Karanlıkta kalan tüketiciye rekor aydınlatma zammı!

Yusuf Yavuz

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu, yeni yıl elektrik tarifesiyle ilgili çalışmasını açıkladı. EMO’nun çalışmasında yeni tarifede genel aydınlatma faturasına yüzde 21.3 rekor zam yapıldığı ortaya konuldu. Buna göre konutların faturasındaki enerji kalemi yüzde 3.1 azalmasına karşın, dağıtım kalemi yüzde 6.3 zamlandırılarak, faturada indirime izin verilmedi. Enerji bedeli düşmesine karşın, dağıtım bedelinin artarak tüketicinin elektrik faturasındaki indirim buharlaştığına dikkat çeken Elektrik Mühendisleri Odası, “Dağıtım şirketleri için devlet üzerinden garantili tahsilât anlamına gelen bu kalemdeki artış, yurttaşların üzerine yıllık 192.5 milyon lira ek yük getirdi” açıklamasında bulundu.

KARANLIKTA KALAN TÜKETİCİYE REKOR AYDINLATMAYA ZAMMI

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), yeni yıl elektrik tarifesiyle ilgili yaptığı çalışmayı kamuoyu ile paylaştı. EMO Yönetim Kurulu’ndan konuyla ilgili yapılan basın açıklamasında, geçen yılbaşında elektrik tarifesini ‘sadeleştirme’ adı altında karartan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nın, bu yılki tarife düzenlemeleriyle dağıtım şirketlerine yine kaynak aktarımları sağladığına dikkat çekilerek, “Konutların faturasındaki enerji kalemi yüzde 3.1 azalmasına karşın, dağıtım kalemi yüzde 6.3 oranında zamlandırılarak, faturada indirime izin verilmedi. Halktan kesilen vergiler üzerinden şirketlere ödenen genel aydınlatma tarifesine ise yüzde 21.3 ile çok yüksek bir oranda zam yapıldı. Dağıtım şirketleri için devlet üzerinden garantili tahsilât anlamına gelen bu kalemdeki artış, yurttaşların üzerine yıllık 192.5 milyon lira ek yük getirdi” ifadelerine yer verildi.

DAĞITIM BEDELİNE YÜZDE 6.3 ZAM YAPILDI

Fiyatların Ocak 2017’de değişmeyeceğini açıklayan EPDK’nın, enerji bedelinin düştüğünü, ancak dağıtım maliyetinin arttığını savunduğu anımsatılan EMO açıklamasında, “Dağıtım maliyetlerindeki artışın gerekçelerini açıklamayan EPDK’nın 1 Ocak 2017’den itibaren yürürlüğe koyduğu tarifeye bakıldığında dağıtım bedeli adı altında toplulaştırılan kalemde artışlara gidildi. Orta gerilim üzerinde tek terimli tarifelere bakıldığında; yalnızca sanayi ile şehit aileleri ve gazilerin faturasında değişim yapılmazken; ticarethaneler, meskenler ile tarımsal sulamadan kesilen dağıtım bedeline yüzde 6.3 zam yapıldı. Dağıtım bedeline yapılan zamlar, bu tarife gruplarında enerji bedelindeki ortalama yüzde 3’lük indirimi yok etti.

EPDK’NIN ŞEFFAFLIĞA AYKIRI UYGULAMASI

Ocak 2016’da tarifelerde yapılan karartma ile ‘dağıtım hizmet bedeli, iletim bedeli, kayıp ve kaçak bedeli ile sayaç okuma bedeli’ dağıtım bedeli adı altında alınmaya başlanmıştı. Yani dağıtım bedeline 1 Ocak 2017’den itibaren geçerli olmak üzere yapılan yüzde 6.3’lük zammın ne kadarının dağıtım şirketlerine, ne kadarının iletim hizmeti için TEİAŞ’a, ne kadarının kayıp ve kaçak kullanımına gideceği EPDK’nın şeffaflığa aykırı uygulaması nedeniyle görülememektedir” denildi.

GENEL AYDINLATMADA YÜZDE 21.3 ZAM YAPILDI

Öte yandan EPDK’nın yeni tarifesiyle dağıtım şirketlerine kaynak aktarımı yaratan büyük bir zammın da yürürlüğe sokulduğuna dikkat çekilen EMO açıklamasında, özelleştirmeler sonrasında önce geçici olarak Hazine üzerine yıkılan aydınlatma bedelinin, artık belediyelerin vergi gelirlerine ve bütçe paylarına el konularak dağıtım şirketlerine ödeme yapılmasının garanti altına alındığı bir sistemle karşılandığı kaydedildi. 2013 yılında çıkarılan 6446 sayılı kanunla, 2015 yılsonuna kadar aydınlatma giderlerinin ilgili bakanlık bütçesi ile belediye ve il özel idarelerinin vergi gelirlerinden karşılanacağının dağıtım şirketlerine garanti edildiği kaydedilen açıklamada, “Bakanlar Kurulu kararıyla da bu süre 2017 yılsonuna kadar

uzatılmıştır. Bu kapsamda otoyollar, özelleştirilmiş karayolları hariç olmak üzere tüm cadde, bulvar, meydan, yürüyüş yolu, trafik sinyalizasyonu, kamuya ait park, bahçe ve ören yerleri, ibadethaneler ile güvenlik amaçlı sınır aydınlatmaları; ilgili bakanlık ve belediyelerin gelir ve bütçe paylarından kesiliyor. EPDK’nın yeni tarifesiyle bedelini ilgili bakanlık ve belediyelerin yani kamunun ödediği genel aydınlatma faturasına yüzde 21.3 zam yapıldı. Böylece kilovat saat başına 25.7 kuruş olan genel aydınlatma bedeli, 31.2 kuruşa çıktı” ifadelerine yer verildi.

