Türkiye’nin donu Amerika’dan, atleti Yunanistan’dan!

Bir zamanlar dünyanı en önemli pamuk üreticilerinden biri olan Türkiye, üretilen pamukla ihtiyacını karşılamasının yanında dünyanın pek çok ülkesine de ihraç ediyordu. Ancak uygulanan hatalı tarım ve sanayi politikaları nedeniyle Türkiye bugün yıllık ihtiyacı olan 1.3 milyon ton pamuğun yarısını ABD ve Yunanistan’dan ithal ediyor. 2012-2013 yılları arasında Türkiye’nin pamuk ithalatına ödediği para 13 milyar doları aştı. Ziraat Mühendisleri Odası’nın açıklamasına göre mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklıklarına susuzluk ve kuraklık da eklenince, 2014 yılında Türk pamuk üreticisi için tehlike çanları çalıyor. Pamuğun dünya fiyatlarındaki düşüş de zor durumda olan üreticiyi bir kez daha vurdu.

ÜRETİM DÜŞTÜ, TÜRK TEKSTİLİ PAMUK İPLİĞİNE BAĞLANDI

Son günlerde Türkiye’nin gündeminden düşmeyen zehirli giysi ve ayakkabı haberleri gözleri bir kez daha hazır giyim sektörüne çevirdi. Küresel markaların egemenliğinde büyüyen sektörde bir zamanlar söz sahibi olan Türkiye, hem tekstilde hem de tekstilin en önemli ham maddesi olan pamuk üretiminde zor günler geçiriyor. Türkiye’de yetiştirilen organik pamuktan üretilen giysilerin yerini, Çin, ABD, Brezilya ve Yunanistan’dan ithal edilen pamuktan üretilen giysiler aldı. Pamuk ihracatçısı ülke konumundan net pamuk ithalatçısına dönüşen Türkiye bugün Yunanistan’ın ürettiği pamuğun yüzde 40’ını ithal ediyor. Toplam pamuk ithalatının yaklaşık yüzde 55’i ise ABD’den. Bir başka deyişle Türkiye’nin ürettiği donun ve atletin pamuğu ABD ve Yunanistan’dan geliyor.

ZMO PAMUK ÜRETİMİNİ MERCEK ALTINA ALDI

Türkiye’deki pamuk üretimine ilişkin bir dosya hazırlayan Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO), 2014 yılında mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklığı, susuzluk ve kuraklığın etkisiyle pamukta rekoltesinin çok düşerek beklenen verimin gerçekleşmediğini açıkladı. ZMO’ya göre koşullar böyle devam ederse pamuk üretimi daha da düşecek.

TÜRKİYE’NİN PAMUK İHTİYACININ YARISI ABD VE YUNANİSTAN’DAN

Pamuğun dünya fiyatlarındaki düşüşünün de üreticiyi zor durumda bıraktığına değinilen ZMO’nun değerlendirmesinde, “Destek priminin 5 kuruş, maliyetlerin ise yüzde 15 civarında artmıştır. pamuk ekimi yapan çiftçi para kazanamamaktadır. Önlem alınmazsa bu ürünün ekimini üreticiler rağbet göstermeyeceklerdir. Türkiye pamuk üreticisi olduğu için tekstil ve konfeksiyonda söz sahibiydi. Sonra pamukta öyle politikalar uygulandı ki, Türkiye ürettiğinden daha fazla pamuk ithal etmek zorunda kaldı. Yüksek girdi maliyetleri ve fiyat istikrarsızlığı nedeniyle üretici pamuk üretiminden hızla uzaklaşmıştır. Yılda ortalama 1.3 milyon ton olan pamuk ihtiyacının en az yarısı Amerika’dan, Yunanistan’dan ithal edilmektedir” bilgilerine yer verildi.

KÜTLÜ PAMUK ÜRETİMİ 300 BİN TON DÜŞTÜ

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre 2002′de ülke genelinde 721 bin 77 hektar alanda pamuk ekimi yapılırken 2013’te bu rakamın 450 bin 890 hektar alana gerilediğine dikkat çekilen ZMO’nun değerlendirmesinde, aynı dönemde kütlü pamuk üretiminin 2 milyon 550 bin tondan 2 milyon 250 bin tona, lif pamuk üretimi ise 976 bin tondan 877 bin tona gerilediği belirtilerek, Ulusal Pamuk Konseyi’ne göre de 2013’te lif pamuk üretiminin 500 bin ton olduğu kaydedildi.

Ege, Çukurova ve Antakya gibi geleneksel üretim bölgelerinde pamuk üretiminin yıllar itibariyle hızla azaldığına dikkat çekilen değerlendirmede, şu bilgilere yer verildi:

9 YILDA 13 MİLYAR DOLARLIK PAMUK İTHAL ETTİK

“Pamukta üretim düşerken ithalat artmıştır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı verilerine göre, 2013’te 1. 6 milyar dolar karşılığında 876 bin 534 ton pamuk ithal edildi. Bu hükümet döneminde 2002’den 2013’e kadar toplam 8 milyon 24 bin ton pamuk ithal edilirken bu ithalat için 13 milyar 82 milyon dolar ödendi. Halbuki Türkiye, pamuk üretiminde Çin, Hindistan, ABD, Pakistan, Brezilya, Avustralya ve Özbekistan’dan sonra 8. sırada yer almaktadır. Tüketimde ise Çin, Hindistan ve Pakistan’ın ardından yıllık ortalama 1.3 milyon ton ile 4. Sırada bulunmaktadır. Pamuk veriminde ise ilk 3 ülke arasında bulunmaktadır. Kütlü pamuk destekleme primi bu yıl yüzde 10 artışla 50 kuruştan 55 kuruşa çıkarılıyor. 5 kuruşluk prim artışı ile pamuk üreticisi üretimden daha da uzaklaşmış olacaktır.

