Asena Türkçe mi?

Hürriyet 10 Kasım 2013

Hiç merâk etmedeniz mi, Asena sözcüğü acaba Türkçe mi diye?

Asena ya da Aşina, Göktürk hakanlarının soyunun adı.

Peki o hakanlar da kendi soylarına Asena mı diyorlardı?

Açınız Orhon Yazıtları’na bakınız, Asena diye bir sözcük bulamayacaksınız.

Çünkü Bumin, İstemi, Bilge Kağan, Tengri Kağan, o hakanların soy adları, Asena değildi, Gök-türük idi. Onlar, Asena diye bir sözcüğü ne analarından duydular, ne babalarından!

Orhon Yazıtları’nı Gülay Göktürk ve Halil Berktay’a bile okutmuştuk

Kağanların boyu Türük ve Türk diye iki haliyle de anılır. Ama iki yerde kağan soyuna vurgu yapılırken, Gök-türük diye geçer. Talat Tekin hocamızın Orhon Yazıtları ve Tonyukuk Yazıtı adlı kitaplarını inceleyiniz.

1971-73 Mamak Cezaevi’nde ve Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu’nda Gülay Göktürk, Büşra Ersanlı, Halil Berktay ve Oral Çalışlar dahil, Partimizin istisnasız bütün tutukluları Orhon Yazıtları’nı okumuş ve tartışmışlardır. Dede Korkut Hikâyeleri’ni de. Mektuplaşmalarda da Banu Çiçek ile Bamsı Beyrek’in nasıl “emiştikleri” öyküleri tatlı tatlı anlatılır. Saklayanlar yollasın, yayınlayalım.

Asena’nın Ariyen dillerdeki anlamı

Asena, Türkçede yok.

- Peki nereden çıktı bu Asena!

Çin kaynaklarından!

6. yüzyılda Türk kağanlığını kimler kurdu diye tarihçiler tartışırlar. Kağanların Aşina soyunun Moğol kökenli, hatta Arî kökenli olduğu bile ileri sürülmüştür. Bu tezler, Aşina sözcüğünün kökenbilgisine dayandırılır. Örneğin ünlü Orta Asya Tarih bilimcisi Klyastornyj, Aşina klan adının açıklanmasında İraniyen köken önerir ve Aşina sözcüğünün Soğdca, Tokarca, Hotan Sakçasında mavi anlamına geldiğine dikkat çeker.

Sevgili kızım Kiraz Perinçek Karavit, şu sıra Çin’in Şanghay kentinde Türk tarihi üzerine konferanslarda konuşuyor, sağolsun bana Soğdça-İngilizce sözlükler yolladı. Sören Stark’ın kitabını da Prof. Dr. İsenbike Togan göndermişti, ona da buradan teşekkür ediyorum, orada da var.

Soğdca: 'xs'yn'k (aksene).

Toharca: Aasna (Can arkadaşım Alaattin Asna’ya selam).

Hotan Sakçasında: Aş-seina*

Zazacada gök anlamına gelen Asmen ve Farsçada Asuman sözcükleri de, öyle gözüküyor ki, Asena ile bağlantılı. Gök ve mavi sözcükleri birçok dilde ilişkili.

Türkçesi: Gök

Kimi Batılı tarihçiler, Ariyen dillerde mavi anlamından gelen Aşina sözcüğünün Türkçeye Kök (Gök) diye çevrildiğini dahi ileri sürebilmişlerdir**

O Batılı tarihçiler de, bizim MHP’nin Asenaları gibi, Orhon Yazıtları’na hiç bakmamışlar, acaba orada Asena/Aşina sözcüğü var mı diye. Çok acaip değil mi, o Batının parlak Türk tarihi uzmanları, Asena’nın Mavi/Gök anlamına geldiğini Soğdça, Toharca, Hotan Sakçası sözlüklerden bulmuşlar. Ama zahmet edip İngilizce Blue, Almanca Blau, Fransızca Bleu sözcüklerinin Türkçede ne anlama geldiğini öğrenmemişler. Ve bunlar Türk tarihi uzmanları! (Fransızcada yanlışım varsa Tümg. Ahmet Yavuz nasıl olsa düzeltir, teşekkür ediyorum)

Soğdların ve Çinlilerin verdiği adları pek sevdik

Türkçe adıyla Gök hanedanı, İran dilleri konuşan Soğdlar, Toharlar ve Hotan Sakları tarafından kendi dillerinde Mavi anlamına gelen Asena/Aşina diye anılıyor. Çin kaynakları da Göktürk hanedanının soyadını önce onlardan aktarıyorlar ve biz de Çin kaynaklarından kendi adımız olan Gök’ü Asena diye öğreniyoruz ve Asenalar da MHP mitinglerine İran-Çin adlarıyla katılıyorlar.

Sonuç: Asena/Aşina, Türk hanedanının kendisine verdiği bir isim değil, Soğd veya Tohar asıllı kaynakların Çinlilere verdiği bilgilerde kullandıkları bir adlandırmadır.

Soğdların ve Çinlilerin verdiği adları pek sevdik. Zazaca Asmen’i de kızlarımıza ad veriyoruz. Bu da bizim yüce gönüllülüğümüz.

DİLEK: Xue Zongzheng'in Tujue shi (Türk Tarihi) adlı önemli eseri, Kaynak Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmelidir.

DİPNOTLAR

* Bkz. Klyastornyj, "Aus der Alttürkischen Onomastik: Das Herschergeschlecht der 'Blauen Türken' Türkologie heute - Tradition und Perspektive", Materialen der dritten Deutschen Turkologen-Konferenz, Leipzig, 4-7 Oktober 1994, ed. Demir, N. / Taube, E, Wiesbaden, Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica 48, s.171-175. Yine bkz. Golden, An Introduction to the History of the Turkic Peoples in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East, Wiesbaden, 1992, s.121 vd.

** Aktaran: Sören Stark, Die Alttürkenzeit in Mittel- und Zentralasien, Dr. Ludwig Reichert Verlag, Wiesbaden, 2008, s.60, dipnot 248. Prof. Osman Karatay da yerinde olarak bu olguya dikkat çeker.

MEHTAP İNCE ARKADAŞIMA ODİN İLETİSİ

Almanya’daki genç tarihçilerimizden Mehtap İnce, sağolsun bana bir yığın Odin kitapları yolladı.

Avrupa’daki tarihçilerimize ve aydınlarımıza Odin’i araştırmalarını öneriyorum. Bir fikrim var: İskandinav ülkelerinde, Almanya, Batı Avrupa ve İngiltere’de üniversite çevrelerinde Odin Kulüpleri kurulamaz mı? Halklar arası kardeşlik bağlamında.

Mehtap, selam ve sevgiler hepinize.

Doğu Perinçek

Aydınlık/Rota