Çin: Hindistan ile sınır bölgesindeki sorunu barışçıl yollarla çözmek için anlaştık

Çin, Hindistan ile sınır bölgesinde onlarca askerin hayatını kaybettiği çatışmanın ardından sorunu barışçıl yollarla çözmek için anlaştığını açıkladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, başkent Pekin’de düzenlediği olağan basın toplantısında, Çin-Hindistan sınırında dün yaşanan çatışmayı değerlendirdi.

"İki taraf, bu konuyu diyalog ve müzakere yoluyla çözmek, sınır bölgesinde durumu yatıştırmak, barış ve huzuru temin etmek için anlaştı.” diyen Cao, çatışmanın Hint askerlerinin provokasyon ve saldırısı sonrası gerçekleştiğini öne sürdü.

Çin hükümetinin çatışma nedeniyle Yeni Delhi’yi güçlü şekilde protesto ettiğini belirten Cao, "Bir kez daha Hindistan’ın uzlaşmamıza uygun hareket etmesini, sınır bölgesindeki birliklerini sınırı geçmemesi ve durumu daha karmaşık hale getirebilecek tek taraflı eylem ve provokasyonlara girmemesi konusunda sıkı şekilde disiplin altına almasını talep ediyoruz." ifadelerini kullandı.

İki ülke arasında 1975’ten bu yana en şiddetli olay önceki gün 20 Hint askerinin ölümüyle yaşanırken, son yıllarda tartışmalı sınır bölgeleri sık sık çatışmalara sahne oluyor.

Hindistan ile Çin arasında 1993’te imzalanan anlaşmaya göre, sınır devriyelerindeki askerlerin silah taşımaması kararlaştırıldı.

NE OLMUŞTU?

Hindistan'ın kuzeydoğusundaki Ladakh bölgesinde, Hint ve Çin askerleri arasında çıkan çatışmada yaşamını yitiren Hint askerlerinin sayısı 20’ye yükseldi. Hükümet kaynaklarına dayandırılan bilgiye göre, çatışmada aralarında 1 subayında bulunduğu 20 Hint askeri hayatını kaybetti.

ÇİN VE HİNDİSTAN ARASINDAKİ SINIR ÇATIŞMALARININ KRONOLOJİSİ

Hindistan ile Çin arasında 1993’te imzalanan anlaşmaya göre, sınır devriyelerindeki askerlerin silah taşımaması kararlaştırıldı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Lician, dün, Hindistan askerlerinin Ladakh bölgesinde iki taraf arasında varılan uzlaşmayı ciddi biçimde ihlal ettiğini, sınırı iki kez yasa dışı biçimde geçtiğini ve Çin personeline provokatif saldırılar düzenlediğini açıkladı.

Hindistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Anurag Srivastava ise ülkesinin sınır bölgelerinde barış ve sükunetin muhafaza edilmesine ve farklılıkların diyalog yoluyla çözülmesine inandığını belirtti.

İki ülke arasında son 70 yıldır sınır sorunları yaşanıyor.

- 1947- 1962 -

Çin, Tibet’in batısı ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ni birbirine bağlayan 1200 kilometre uzunluğunda yol inşa etti. Yolun Johnson Hattı’nın güneyindeki 179 kilometresi Hindistan tarafından hak iddia edilen Aksai Çin bölgesinden geçiyordu.

1960’ta Hindistan Başbakanı Jawaharlal Nehru ile Çinli mevkidaşı Cu Enlay arasındaki anlaşmaya dayanarak her iki ülkeden de yetkililer sınır anlaşmazlığını çözmek için görüşmelerde bulundu.

Sınır konusunda anlaşamayan iki ülkenin, 1962’de savaşa girmesi sonucu 3 bin Hint, 700 Çin askeri yaşamını yitirdi.

- 11 Eylül 1967 "Nathu La" ve "Cho La" çatışmaları -

Çin Ordusu, Hindistan’ın Sikkim eyaletinin doğusunda bir dağ geçidi olan Nathu La'daki Hint askeri noktasına saldırılar düzenledi ve iki ülke arasında çatışmalar yaşandı.

- Ekim 1975 -

Hindistan'ın Arunachal Pradeş eyaletinin Tawang bölgesinde yer alan Tulung La'da iki ülke askerleri arasında yaşanan olaylarda 4 Hint askeri hayatını kaybetti. Olay daha sonra iki devriye aracının siste yollarını kaybetmesi sonucu oluşan bir kaza olarak tanımlandı.

- Nisan 2013 -

Hindistan, Çin birliklerinin iki ülke arasındaki Fiili Kontrol Hattı'ndan (FAC) 10 kilometre içeri girerek Daulat Beg Oldi’de kamp kurduğunu açıkladı. Daha sonra Hindistan Çin birliklerinin 19 kilometre ilerlediğini öne sürdü.

Her iki ülkenin askerleri karşı karşıya gelecek şekilde kamplar kurarken, yaşanan gerilim, askerlerin mayıs başında geri çekilmesiyle sona erdi.

