Türkiye 200 bin dolar fazladan ‘haraç’ verecek

Mısır’ın, AKP hükümetinin Müslüman Kardeşler sevdası yüzünden yenilemeyeceğini açıkladığı Ticaret Yolu Anlaşması’nın faturası ağır. Türkiye, sadece petrol ithalatında günlük 200 bin dolar vergi ödeyecek

Mısır’ın ticaret yolu anlaşmasını yenilenmemesi durumunda, Türkiye’nin, Suudi Arabistan, İran ve Irak’tan yaptığı ham petrol ve Çin’den yaptığı, ara mal, yatırım ve tüketim malı ithalatının faturası önemli ölçüde kabaracak. Türkiye, sadece petrol ithalatında günlük 200 bin dolardan fazla Mısır’a ek vergi ve harç ödemek zorunda kalacak.

Aydınlık, Kahire yönetiminin 2015 Nisan ayından itibaren yenilemeyeceğini açıkladığı ticaret yolu anlaşmasının ayrıntılarına ve Türkiye’ye olası etkilerine yönelik kritik değerlendirmelere ulaştı.

TRANSPORT ANLAŞMASI

Söz konusu anlaşma iki bölümden oluşuyor. Ama önemli olan “transport anlaşması”; Mısır’ın güneyinden gelen malların Türkiye’ye, Mısır’ın kuzeyinde teslim edilmesi, Türkiye’nin kuzeyden teslim ettiği malların, güneydeki nakliye şirketlerine veya alıcıya teslim edilmesini öngörüyordu.

Mısır’ın bir geçiş ülkesi olması nedeniyle bir çok ülkeyle yaptığı bu anlaşma, Türkiye açısından büyük önem taşıyor. Çünkü, Mısır’la “geçiş anlaşması” olmaması durumunda, söz konusu mallar alınırken, gönderilen gümrük konşimentolarının, Mısır gümrüğünde geçerlilik ifade etmesi söz konusu olmuyor. O zaman da Türkiye, mal ihracat, ithalat anlaşmalarının ayarlamasını yapamıyor.

‘GEÇİŞ ANLAŞMASI KAÇINILMAZ’

Bu nedenle, Türkiye’nin Mısır gibi belli ülkelerle geçiş anlaşması yapması zorunlu oluyor. Çünkü Türkiye iki tip transport anlaşması uyguluyor. Birincisi Türkiye, Çin’den çok yüklü konteynırla mal alıyor. Türkiye, Çin’den günlük, 2000-2200 konteyner mal alırken, bu mallar Kızıldeniz’de, otoban denilen Maersk’in 10 bin 15 bin konteynır taşıyan gemileriyle geliyor. Mısır’ın güneyinde inan bu mallar kuzeye taşınıyor ve Türkiye de o malları, küçük gemilerle Türkiye’nin güneyindeki limanlara taşıyor. Türkiye, “60 dolar, 30 dolar, 20 dolar” gibi küçük meblağlar karşılığında Mısır’ı “by pass” etmiş oluyor.

ASIL SIKINTI PETROLDE

Ancak bu anlaşmanın Türkiye açısından en önemli bölümü petrolle ilgili. Çünkü, Türkiye’nin ithal ettiği petrolün yüzde 60-64’ü Mısır üzerinden Türkiye’ye geliyor. Türkiye’nin ithal ettiği petrol Kızıldeniz’in girişinde SUMED’in (Arab Petroleum Pipelines Co.) petrol boru hattına basılıyor. Buradan da Akdeniz, İskenderiye limanından TÜPRAŞ gemilerince teslim alınıyor. Konuyla ilgili bilgi veren kaynaklar, “Malı TÜPRAŞ, Mısır teslimatı ile alır. Biz malı, en çok Irak, İran, Suudi Arabistan’dan alırız. Bir miktar da Rus petrolü alıyoruz. Bizim İran’dan, Irak’tan, Suudi Arabistan’dan aldığımız bütün ham petrol, yani EPDK onu ton olarak belirtiyor zaten raporlarında, hepsi Mısır’dan teslim alınır. Yani Mısır bizim transport geçiş ülkemiz” değerlendirmesini yaptılar.

BİR GÜMRÜK DAHA

Aynı kaynaklar, Mısır’ın aldığı karar ile ilgili olarak, “Bizim bütün ithalatımız Çin’den. Anlaşma yenilenmediği zaman, malı güneyde indirdiğimizde bir gümrükleme daha yapacağız,bu da masraf. Geçiş bedelleri belli, Mısır bunu her yıl başında ilan eder. Yaklaşık olarak bizim 3-3.5 varil Mısır’a para ödüyoruz. Bunun yarısını bizim ithalat yaptığımız ülkeler karşılıyor, yarısını biz ödüyoruz. Suudi Arabistan oradaki petrol boru hattının sahibi olduğu ve Swap anlaşmalarını kendisi set ettiği için, ona çok koymuyor, o zaten para kazanıyor. Yaklaşık olarak bizim ham petrol ithalatımız günlük, 620 ila 700 bin varil arasındadır. 700 varilin yüzde 60’ı, deyin ki 400 bin varildir, biz yaklaşık 120-150 bin dolar, günlük Mısır’a haraç öderiz. Bazen 200 bin doları da bulur” değerlendirmesini yaptılar.

Aynı kaynaklar, “Ayrıca, bizim çok önemli bir husus daha var, Mersin, İskenderun, İzmir, İstanbul limanımız. En büyük ithalatımız Çin’den, mal olarak, Almanya’dan da çok büyük ithalatımız var ama tonalitesi düşük. Onun konteynır olarak geldiğinde maliyeti çok düşük, çünkü yüksek katma değerli mal alıyoruz. Hacimli mal dediğiniz zaman, yatırım malları, ara mallar, tüketim malları, hep Çin’den geliyor ve bunlar deniz otobanları ile taşınıyor. Çok büyük gemilerle, 15 bin 18 bin konteynır alan gemilerle taşınıyor. Bunlar, 12-14 günde Hint okyanusunu dolaşıp Kızıldeniz’e geliyorlar, malları indiriyorlar, mallar Mısır’ın limanından bize teslim ediliyor” görüşünü dile getirdiler.

‘MALİYETLERİ ARTIRIR’

Kaynaklar şu uyarıda bulundu: “Biz bunları ufak gemilerle taşıyoruz İskenderun, Mersin limanlarına ve ülkeye dağıtıyoruz. Şimdi bizim ana ithalat yolumuz petrolde ve hacimli konteynır otobanımız Mısır üstünden çalışıyor. Bizim burada haraç ödememiz, transit anlaşmalarımızın sıkıntıya girmesi, bizi sıkıntıya sokar. Bizi aksatır. Maliyetlerin artmasına neden olur.”

Deniz Kahraman

Aydınlık