günü kamuoyuna açıklandı. Raporu, Senato’nun İstihbarat Komitesi Başkanı ve raporu hazırlayan Dianne Feinstein kamuoyuna sundu.

İnanılmaz gerekçe

Raporun yayınlanıp yayınlanmaması geçtiğimiz haftalarda büyük tartışmalara neden olmuş, özellikle önceki Bush yönetimine yakın kişiler yayınlanmaya karşı çıkmıştı.

Feinstein ise yaptığı basın açıklamasında, CIA’nın pratiklerini gösteren raporun yayınlanmasını, “değerlerimizin tekrar inşa edilmesi ve dünyanın adil bir toplum olduğumuzu görmesi için önemli bir adım” olarak değerlendirdi.

6 bin sayfalık rapor

Senatonun hazırladığı rapor toplam 6 bin sayfadan oluşuyor. Ancak Senato İstihbarat Komitesi Nisan ayında yaptığı bir toplantıda raporun sadece 524 sayfalık özet bölümünü, kısmen karartarak, kamuoyuna sunmayı kararlaştırmıştı.

Komitenin Cumhuriyetçi Partili üyeleri, raporun yayınlanmasına bütünüyle karşı çıkmıştı.

13 Aralık 2013 tarihinde onaylanan rapor, ABD gizli servisi CIA’nın son 13 yıllık terörle mücadele adı altında yürüttüğü programı, servisin kendi kaynakları ve tanıklar aracılığıyla inceledi.

CIA’dan ilk tepki

Raporun kamuoyuna duyurulmasından hemen sonra CIA Direktörü John O Brennan’dan yanıt geldi. Brennan, CIA’nın bazı başarısız teknikler uyguladığını ve hatalar yaptığını belirtirken, ABD gazetesi New York Times’ın bildirdiğine göre raporu diğer yandan öfkeli bir şekilde “eksik ve tek yanlı” olmakla suçladı.

Ulusal Kanal, CIA raporunun en önemli tespitlerini Türkiye kamuoyuyla paylaşıyor.

Rapor, CIA'nin 2001 ile 2009 arasındaki faaliyetlerini kapsıyor.

ABD Senatosu İstihbarat Komitesi bulgularını raporda 20 ayrı maddede özetlemiş.

“# 1: CIA’nın gelişmiş sorgulama yöntemleri bilgi elde etmek ya da tutukluların işbirliğini sağlamak açısından verimli yöntemler değil”

Sorgulama tutanaklarını inceleyen rapor, CIA tarafından uygulanan yöntemlerin verimli olmadığı sonucuna ulaşıyor. Örnek olarak, sorgulanan 39 ayrı tutuklunun hiçbirinden doğru bilgi edinilmediği öne sürülüyor, birçok tutuklunun ise kullanılan yöntemler nedeniyle bilgiler uydurduğu vurgulanıyor.

Rapora göre tutuklular tarafından sorgu esnasında uydurulan bu bilgilerin bazıları daha sonra CIA tarafından en önemli tehdit olarak değerlendirilmiş.

CIA yöneticilerinin kendileri de sorgulama yöntemlerinin verimliliği hakkında sık sık şüphe dile getirmiş.

“#2 CIA gelişmiş sorgulama yöntemlerini savunurken verimlilikleri hakkında doğru olmayan iddialara dayandı.”

Rapora göre Beyaz Saray’a, Adalet Bakanlığı’na, Ulusal Güvenlik Konseyi’ne, Kongre’ye ya da kamuoyuna karşı CIA, yöntemlerini sık sık bilgi elde etmenin ve terör saldırılarını engellemenin en verimli yolu olarak savundu. CIA temsilcileri bazen, söz konusu bilgilerin başka bir şekilde elde edilemeyeceğini öne sürdü.

Rapor ise bu iddiayı yerden yere vuruyor.

İstihbarat Komitesi, CIA’nın terörle mücadelede elde ettiği ve sorgulama yöntemlerine bağladığı 20 en ünlü ve bilinen başarısını incelemiş.

Bilineni tekrar öğrendiler

Rapora göre “bazı örneklerde başarı ile tutuklunun sorgulama esnasında verdiği bilgiler arasında hiçbir bağlantı yoktu”. Bazı örneklerde CIA’nın “ancak bu sorgulama ile elde edilebilir” iddiasında bulunduğu bilgiler, ya zaten bilinen bilgilerdi, ya da söz konusu sorgulama yöntemleriyle elde edilmemişti.

CIA’nın, verimliliğini kanıtlamak için başka kaynaklardan elde ettiği bilgileri de sorgulama tutanakları dahiline katması, raporun öne sürdüğü iddialardan biri.

Diğer yandan CIA’nın, sorgulama yöntemleri sayesinde engellediğini öne sürdüğü bazı terör saldırıları ise zaten gerçekleşemezdi ya da hiçbir zaman planlanma aşamasına gelmedi.

“#3: CIA’nın tutuklulara uyguladığı sorgulama yöntemleri, kurumun siyasetçilere ya da başkalarına anlattığından çok daha kötü ve gaddardı.”

Rapor, Abu Yübeyde ve başka tutukluların nasıl sorgulandıklarını anlatıyor.

“Duvarlama” (wallings)

İngilizcede sadece işkence için kullanılan, Türkçe çevirisi bulunmayan, ancak “duvarlama” olarak çevrilebilecek kelime, tutuklunun tekrar tekrar duvara çarpılmasını betimliyor. Duvarlamaya ek olarak tokat da başvurulan bir yöntem.

Suya batırma (waterboarding)

Tutuklunun kafasını uzun bir süre, boğulmanın eşiğine değin bir su kovasına ya da küvete sokmak, raporda anılan diğer bir “gelişmiş sorgulama yöntemi”. Rapor bu yöntemin bazı tutuklularda mide bulantısı ve köpük kusmadan zihin kaybına değin sonuçlara neden olduğunu belirtiyor. CIA’nın kendi raporları, Halit Şyh Muhammed isimli tutuklunun bu sorgulama esnasında “neredeyse boğulduğunu” belirtiyor.

Uykusuz bırakma

Tutukluları 180 saate değin uykusuz bırakma, diğer bir sorgulama yöntemi. Rapora göre uyuması engellenen tutuklular, genellikle ayakta, bazen elleri kafalarının arkasında bağlı olarak tutuluyor.

Uykusuz bırakılan tutuklulardan en az 5’i halüsinasyon görmüş, bunların en azından ikisinde sorgulama buna rağmen sürdürülmüş.

Tıbbi uyarılara rağmen devam

Rapor, bazı sorguların, mevcut bulunan tıbbi personelin uyarısına rağmen sürdürüldüğünü de belirtiyor. Tıbbi personel, en az bir tutukluyu uykusuzluk yöntemini sürdürebilecek şekilde tedavi etmiş.

Rektal beslenme

Raporun bulgularına göre en az beş tutuklu, herhangi bir tıbbi neden olmaksızın rektal olarak beslenmiş.

Bazı tutuklular buz dolu küvetlere yerleştirilirken bazıları, hiçbir zaman CIA’nın hapsinden kurtulamayacaklarına inandırılmış. CIA görevlilerinin tutuklulara, “dünya benim sana neler yaptığımı öğrenmemeli, bu nedenle hiç bir zaman mahkeme önüne çıkamayacaksın” ifadesini kullandığını belirtiyor.

Rapora göre bazı CIA görevlileri en az üç örnekte tutukluların ailelerini de tehdit etmiş, çocuklarına yönelik cinsel istismar imasında bulunmuş.

ulusalkanal.com.tr