Minsk Grubu çöktü
Nerdeyse 30 yıl önce çözüm için kurulan Rusya, ABD ve Fransa'nın eş başkan olduğu Minsk gurubu fiilen işevlevsiz kaldı. 2016’daki Nisan Savaşı’ndan sonraki Minsk Gurubu görüşmelerinde 5 bölgenin Azerbaycan'a iadesini ön gören planda uzlaşıldı. Ancak turuncu devrimle Paşinyan kontrolüne geçen Erivan plandan çekildi. Rusya'dan koparak Batı eksenine yerleşen Ermenistan, ateşkesi de rafa kaldırdı. Görünen o ki Dağlık Karabağ krizinde kalıcı çözümün anahtarı yine bölge ülkelerinin elinde...
On yıllardır çözülemeyen krizin adı Dağlık Karabağ. Petrol kaynaklarından ve doğal gaz boru hattından dolayı stratejik öneme sahip bölgedeki çekişmeler çözüme kavuşturulamadı. 1992 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı bünyesinde Minsk Grubu kuruldu. Yıllarca Rusya, Fransa ve ABD eş başkan olarak bu çatı altında çözüm aradı.
Grubun üyeleri arasında Ermenistan ve Azerbaycan'ın yanı sıra Almanya, İtalya, Portekiz, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Türkiye de yer aldı.
Yaklaşık 30 yıldır var olan Minsk Grubu, ortaya bir çözüm koyamadı. Yapılan tüm ateşkes anlaşmaları ihlalelerle sonuçlandı. Öyleki 2016'yılının Nisan ayında 4 gün süren şiddetli çatışmalar yaşandı. 2 Nisan'da Ermenistan'ın ateşkes ihalli ile başlayan çatışmalar 5 Nisan'da Viyana'da yapılan görüşmelerle sonlandırıldı.
Bir yıl sonra Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan İsviçre’nin Cenevre kentinde bir araya geldi. Görüşme, AGİT’in Minsk Gurubu’nun inisiyatifiyle gerçekleşti. Bu görüşmelerde Dağlık Karabağ çevresindeki işgal edilmiş yedi bölgeden beşini Azerbaycan’a iadesi gündeme geldi.
Taraflar çatışmaların durması için bu plan üzerinde ön uzlaşıya vardi. Daha sonra Lavrov Planı olarak anılan plan Ermenistan'da turuncu devrim ile tarihe karıştı.
ABD'nin üssü haline gelen Erivan'da, ABD ve AB destekçisi Paşinyan iktidara getirildi. 2019 yılında yeniden kurulan müzakere masasına Ermenistan adına turuncu Başbakan Nikol Paşinyan oturdu. Sarkisyan iktadarında kabul edilen Lavrov Planı’nı reddettiğini bildirdi. Avrupa Birliği'ne müdahele çağrısı yaptı.
Bu çağrıların yapıldığı 2019 yılı Çin'in Bir-Kuşak Yol projesinin vücud bulduğu dönemde yapılması Paşinyan'ın amacını da ortaya çıkardı. Aynı yıl içinde proje kapsamında Ankara-Moskova-Bakû arasında Bakû-Tiflis-Kars tren yolu anlaşması yapıldı.
Ermenistan enerji denkleminde yer almak için kabuk tutmayan Dağlık Karabağ yarasını yeniden kanattı. Tovuz üzerinden yeni işgal girişimine girişti. Tam da bu noktada batılı-atlantk cephesine karşı mücadele eden Türkiye, Rusya ve İran için yeni bir bölgesel işbirliği zemini ortaya çıktı.
2017 yılında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın da "çözümün adresi Rusya" diyerek işaret ettiği yol aslında var olan Astana formatı ile bütünleşiyor. Astana işbirliğinin bölge için harekete geçmesi ile Erivan'ın zemin aradığı batı müdahelesi çok daha erken engellenebilir. Zira Günay Kafkasya'da dışarıdan sağlanacak barış müdahalesi Türkiye, İran ve Rusya için bölgede istikrarsızlık tehdidi taşıyor.
ulusal.com.tr
