Dünyada her 7 dakikada bir kız "çocuk gelin" oluyor

Türkiye, Kanada ve Peru'nun girişimleri sonucunda, 11 Ekim tarihi, 2011 yılında kız çocuklarına karşı ayrımcılığın önlenmesi ve onların insan haklarından tam ve etkili şekilde yararlanmalarını sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından "Dünya Kız Çocukları Günü" olarak ilan edildi.

Dünyada, kız çocuklarının karşı karşıya kaldığı sorunlarda son yıllarda birçok olumlu adım atılmış olsa da eğitimden, erken evliliğe, zorla çalıştırmaya kadar birçok konuda çalışmalar sürüyor.

AA muhabirinin BM ve BM Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verilerinden derlediği bilgilere göre, dünyada yaklaşık 62 milyon kız çocuğu okula gitmiyor. Ülkelerin üçte ikisinden fazlası ilkokul eğitiminde cinsiyet eşitliğine ulaşmışken, yarısından azı ortaokulda eşitliğe ulaşmayı başarmış durumda bulunuyor. Eğitimde cinsiyet eşitsizliği en çok Batı ve Orta Afrika’da görülüyor. Söz konusu bölgede ortaokula her 100 erkek çocuğa karşılık 79 kız çocuğu kaydolabiliyor.

Çocuk evlilikleri

BM 18 yaş altını "çocuk" olarak tanımlıyor. Uzmanlar, kızçocuklarına yaptırılan evliliklerin sadece onların çocukluklarını çalmakla kalmayıp, aynı zamanda onların kendi geleceğini belirleme şansını yok ettiğini belirtiyor. Uluslararası toplum, 700 milyondan fazla olan çocuk evliliklerinin 2030 yılına kadar sonlandırılması çağrısında bulunuyor. Sorunun çözümünde ilerleme sağlanmaması halinde, sayının 2030'da 950 milyon ve 2050'de 1,2 milyar olacağı öngörülüyor.

18 yaşından önce evlenen kız çocuklarının bölgelere göre dağılımına bakıldığında ise en fazla "çocuk gelinler"in 285 milyon ile Güney Asya'da bulunduğu görülüyor. Güney Asya'yı 115 milyon ile Sahraaltı Afrika, 75 milyon ile Doğu Asya ve Pasifik, 35 milyon ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika, 60 milyon ile Latin Amerika ve Karayipler ve kalan rakamı ise diğer bölgeler takip ediyor.

Çocuk evliliğinin yaygınlığı geçen 10 yıl boyunca yüzde 15 oranında azalsa da çocuklukta evlenen kızların toplam sayısı yılda 12 milyona ulaşıyor.

ABD'de çocuk evliliklerine yasal engel yok

Pew Araştırma Merkezi tarafından yapılan araştırmaya göre, ABD'de 2014'e kadar 15-17 yaş arası 57 bin 800 çocuk evlendi. Söz konusu rakam ülkenin eyaletlerine göre değişiklik gösteriyor.

Örneğin, Batı Virginia ve Teksas çocuk evlilik oranının en yaygın olduğu eyaletlerin başında gelirken, Oklahoma, Arkansas, Tennessee, Kuzey Carolina, Nevada ve Kaliforniya'nın da dahil olduğu diğer bazı eyaletler çocuk evliliği konusunda ortalamanın üzerinde bir orana sahip bulunuyor.

Çocuk evlilik ABD'de neredeyse her eyalette yasal. En az 36 eyalette, çocuklar yargı kararıyla evlenebilirken, 34 eyalette 16 ve 17 yaşındakiler ebeveynlerinin izniyle dünya evine girebiliyor.

Massachusetts ve New Hampshire eyaletleri, 12- 13 yaşındaki kız çocukları ve 14 yaşındaki erkek çocuklarının ebeveyn ve adli izinle evlenmelerine imkan tanıyor.

ABD'de çocuk evlilikler alanında çalışmalar yapan bazı sivil toplum örgütlerinin verilerine göre de ülkede 2000-2015 yıllarında reşit olmayan 200 binden fazla kişi yasal olarak evlendi. Buna göre, Teksas’ta 2000-2014 tarihlerinde yaklaşık 40 bin çocuk evlenirken, bu eyaleti 2000-2017 döneminde 16 bin 400 çocuk evlilikle Florida takip etti. New York eyaletinde ise 2000-2010 yıllarında 3 bin 800’den fazla çocuk evliliği gerçekleşti. Virginia’da 2004-2013 döneminde yaklaşık 4 bin 500, Alabama’da ise 2000-2015 tarihlerinde 8 bin 600 çocuk evliliği yapıldı.

Kız çocukları ev işlerinde de çalışıyor

Dünya genelinde 5-9 yaş arasındaki kız çocukları haftada ortalama 4 saatini, 10-14 yaş kız çocukları da 9 saatini ev işleriyle geçiriyor. Bazı bölge ve ülkelerde bu rakam iki katına çıkabiliyor.

Somali, Etiyopya ve Ruanda'da 5-14 yaş grubu kızçocuklarının yarısından fazlası haftada en az 14 saatini ya da günde en az 2 saatini ev işleri yaparak geçiriyor. Bu oranlar sırasıyla Somali'de yüzde 64, Etiyopya'da yüzde 56 ve Ruanda'da yüzde 48.

Büyüklere ev işlerinde yardım etmek konusunda 5-9 yaş kızçocukları yaşıtları erkeklere göre yüzde 30 ve 10-14 yaş kızçocukları yaşıtları erkeklere göre yüzde 50 daha fazla zaman harcıyor. Bazı bölgelerde cinsiyet eşitsizliği çok daha şiddetli görülebiliyor. Ortadoğu ve Kuzey Afrika ve Güney Asya'da 5-14 yaş kız çocukları aynı yaş erkek çocuklarına göre ev işlerinde iki kat fazla zaman harcıyor.