- Eylül 2014 -

Hindistan, Ladakh'taki sınır köyü Demchok’ta bir kanal inşa etmeye başladı ve bu durum Çin tarafından protesto edildi. Olayın ardından Çin, bölgeye birliklerini gönderdi ve 3 hafta sonra her iki tarafın askerlerinin söz konusu alandan çekilmesiyle gerilim sona erdi.

- Eylül 2015 -

Hint askerlerinin Çinli askerlerce inşa edilen nöbet kulübesini sökmesiyle iki ülke birlikleri Ladakh’ın kuzeyindeki Burtse bölgesinde karşı karşıya geldi.

- Haziran 2017 -

Hindistan’ın Sikkim eyaleti ve Butan sınırı boyunca uzanan Doka La geçidi yakınındaki tartışmalı Doklam bölgesinde askeri bir anlaşmazlık meydana geldi.

Çin, bölgeye getirdiği ağır yol yapım araçlarıyla bir yol inşa etmeye başladı. Hindistan Çin’in yol inşasına başlamasından iki gün sonra 18 Haziran’da buraya birlikleriyle müdahale etti.

- Ağustos 2017 -

Deniz seviyesinden 4 bin 350 metre yükseklikte yer alan Pangong Gölü’ndeki olaylarda her iki taraftan da çok sayıda asker yaralandı. Hindistan basını, 72 Hint askerinin yaralandığını ve bazılarının hastanelere kaldırıldığını duyurdu.

- 5 Mayıs 2020 -

Ladakh’tan Çin’in Tibet Özerk Bölgesine uzanan Pangong Gölü çevresinde Hint ve Çin askerleri arasında bu yıl arbede yaşandı. Basına yansıyan görüntülerde askerlerin yumruk yumruğa kavga ettiği ve birbirlerine taş fırlattığı gözlemlendi.

- 10 Mayıs 2020 -

Sikkim eyaletinin Muguthang Vadisi’nde iki ülke askerleri karşı karşıya geldi. CNN’de yer alan habere göre yaşanan olaylarda 7’si Çin, 4’ü Hint olmak üzere 11 asker yaralandı. Press Trust of India’daki haberde 150 askerin olaya karıştığı kaydedildi.

- 21 Mayıs 2020 -

Çin birlikleri Hindistan’ın yol inşasına itiraz ederek Ladakh’taki Galwan Vadisi’ne girdi.

- 24 Mayıs 2020 -

Çin birlikleri "Hot Springs, Patrolling Point 14 ve Patrolling Point 15” bölgelerinde kamp kurdu. Söz konusu yerlerin her birinde 800 ila 1000 Çin askeri çadır kurarken, bu bölgelere ağır araçlar sevk edildi ve gözetleme ekipmanları getirildi.

- 15 Haziran 2020 -

Ladakh bölgesindeki Galwan Vadisi'nde, Hint ve Çin askerleri arasında çıkan çatışmada 20 Hint askeri yaşamını yitirdi. Hint basını, 43 Çin askerinin öldüğünü veya ağır yaralandığını öne sürdü.

HİNDİSTAN VE ÇİN ARASINDA 5 ANLAŞMA

Sınır tartışmalarına yönelik Hindistan ve Çin arasında 5 ikili anlaşma yapıldı. Bu anlaşmalar, şöyle:

1993: Hindistan - Çin Sınır Alanlarındaki Fiili Kontrol Hattı Boyunca Barış ve Huzurun Korunması Anlaşması

1996: Hindistan - Çin Sınır Alanlarındaki Fiili Kontrol Hattı Boyunca Askeri Alanda Güven Artırıcı Önlemler Anlaşması

2005: Hindistan - Çin Sınır Alanlarındaki Fiili Kontrol Hattı Boyunca Askeri Alanda Güven Artırıcı Önlemlerin Uygulama Yöntemleri Protokolü

2012: Hindistan - Çin Sınır İlişkilerinde İstişare ve Koordinasyon için Çalışma Mekanizması Kurulması

2013: Hindistan ve Çin Arasında Sınır Savunma İş Birliği Anlaşması

ÇİN VE HİNDİSTAN İHTİLAFI NASIL SON BULACAK?

Sınır komşuları Çin ve Hindistan, uzun bir ortak geçmişe sahip. Tang Hanedanlığı (618-907) döneminde yaşayan ünlü Çinli Budist rahip Xuanzang'ın Çin'den Hindistan'a seyahatinin hikâyesi, nesiller boyu anlatıldı. Çin ve Hindistan coğrafi olarak Himalaya Dağları ile de birbirine bağlı ancak anlaşmazlıklar iki ülkeyi ayrı düşürüyor.

