Nükleer reklamına EMO’dan sert tepki!

Yusuf Yavuz

Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli mahallesinde Rusya tarafından yapımı planlanan Akuyu Nükleer Santralı’yla ilgili televizyon reklamına yönelik tepkiler sürüyor. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Türk bayrağı ve çocukların kullanılarak enerjide dışa bağımlılığın sona ereceği vurgusu işlenen reklamın yayından kaldırılmasını ve şirket hakkında yaptırım uygulanması için Reklam Kurulu’na başvurdu. EMO’nun başvurusunda, şirketin milli hiçbir yanının olmadığı bilgi ve belgelerle ortaya konulurken, enerjide dışa bağımlılıktan kurtulmaya ilişkin iddianın yalan olduğu da kanıtlandı.

EMO AKKUYU REKLAMININ KALDIRILMASI İÇİN BAŞVURU YAPTI

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu’na, Akkuyu Nükler A.Ş’nin televizyon ve elektronik ortamda yayımlanan reklamının yayınının durdurulması ve şirket hakkında yaptırım uygulanması talebiyle başvuruda bulundu. Reklamda yapılan ‘milli’ vurgusunun gerçek dışılığını belge ve bilgilerle ortaya koyan EMO, nükleer santralın Türkiye’yi enerjide dışa bağımlılıktan kurtaracağı iddiasının yalan olduğunu da “Rus sermayesi, Rus teknolojisi ile kurulup, dışarıdan yakıtı getirilen bir santralda elektrik satma hakkının da santralın ömrü boyunca Rus şirkete ait olacağı” bilgileriyle kanıtladı.

Başvuruda, "aldatıcı ve toplumun bilgi eksikliğini istismar edici" olarak nitelenen reklamın kamuoyunu yanlış bilgilendirdiği ve yönlendirdiği belirtilirken, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa’ya açıkça aykırılık taşıdığı kaydedildi.

RUS SERMAYELİ ŞİRKETE ‘MİLLİ’ DENİLECEK BİR DURUM YOK

EMO tarafından Reklam Kurulu Başkanlığı’na 27 Mart 2015 tarihinde yapılan başvuruda, "Güçlü Türkiye’nin Yeni Enerjisi: Akkuyu Nükleer" reklamında, "Türk Bayrağı, milli forma" gibi unsurları da içeren çeşitli görüntü ve müzik eşliğinde "Türkiye tarihinin en büyük yatırımını gerçekleştiriyor, enerjide dışa bağımlılıktan kurtuluyor" mesajına yer verildiğine dikkat çekildi. Başvuruda, öncelikle Akkuyu Nükleer A.Ş’nin tamamının Rus sermayesine sahip bir şirket olduğu ve ülkemiz açısından "milli" olarak kabul edilecek herhangi bir unsurun bulunmadığı vurgulandı. Bu durum, şirketin hissedar yapısıyla da belgelenirken, Türkiye ile Rusya Federasyonu arasında yapılan andlaşmada da Akkuyu Nükleer A.Ş’nin yüzde 100 sermayesinin Rus şirkete olduğu ve bu payın da hiçbir zaman yüzde 51’in altına düşmeyeceğinin hüküm altına alınmış olduğu anımsatıldı.

SANTRAL İÇİN GEREKEN HER ŞEY RUSYA’DAN TEMİN EDİLECEK

Reklam Kurulu’na gönderilen yazının eki olarak sunulan şirketin tanıtımına ilişkin İnternet sayfasındaki bilgilere atıfta bulunan EMO, Akkuyu Nükleer A.Ş’nin konumunu da şöyle özetledi: "Akkuyu Nükleer A.Ş. tarafından kurulacak olan Akkuyu Nükleer Santrali’nin kurulacağı saha şikâyet edilen Rus şirketine tahsis edilmiş olup Santral’in kurulumu için gerekli olan ve ileri teknoloji gerektiren tüm unsurlar da Rusya’dan temin edilecektir. Bu anlatım ve düzenlemeler de göstermektedir ki üretilen elektrik enerjisi de dâhil olmak üzere Nükleer Güç Santralinin sahibi olan Rus Şirketi`ne santral sahası da bedelsiz olarak tahsis edilmiştir."

‘NÜKLEER REKLAMI ALDATICI VE İSTİSMAR EDİCİ’

Rus şirketinin konumu karşısında reklam içerisinde yer alan "Türkiye, tarihinin en büyük yatırımını gerçekleştiriyor, enerjide dışa bağımlı olmaktan kurtuluyor. Bu gurur Türkiye’nin, bu yatırım hepimizin. Güçlü Türkiye’nin yeni enerjisi: Akkuyu Nükleer" ifadelerinin gerçeği yansıtmadığının altı çizilen EMO’nun başvurusunda, "Aldatıcı ve toplumun bilgi eksikliğini istismar edici" olarak nitelenen reklamın kamuoyunu yanlış bilgilendirdiği ve yönlendirdiği belirtilirken, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa’ya açıkça aykırılık taşıdığı kaydedildi.

EMO’nun Reklam Kurulu’na yaptığı başvuruda şöyle denildi:

‘ÜLKEMİZİN ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIKTAN KURTULMASI GERÇEK DIŞI’

"Bilindiği gibi ülkemiz enerji alanında dışa bağımlı bir ülkedir. Petrol ve doğalgaz başta olmak üzere enerji kaynaklarının önemli bir bölümü yabancı ülkelerden ithal edilmektedir. Enerji ithalatında en yüksek pay ise Rusya`ya aittir. Akkuyu’da yapılması planlanan Nükleer Güç Santrali dışa bağımlılığı azaltmayacağı gibi Rusya`ya olan bağımlılık daha da artış gösterecektir. Nükleer Güç Santralında kullanılacak olan nükleer yakıtın ülkemizde tedarik olanağı bulunmadığı bilinmektedir. Santralın elektrik üretimi için kullanacağı nükleer yakıtın tamamı da yine ithalat yöntemiyle getirilecek olup, Rus şirketi tarafından temin edilecektir. Bu durumda, santralın işletilmesi aşamasında da dışa bağımlılık devam edecektir. Dolayısıyla santralın hem yapımında kullanılacak teknoloji hem de işletme aşamasında kullanılacak yakıt yurt dışından temin edileceğinden, ülkemizin dışa bağımlılıktan kurtulması tamamen gerçek dışıdır.”

TÜRKİYE RUS ŞİRKETİNE 15 ALIM GARANTİSİ VERDİ

Başvuruda ayrıca Türkiye tarafından bedelsiz tahsis edilen sahada, Rus sermayesi, Rus teknolojisi ile inşa edilecek olan ve fikri mülkiyet hakları da Rus Rosatom şirketine ait olan, yakıtı Rusya’dan temin edilecek Akkuyu Nükleer Santralı’ndan üretilecek enerjinin belli bir bölümüne 15 yıl boyunca Türkiye Cumhuriyeti tarafından satın alma garantisi verildiği, böylece Rus şirketin tüm sermaye harcamalarının da ödeneceği, Rus şirketin ise santralın ömrü boyunca ürettiği elektriği satma hakkına sahip olacağının da altı çizildi.

Söz konusu reklamın yayından kaldırılması için CHP Mersin Milletvekili Aytuğ Atıcı da Reklam Kurulu’na başvurarak kamuoyunu yanılttığı gerekçesiyle ilgili şirkete yaptırım uygulanmasını talep etmişti.