Çatışma ve savaşların neden olduğu çocuk gelinler

Save The Children'ın Ekim 2016'da yayımladığı rapora göre, dünyada her 7 dakikada 15 yaş altı bir kız çocuğu evleniyor. Afganistan, Yemen, Hindistan ve Somali'nin başı çektiği bazı ülkelerde 10 yaşındaki kız çocukları genellikle kendilerinden oldukça yaşlı erkeklerle evlendiriliyor.

Kız çocuklarına yaptırılan evlilikler, onların okullaşmaları, çocuk hamilelikleri, gebelikte anne ölümü gibi unsurları temel alarak hazırlanan çalışmada, ülkeler bu ögelerin verileri baz alınarak en iyiden en kötüye şeklinde sıralanıyor. Listenin en altında Nijer, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti, Mali ve Somali yer alıyor. En üstte yer alan ülkeler ise İsveç, Finlandiya, Norveç, Hollanda ve Belçika.

Rapora göre, çatışma ve savaşlardan etkilenen kız çocuklarıyüksek olasılıkla çocuk gelin oluyor. Mülteci durumundaki birçok aile kız çocuklarını güvenlik ve savunma mekanizması nedeniyle evlendiriyor. Ayrıca, fakir ailelerin kız çocuklarızengin yaşıtlarına göre çok daha erken yaşta evlendiriliyor.

Öte yandan, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası verilerine göre, gebelikte anne ölümü, 15-19 yaş kadınlarda intiharın ardından ikinci ölüm nedeni olarak belirlendi. Yaklaşık 70 bin kadın doğum sırasında oluşan komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybediyor. Her yıl, 16 yaş altı 2,5 milyon genç kız doğum yapıyor. Gelişmekte olan ülkelerde genç kızların yüzde 19'u 18'inden önce, yüzde 3'ü 15'inden önce hamile kalıyor. 15-19 yaş yaklaşık 16 milyon kız her yıl doğum yapıyor.

En fazla çocuk evliliği Hindistan'da yapılıyor

UNICEF'in 2017 yılında yayımladığı "Dünya Çocuklarının Durumu" raporunda ise çocuk evliliklerinin en yüksek oranda görüldüğü ülkeler sırasıyla Nijer (yüzde 76), Orta Afrika (yüzde 68), Çad, (yüzde 67), Bangladeş (yüzde 59), Burkina Faso (yüzde 52), Mali (yüzde 52), Güney Sudan (yüzde 52), Gine (yüzde 51), Mozambik (yüzde 48), Somali (yüzde 45), Nijer (yüzde 44) , Malawi (yüzde 42), Eritre (yüzde 41), Madagaskar (yüzde 41), Etiyopya (yüzde 40), Nepal (yüzde 40), Uganda (yüzde 40), Sierra Leone (yüzde 39), Kongo (yüzde 37), Moritanya (yüzde 37).

Sayısal olarak en fazla çocuk evliliğinin yapıldığı ülke ise yüksek nüfusa sahip olması nedeniyle 15 milyon 509 bin ile Hindistan olarak açıklandı. Bangladeş 4 milyon 451 bin ile ikinci, Nijerya 3 milyon 538 bin ile üçüncü sırada yer aldı.

Kriz yaşanan ülkelerin kurbanları "kız çocukları"

Küresel bir ortaklık olan "Girls Not Brides"ın (GNB) tespitlerine göre ise dünyada erken yaşta evlenme eğiliminin bugünkü hızıyla sürmesi halinde 2050 yılı itibarıyla çocuk yaşta evlendirilen kadınların sayısının 1,2 milyar olacağı tahmin ediliyor.

Aileler özellikle kriz zamanlarında çocuk evliliklerini daha büyük ekonomik sıkıntılarla başa çıkma ve kızlarını şiddetten koruma konusunda bir yol olarak görüyor.

Çocuk evliliklerinin en yüksek olduğu 20 ülkeden 7'si ise en büyük insani krizlerle karşı karşıya bulunuyor.

Yemen'de çocuk evlilikleri alarm verici derecede yükseldi. Ülkede, yüzde 65'ten fazla kız çocuğu 18 yaşından önce evlenirken, bu oran savaştan önce yüzde 50 civarında idi.

Irak ve Suriye'de terörist gruplar, kız ve kadınları kaçırıp tecavüz ediyor, satıyor ya da evliliğe zorluyor. Özellikle Ezidi azınlık grubu bu durumdan oldukça etkilendi.

Somali'de 2010 ve 2011'de kız çocukları okuldan kaçırılarak terör örgütü üyeleriyle evlendirildi Çocuklarını vermek istemeyen aileler öldürüldü ya da tehdit edildi.

Bazı durumlarda aileler çocuklarını korumak amacıyla çocuk yaşta evliliklerine onay verdi. Sri Lanka'da yaşanan savaş döneminde terörist grubun evli kızlara dokunmayacağını düşünen ebeveynler bu nedenle kızlarını küçük yaşta evlendirdi.

Lübnan'da ülkelerinden kaçarak buraya sığınan Suriyeli kızların yüzde 41'i 18 yaşından önce evlendi.

Endonezya, Hindistan, Sri Lanka, Nepal, Mozambik gibi ülkelerde geçmiş yıllarda yaşanan deprem, kuraklık, tsunami gibi doğal afetler nedeniyle özellikle yoksul aileler kızçocuklarını gerek koruma gerekse harcamalarını azaltmak amacıyla evlendirme yoluna gidiyor.