Hindistan 1947'de bağımsızlığını kazandıktan ve 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan sonra, iki ülke 1950'nin başlarında diplomatik ilişkiler kurdu. II. Dünya Savaşı'ndan sonra yeni bir uluslararası ilişkiler türü olarak, geniş kapsamlı bir etkiye sahip olan, Barış İçin Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesini ortaya koydular. Buna karşın, bağımsızlıktan sonra Hindistan toprak konusunda haksız bir tutum sergiledi. 1962'de Hindistan sınır bölgesindeki askeri provokasyonları artırıp toprak kazanmaya çalıştıktan sonra iki ülke arasında bir savaş başladı. Çin karşı operasyon başlattı ve Hindistan birliklerini yendi.

21. YÜZYIL BAŞLARINDA İLİŞKİLER

20. yüzyılın sonlarında Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından, 21. yüzyılın başlarında ilişkilerin ısınmasıyla Beijing ve Yeni Delhi arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler, eşi görülmemiş bir gelişme gösterdi. İki ülke sınırlarını istikrara kavuşturmak için anlaşmalar imzaladı ve sınır müzakereleri yürüttü. Bölgesel ve uluslararası arenadaki ortak endişeleri ve çıkarlarına dayanarak, iki ülkenin pozisyonları ve politikaları daha koordineli hale geldi. Böylece, ikili ilişkiler, BRICS'in iş birliği mekanizmaları, Shanghai İş Birliği Örgütü, G20 gibi daha fazla iş birliği platformuyla yeni bir döneme girdi.

Çin-Hindistan ilişkilerinin gelişimi her zaman sorunsuz değil. Hâlâ çözülmesi gereken birçok problem var. Listenin başında sınır anlaşmazlığı geliyor. İki ülke, sınırlarını istikrara kavuşturmak ve müzakereleri yürütmek için anlaşmalar imzalamış olsa da şu ana kadar önemli sonuçlar elde edilemedi.

GERİLİM BÜYÜMEMELİ

Anlaşmazlıklar uzun süre devam ederse, 2017'deki Doklam ayrımı ve Galwan Vadisi bölgesindeki olaylar gibi kaçınılmaz sorunlara neden olacaktır. Her iki ülkenin de büyüme gösterdiği bir zamanda, bir sınır anlaşmasına varmak daha zor olacaktır.

İki ülkenin strateji ve çıkarlarındaki farklılıklar, ikili ilişkilerin gelişimini engelleyen bir boşluk halini aldı. Yükselen bir güç olan Hindistan, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olmak istiyor. Çin ise Hindistan'ın stratejik çıkarlarını farklı konumlandırılması nedeniyle bu konuda ihtiyatlı duruş sergiliyor.

ABD GÖLGESİ

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından başlatılan ve Çin'i hedef alan Hint-Pasifik Stratejisi başka bir örnektir. Beijing yönetimi bu plana açıkça karşı çıkıyor. Washington ise Yeni Delhi'yi Hint-Pasifik planlarına dâhil ediyor. Çin'in önerdiği Kuşak ve Yol İnisiyatifi söz konusu olduğunda, Yeni Delhi, Beijing'in Hint Okyanusu'ndaki etkisini artırmak ve Pakistan ile diğer Güney Asya ülkelerindeki varlığını güçlendirmek için bu fırsatı kullanacağı korkusuyla girişime şiddetle karşı çıkıyor. Bütün bunlar iki ülke arasındaki iş birliği çabalarına gölge düşürebilir.

İki ülke arasındaki birçok çelişki de ilişkileri yıpratıyor. Beijing-İslamabad ilişkisi ve çatışma içindeki İslamabad-Yeni Delhi arasındaki bağlar yakın zamanda kolayca çözülemeyecek bir bulmaca haline geldi.

Bunun da ötesinde, Çin ve Hindistan ilişkilerindeki ticari dengesizlikler uzun sürebilir. İki ülke arasındaki politika, yönetişim, değerler ve diğer yönler arasındaki farklar da ilişkileri zorlamaya devam edecektir.

İKİ ÜLKE NASIL ANLAŞACAK?

Peki Çin ve Hindistan bu sorunları nasıl anlaşabilir? Bunun için iki temel ihtiyaç var:

Birincisi, Çin ve Hindistan stratejik rakip değiller ve olmamalılar.

İkincisi, Çin ve Hindistan'ın tekrar savaşa girmeleri için bir neden yok. Anlaşmazlıklar istişare yoluyla hafifletilebilir. Eğer bu noktada Çin ve Hindistan fikir birliğine varabilir ve bu her iki tarafın stratejik düşüncesinin temelinde ele alınabilirse, çığır açacak bir gelişmeye tanıklık edilebilir.

Pragmatik bir perspektiften bakıldığında, iki ülkenin iyi arkadaş olması zor olsa da iş birliği yapabilirler. Çin ve Hindistan dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ını oluşturuyor. Bu yüzyılın ortalarında, her iki ülkenin de dünyanın en iyi üç süper gücü arasında olacağı tahmin ediliyor. Ejderha ve fil, kavgadan vazgeçip birlikte dans etmeyi başarabilirse dünya daha güzel olacak.