SOKAK VE YOL AYDINLATMALARI 192 MİLYON EK YÜK GETİRECEK

Genel aydınlatma tüketiminin 2015 yılında yaklaşık 3.5 milyar kilovat saat düzeyinde gerçekleştiğine vurgu yapılan açıklamada, 2016 yılının 10 aylık tüketiminin ise 2.93 milyar kilovat saat olduğu bilgisine yer verilerek, “Genel aydınlatmanın önümüzdeki 1 yıl için de en azından 2015 yılı düzeyinde olacağını düşünürsek; kilovat saat başına yapılan 5.5 kuruşluk zammın kamuya yükleyeceği ek yük 192.5 milyon TL olacaktır” denildi.

EPDK TARİFESİNDE DAĞITIM ŞİRKETLERİ KOLLANDI

Dağıtım şirketlerinin dolar bazında borçlandıkları ve kredileri ödemekte güçlük çektiklerinin sürekli gündeme getirilerek kullanıcıların aleyhine düzenlemeler yapıldığının da altı çizilen EMO açıklamasında, yeni yılında benzer bir tarifeyle başladığı belirtilerek, şu ifadelere yer verildi: “Önce ‘sadeleştirme’ adı altında faturadaki kalemleri saklayan EPDK; özelleştirmelerin tamamlanmasından bu yana hedef kayıp ve kaçak oranlarıyla oynayarak şirketlere elektrik kullanıcıları üzerinden kaynak aktarılmasını sağlamaktadır. Reklam, danışmanlık, dava ve sosyal giderler gibi her türlü harcamalarını yurttaşlara fatura etme olanağını getiren ve bu düzenlemelerini ‘şeffaflık’ gerekçesiyle savunan EPDK, yeni yıl tarifesinde de yine kamu yararı yerine dağıtım şirketlerini kollamıştır.

KAYIP VE KAÇAK HEDEFLERİ TUTTURULAMADI

Kayıp ve kaçak hedeflerini tutturamadıkları için kayıp ve kaçak bedelini kendi kasasından karşılaması gereken dağıtım şirketleri için sürekli hedefler yükseltilmekte ve fatura yurttaşa yıkılmaktadır. 2016 yılına kadar 5’er yıllık geçiş dönemi hedefleri konuluyordu. Artık 5 yıllık da değil yıllık kayıp ve kaçak hedefleri belirleyerek şirketlere her yıl istedikleri hedefi koyabilmek için elini rahatlatan EPDK, bu hedefleri kamuoyuna açıklama gereği bile duymamaktadır. 2016 yılı hedeflerini dahi sitesinden kaldıran EPDK, 2017 yılı hedeflerine ilişkin de hiçbir açıklama yapmamıştır. Ama bir gazetede çıkan kayıp ve kaçak hedeflerinin 2017 için yine yükseltildiğine ilişkin haber üzerine aynı gün (15 Aralık 2016) açıklama yapan EPDK, kayıp ve kaçak nedeniyle zam olmayacağını iddia etmiştir. Türkiye genelinde kayıp ve kaçak oranları sürekli yükseltilen hedeflere göre düştüğü için zaten zam olmaması tersine bu düşüşlerin indirim olarak yansıması gerektiği gerçeğini yok sayan bu açıklamalar, kamuoyunu kandırmaktan öte bir anlam taşımamaktadır.

ŞİRKETLERİN DEĞİL KAMUNUN YARARI DÜŞÜNÜLMELİ

EPDK her tarife döneminde ne enerji maliyeti düşüşünü, ne de düştüğü söylenen kayıp ve kaçak oranlarına ilişkin indirimi faturalara yansıtıyor. Sürekli dağıtım şirketleri lehine kalemlerde artışa gidilerek, kullanıcının faturasına ya zam yapılıyor ya da yapılması gereken indirim gizli zamlarla yok ediliyor. Gelinen noktada; şirketleri denetleyip, yükümlülüklerini takip etmesi gereken EPDK’nın uygulamaları ve düzenlemelerinin kendisi, denetime muhtaç bir alan olarak ortada durmaktadır. Ülkemizin enerji alanında içinde bulunduğu açmaz; günlük, teknik sıkıntılarla açıklanamayacak denli büyüktür. Nitekim Aralık ayının son günlerinden itibaren yurttaşların büyük bir çoğunluğu ve sanayi kuruluşları tarafından da can yakıcı bir şekilde hissedilen karanlıkta saatler geçirilmektedir. Ülkemizin enerji güvenliğinin sağlanabilmesi için öncelikle güvenilir, denetim mekanizmaları oluşturulmuş kurum ve sistemler gerekmektedir. Bunun için de şirketlerin çıkarlarının değil, kamunun yararını gözeten iktidar, kurum ve çalışanlara ihtiyaç vardır.”