Karaciğer cerrahisinde “Türk yazılımı“ yanılgı payını azaltacak

Türk bilim insanları tarafından karaciğer cerrahisinde kullanılmak üzere yeni bir görüntüleme yazılım programı geliştirildi.

Ankara Üniversitesindeki bilim insanlarınca geliştirilen ve ilk kez dünya kongresinde sunulan "Liver Vision" isimli görüntüleme yazılımı, karaciğer kanseri operasyonları ile karaciğer nakil ameliyatlarında, nakil sonrasında verici ve alıcıda karaciğer yetmezliği gelişme riskini en aza indirirken, hekime

operasyonda ne kadar karaciğer alınmasına ilişkin çok daha güvenli bilgi imkanı sağlıyor ve yanılma payını yüzde 20'lerden yüzde 5'lere kadar düşürüyor.

"Dünya Karaciğer Nakli Kongresi", Uluslararası Karaciğer Nakli Derneği (International Liver Transplantation Socienty ILTS) tarafından Çekya'nın başkenti Prag'da düzenlendi.

Türk heyetinde yer alan Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Balcı, karaciğer nakli operasyonlarının hayati risk taşıdığını belirterek, ameliyatların çok daha güvenli hale getirilebilmesi için hem uygulama yöntemleri hem de ameliyat öncesi karaciğeri daha ileri teknolojiyle görüntüleme teknikleri üzerinde çalışmalar yapıldığını söyledi.

Karaciğer görüntüleme yöntemleri ve yazılım programları üzerine çalışmalar yürüten Türk bilim insanlarınca dünyada bir ilke imza atıldığını vurgulayan Balcı, geliştirilen yeni teknolojiyle nakil sonrasında hem verici hem de alıcı için söz konusu olabilen karaciğer yetmezliği gelişme riskinin en aza indirilebildiğini, operasyonun çok daha güvenli yapılmasına olanak sağladığını belirtti.

Geliştirilen programın "Liver Vision" diye isimlendirildiğini anlatan Doç. Dr. Balcı, bunun bir görüntüleme yazılımı olduğunu dile getirerek, "Bu, tamamen Türk bilim insanlarınca geliştirilen bir karaciğer görüntüleme yazılımı. Ankara Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü'ndeki öğretim üyeleri, Karaciğer Nakli Merkezi bölümünden ben ve aynı zamanda yazılım geliştirme üzerine çalışan bir firma tarafından geliştirildi." dedi.

"Karaciğer kanser cerrahisi daha güvenli yapılacak"

Deniz Balcı, söz konusu yazılımla sadece karaciğer nakillerinin değil tüm karaciğer ameliyatlarının kolaylaştırılmasının ve karaciğer kanser cerrahisinin daha güvenli hale getirilmesinin sağlandığını vurguladı.

Bu görüntüleme yazılımı sayesinde, ameliyatların planlamasında çok daha güvenli hareket edilebildiğine dikkati çeken Balcı, karaciğer ameliyatlarının en korkulan komplikasyonunun, ameliyat sonrası gelişen karaciğer yetmezliği olduğunu ifade etti.

Doç. Dr. Balcı, şunları kaydetti:

"Bunun da en önemli sebebi, çıkardığınız kısım sonrası kalan kısmın yetersiz hale gelmesi. Geliştirilen görüntüleme yazılımıyla, ameliyatı yaptıktan sonra hastadan ne kadar karaciğer çıkartılacağı, ne kadar karaciğerin kalacağı, hangi damarların kesileceği, hangi damarların korunacağı çok daha belirginleştirilebiliyor. Bu onu rakamsal olarak size tam noktasına virgülüne kadar gösteriyor. Bu rakamsal verilerden yola çıkılması ise ameliyatı çok güvenli planlama imkanı sunuyor, yanılma payını 10-20'lerden yüzde 0-5'ler arasına düşürüyor.

Mevcut uygulamalarda tomografi tetkikiyle bunlar görülebiliyordu ancak tomografide görülen 2 boyutlu görüntüler, geliştirilen görüntüleme yazılımıyla birlikte 3 boyutlu olarak sunuluyor. Bu da adeta ameliyat yapılıyormuş gibi hekimin beyinde canlandırmasını kolaylaştırıyor. Yapılacaklara ilişkin daha net bir planlama imkanı sunuyor."

Bunun Japonya, Almanya ve Fransa'da da örneklerinin bulunduğunu anlatan Balcı, "Biz bu yazılımlardan ilham aldık ancak daha kolaylaştırdık. Hekimlerin uygulama ve değerlendirilme yapabilmesini daha hızlı ve pratik hale getirdik." açıklamasında bulundu.

"Cep telefonlarından da kontrol edilebilecek"

Deniz Balcı, görüntüleme yazılımının benzerlerinden farklı bir özelliğinin bulunduğunun altını çizerek, "Benzerlerinden farklı özelliği ise bunu cep telefonundan kontrol edebilme imkanımızın bulunmasıdır. Bu özellik, diğer görüntüleme yazılımlarında bulunmuyor." diye konuştu.

Uygulamanın işleyişi hakkında bilgi veren Balcı, şöyle konuştu:

"Hasta, hastaneye gidiyor ve istenilen tomografiyi çektiriyor. Hekim ya da uygulamayı kullanmayı bilen personel, hastanın filmini geliştirilen görüntüleme yazılımından geçirerek, hekimin cep telefonuna internet üzerinden gönderiyor. Hekim de cep telefonundan o görüntüyü açıyor, büyütüp küçülterek karaciğeri 3 boyutlu olarak görebiliyor. Tümörü, çıkacak kısmı, kalacak kısmı net olarak belirleyebiliyor. Dünyanın her yerinden, hastanın başında hastanede olmadan bir planlama yapabiliyor.

Bunun dünyada cep telefonunda kullanılabilir hali yoktu. Bunlar daha hantaldı, tek bir hasta için en az bir saat uğraşılıyordu. Şimdi bu görüntülemenin yapılabilmesi 10 dakikaya indi ve cep telefonundan görüp değerlendirebilecek kadar basitleştirildi."

Doç. Dr. Balcı, görüntüleme yazılımlarının hastalar üzerinde de uygulandığını ve başarılı sonuçların elde edildiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:

"Bu verileri 70 kadar vakada kıyasladık, bunu 100 vakaya tamamlayacağız. Ondan sonra da çalışma sonuçları yayımlanacak. Patent başvuruları da yürüyor. Bu sadece tamamen Türk mühendisleri tarafından yazılmış, Türk doktorları tarafından yapılmış bir yazılım. Dünya standartlarıyla güvenilirliğini de önümüzdeki dönemde yayımlayacağız. Bu gelişmeyi de Prag'da düzenlenen dünya kongresinde tanıttık."

Türkiye Organ Nakli Vakfı Başkanı ve Avrupa Organ Nakli Cemiyeti Ülke Temsilcileri Komitesi Başkanı Eyüp Kahveci de geliştirilen yazılımın özellikle karaciğer nakli için çok önemli girdileri olduğunu dile getirerek, "Özellikle canlıdan yapılan karaciğer nakillerinde, canlı vericinin doğru, hızlı ve zamanında değerlendirilmesine olanak verecek." değerlendirmesinde bulundu.