EGE’DE 50 BİN ÜRETİCİ PAMUĞU TERK ETTİ

2000’li yılların başında Türkiye’de yaklaşık 130 bin olan pamuk üretici sayısı 75 bin seviyelerine gerilemiş; aynı dönemde Ege Bölgesindeki üretici sayısı ise 65 binlerden 15 bine düşmüştür. 2000-2013 yıllarını kapsayan dönemde pamuk ekili alanlar 654 bin hektardan 451 bin hektara gerilemiştir. Aynı dönemde üretim dalgalı bir seyir izlemiş; yaklaşık 900 bin ton dolayında gerçekleşmiş; sonuç olarak herhangi bir artış sağlanamamıştır.

TÜRKİYE DÜNYANIN EN PAHALI PAMUĞUNU ÜRETİYOR

2013 yılı itibariyle Türkiye’de üretilen pamuğun bölgeler bazında dağılımına bakıldığında; yüzde 58,3’ü Güneydoğu Anadolu, yüzde 20,2’si Ege Bölgesi, yüzde 20’si Çukurova, yüzde 1,4’ü ise Antalya bölgesinde üretilmektedir. Türkiye’de üretici sembolik düzeyde üretim yapan Bulgaristan, İspanya ve Tayland gibi ülkeleri saymazsak dünyanın en yüksek maliyetli pamuğunu üretmektedir. 2012-13 sezonu verilerine göre 1 kilogram kütlü pamuk maliyeti; Amerika ve Yunanistan’da 88, Çin’de 73, Hindistan’da sulanabilen arazilerde 42, Pakistan’da ise 35 cent’tir. Türkiye’de ise 95 cent/kg yani 1,71 liradır. 2000 yılından 2013 yılının sonuna kadar pamuk ithalatı için ödenen döviz miktarı 15 milyar dolar olmuştur. Bu dönemde ithalatın yüzde 87’si 5 ülkeden (ABD, Yunanistan, Türkmenistan, Suriye, Brezilya), yüzde 55’i ise tek başına Amerika’dan gerçekleştirilmiştir. Yalnız Amerika’ya pamuk ithalatı için ödenen döviz 8 milyar dolardan fazladır.”

PAMUĞUN MALİYETİ 1,71, SATIŞI İSE 1,29 TL!

Yunanistan’ın ürettiği pamuğun yüzde 40’ını Türkiye’nin ithal ettiğine değinilen değerlendirmede, 2012-2013 sezonu için Türkiye 1 kilogram kütlü pamuk maliyetinin 1,71 liradır. Aynı sezonda ortalama kütlü pamuk satış fiyatının ise kilogram başına 1,29 TL olduğu kaydedilerek, üreticinin destekleme primi olan 46 kuruş ile ancak başabaş noktasına gelebildiğine vurgu yapıldı. 2013-2014 sezonundaki kütlü pamuk fiyatının da kilogram başına 1,67 TL olduğu, 50 kuruş destekleme primi ile de üreticinin eline 2,17 TL’nin geçtiğine dikkat çekilen ZMO değerlendirmesinde, ayrıca şu görüşlere yer verildi:

EN BÜYÜK SORUN MALİYET

“2000 - 2013 yılları arasında; önemli girdilerden mazot fiyatı reel olarak yüzde 74, gübre fiyatı yüzde 46 artmış kütlü pamuk fiyatları ise yüzde 13 gerilemiştir. Kısaca söylemek gerekirse pamuk üreticisinin en büyük sorunu maliyettir. Türkiye’de üretici dünyanın en pahalı mazotu ile üretim yapmaktadır. Üreticinin rekabet gücünün artırılabilmesi için üretimde kullanılan girdilerdeki vergi yükünün düşürülmesini gerekmektedir.

ÜRETİCİ DAHA NE KADAR DEVAM EDEBİLİR?

2013 yılı için belirlenen ‘fark ödemesi’ desteği miktar 50 kuruştur. Burada kastedilen fark nedir ve neye göre hesaplanmıştır? Eğer pamuk 1 liraya düşseydi bu fark miktarı yeterli olacak mıydı? Veya çok yüksek bir fiyata çıksaydı fark yine de verilecek miydi? Bu nedenle objektif bir maliyet çalışması yapılmalı ve belirli bir kar marjı belirlenerek üretici için hedef fiyat saptanmalıdır. Üreticinin satış fiyatı ile hedef fiyat arasındaki tutar fark ödemesi olarak kendisine ödenmelidir. Sıfır gümrük vergisi ile istenildiği kadar pamuk ithal edilebilen, ancak alternatif ürünlerin gümrük vergileri ile korunduğu bir ortamda pamuk üreticisinin daha ne kadar üretime devam etmesi beklenebilir?”

Yusuf Yavuz

ulusalkanal.com.tr