Türkiye mermerini Çin’e kaptırdı!

Çin hükümeti Türkiye’den mermer ocağı satın alınması için kredi veriyor, sektörde Çin krizi yaşanıyor…

2004 yılında değiştirilen maden kanununun ardından hızlı ve denetimsiz bir büyüme yaşayan mermer sektöründe Çin krizi yaşanıyor. Türkiye’de çıkartılan işlenmemiş mermerin en büyük alıcısı olan Çin, önce alımları azalttı, ardından da Türk firmalarını satın almaya başladı. Mermer ihracatının kalbi konumundaki Akdeniz Bölgesi’nde yüzden fazla yerli firmanın Çinlilerin eline geçtiği kaydedilirken, sektör temsilcilerinin iddiasına göre Çin hükümeti Türk mermer şirketlerinin satın alınması için teşvik ve kredi sağlıyor.

2004 YILINDA YASA DEĞİŞTİ, ALTINA HÜCUM DÖNEMİ BAŞLADI

Türkiye’nin en hızlı büyüyen iş kollarının başında gelen mermer sektöründe Çin krizi yaşanıyor. Bunu nedeni ise kontrolsüz biçimde büyüyen sektörün kurallarını neredeyse Çinli firmaların belirliyor oluşu. 2004 yılında dünyanın pek çok ülkesiyle birlikte Türkiye’de de maden yasası değiştirildi. Küresel maden tröstlerinin baskıları sonucu şekillendirilen yasadaki en köklü değişiklikler ise önceki yasada yeralan korumacı maddelerde oldu. Su kaynakları, ormanlar, tarım alanları ve kültür mirası üzerinde yer alan koruma şemsiyesi yeni düzenlemede madencilik lehine değiştirildi. Ardından adeta ‘altına hücum’ şeklinde başlayan madencilik furyasında ortaya çıkan rakamlar ise yaşam alanları adına ürkütücü boyutlara ulaştı. Ülke genelinde 80 binden fazla olduğu belirtiliyor. Arama ve işletme adıyla verilen bu ruhsatların kapsadığı alanın toplamı ise ülke coğrafyasının neredeyse üçte birini oluşturuyor.

TÜRK MERMER SEKTÖRÜNDE KURALLARI ÇİNLİLER KOYUYOR

Ancak 10 yılda adeta hormonlu bir büyüme yaşayan sektörün ihracata bağımlı olması bugünlerde dengeleri sektör aleyhinde değiştirmeye başladı. Türkiye’deki mermer ihracatının önemli bir kısmının gerçekleştiği Akdeniz Bölgesi’nde 100’den fazla mermer ocağı sektörün en büyük alıcısı olan Çin’in eline geçtiği öne sürülüyor. Antalya, Isparta ve Burdur’da çıkartılan mermeri blok olarak satın alan Çinli tüccarlar, adeta sektörün kurallarını belirleyen konumuna geldiler.

‘ÇİN ALIMLARI DÜŞÜRDÜ, SEKTÖR MADDİ SIKINTIYA GİRDİ’

Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan sektör temsilcileri bu konuda oldukça dertliler. Isparta ve Aydın’da ocaklar işleten özel bir mermer şirketinin yetkilisi olan Babür Güzel, “Çin’in alımları düşürmesiyle birlikte mermer sektörü son bir yıldır büyük bir maddi sıkıntıya girdi. Çok sayıda şirket ocak kapattı. En büyük alıcı olan Çin sektörde böylesine bir vurgun yaparken hükümetimizin aldığı katsayıları arttırma kararı da büyük bir darbe vurdu mermercilere. Örneğin önceden ödediğimiz katkı payı 142 bin TL iken bu rakam şimdi yaklaşık 345 bin liraya çıkacak” diye konuştu.

‘ÇİN HÜKÜMETİ KREDİ VERİP TEŞVİK EDİYOR’

Çin firmalarının sektöre olan etkisiyle ilgili çarpıcı bilgiler veren Güzel, şunları söyledi: “Bu bölgede taş satabilen bir kaç ocaktan biriyiz. Çinli müşterilerimizden duyduğumuza göre Çin hükümeti kendi firmalarını Türkiye’den mermer ocağı satın almaları konusunda kredi vererek teşvik ediyor. Çinli yatırımcılar da kendi parasını kullanmak yerine devletin verdiği krediyi kullanarak blok taş alacaklarına buradaki mermer ocaklarını satın alıyorlar. Bu duruma somut bir örnek vermek gerekirse, bizim çalıştığımız alanın yakınında taş satmada sıkıntılar yaşayan bir şirket Çinlilerin eline geçti. Çinli bir firma rödovans dediğimiz formülle yerli şirketi şirket aldı, şimdi işletiyor. Isparta bölgesinde bizim ocağın etrafında iki firma daha Çinlilerin eline geçti. Burdur'da çok daha fazla olduğunu söylüyorlar ama net bir rakam veremiyorum şimdi. Ancak Çinli firmaların bu konuda atakta olduğunu söyleyebilirim.”

SEKTÖR ÇİN KRİZİNİ AŞMANIN YOLLARINI ARIYOR

Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği Başkanı Mustafa Satıcı da geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Antalya, Isparta ve Burdur’da toplam 100’e yakın mermer ocağının son 3-4 yıl içerisinde Çinli şirketler tarafından satın alındığını belirterek bu durumdan rahatsız olduklarını dile getirmişti. Kurallarını adeta Çinlilerin belirlediği mermer sektörü, bugünlerde ‘Çin krizi’ni aşmanın yollarını arıyor.

YUSUF YAVUZ

ulusalkanal.com.tr