Geleceğin meslekleri Sanayi 4.0'la şekillenecek

Sanayi 4.0'ın bütünleşik hale gelmiş üretim ve tüketim sistemlerini içerdiğini belirten İstanbul Kültür Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın, "Bu, insanın zihinsel dönüşümüyle ilgili bir süreç. Toplumsal bilinçte bir artış yaratamadığımız sürece sadece makinelerle bu sürece geçmek mümkün değil. Kuşaklar arasında dijitalleşme ve sanallaşma konusunda bir kırılma yaşıyoruz. Yeni kuşağın kullandığı dille eski kuşağın kullandığı dil birbirinden tamamen kopmuş durumda. Şu anda 4-5 yaşında çocuklar kodlama eğitimleri almaya başladılar. Tüm bunlar önemli bir toplumsal dönüşüm sürecinin başında olduğumuzu gösteriyor. Bu sürecin doğru yönetilmesi çok önemli" diye konuştu.

GELECEĞİNMESLEKLERİ ARASINDA ÜRÜN TASARIMCILIĞI YER ALACAK

Gelecekte günümüzdeki mesleklerin yüzde 60'ının var olmayacağının altını çizen Prof. Dr. Sinan Alçın, "Veri madenciliği, veri tasarımcılığı, veri mühendisliği, veri güvenliği gibi yeni alanlar ortaya çıkacak. Artık hem dijital hem de fiziksel ortamda tasarım ön planda, gelecek tasarımla da çok bağlantılı. Bu nedenle geleceğin meslekleri arasında ‘ürün tasarımcılığı’nı da sayabiliriz. Bunların yanı sıra kullanıcı deneyimlerinin de ciddi bir önemi olacak. Firmalar artık kendi tasarladıkları ürünleri satmak yerine alıcıya ürünü tasarlama şansı verecek. Örneği kişi alacağı bir otomobilde olması gereken özellikleri dijital ortamda kendi seçip, ücreti ödeyip, aracı üretime gönderebilecek. Bu sistemleri, kişi ve firmayla buluşturacak ara yüzlerin ve yazılımların geliştirilmesi sağlamak da yeni bir mesleğin ortaya çıkmasına vesile olacak. Kullanıcı deneyimi uzmanları bu noktada ihtiyaçları karşılayabilecek" diyerek konuşmasını sürdürdü.

İNSANLARIN YERİNİ MAKİNELER ALACAK ENDİŞESİ

Sanayi 4.0'a dair yaşanan endişelerden biri de insan gücünün yerini makinelerin alma ihtimali. Bu durumun daha önce gerçekleşen dönüşümlerde de yaşandığına işaret eden Prof. Dr. Alçın, "Üçüncü Sanayi Devrimi dönemine baktığımızda işin yok olacağı, tamamen ortadan kalkacağı inancı yaygındı. 1980'den günümüze geldiğimizde ise dünyada işçi sayısının o zamankinin 2 katından daha fazla olduğunu görüyoruz. Bırakın işin yok olmasını her devirde katlanarak arttığını görüyoruz. Şimdi de durum değişmeyecek. Artık daha donanımlı insan gücüne ihtiyaç duyulacak" ifadelerini kullandı.

FİRMALARIN AKLINDAKİ SORU İŞARETLERİ

Türkiye'deki firmaların bu dönüşümün neresinde olduğuna dair bilgiler de veren Prof. Dr. Sinan Alçın, "Firmalar en fazla endişeyi bu sürece nasıl entegre olacakları konusunda yaşıyorlar. Öncelikle anlaşılması gereken nokta herkesin aynı rolü oynamayacak olması. Önemli olan bu süreci kavramak ve doğru rolü üstlenmek. Firmalar, bu süreçte eksiklerini iyi tespit edip, güçlü yönlerini pekiştirmeli, birbirleriyle olan bağlantılarını artırmalı. Bu, tek başına olacak bir makineleşme veya otomasyon süreci değil" diye vurguladı.

"SANAYİ 4.0'IN KENDİSİNDEN ÖNCE TAKLİDİ GELDİ"

Firmaları, fırsatçılara karşı da uyaran Prof. Dr. Alçın, "Sanayi 4.0'ın kendisinden önce taklidi geldi. Geçmişte hazırlanmış olan stok kontrol sistemlerinin birçoğunun ismi 'Sanayi 4.0 Otomasyon Sistemi' olarak değiştirilip firmalara satılıyor. Bu da, firmalarda hayal kırıklığı yaratıyor. Çünkü bu sistemler, aslında makinelerin işleyiş şemalarının kaydedildiği verimlilik artırmaya yönelik optimizasyon programları. Fakat Sanayi 4.0 bundan ibaret veya buna bağlı bir sistem değil. Firmada dakikada kaç tane kazağın dikildiğini öğrenmemiz bizi Sanayi 4.0'a geçiren şey değil. Çünkü bu süreç bütünleşik bir ekosistem sürecidir. Dolayısıyla böyle olumsuz deneyimler de yaşanıyor" dedi.

BU SÜREÇTE TÜRKİYE'YE DÜŞEN ROL NE OLACAK?

Dünyanın, Sanayi 4.0 sürecinin henüz başında olduğunu, bu nedenle Türkiye'nin de herhangi bir şey kaçırmadığını işaret eden Prof. Dr. Sinan Alçın, "Türkiye'nin bu süreçteki rolü, tedarik ve yan sanayide uzmanlaşmak. Bu alanlarda açık, şeffaf ve diğer sistemlerle entegre hale gelip, günün gereklerini yakalamak lazım ki, sistemin içinde kalmaya devam edebilelim. Diğer yandan insan gücü konusunda sıkıntı yaşamamamız da avantajımıza olacak bir başka etken" diye belirtti.

Bu tip bir dönüşüm için merkezde politikanın da doğru bir şekilde yürütülmesi gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Alçın, "Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği’nin (TÜSİAD) başlattığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenen ve Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) gibi kuruluşları da kapsayan bir Sanayi 4.0 platformu oluşturuldu. Bu önemli bir adım ve bundan sonra rotanın daha doğru çizileceğini düşünüyorum" ifadelerinde bulundu.

FİRMALARIN SANAYİ 4.0'A NE KADAR HAZIR OLDUĞUNU ÖLÇEN TEST: TEST4WARE

Firmaların eksiklerini görmeleri adına 'Test4Ware' isimli bir test hazırlayan Prof. Dr. Sinan Alçın, ücretsiz bir şekilde internet üzerinden erişilebilen uygulaması hakkında da bilgi verdi. Hardware, netware, software ve wetware olmak üzere 4 alan üzerinde yoğunlaşan ve bununla ilgili '4Ware' yaklaşımını geliştiren Prof. Dr. Alçın, " ’Hardware’ makine, tesisat gücünü;‘software’ yazılımı, ‘netware’ ilişkisellik, ‘wetware’ ise beyin gücünü temsil ediyor. ‘Wetware’ daha önce kullanılmamış bir kavram. Bu dörtlü içinde kayıp halkanın insan gücü olduğunu söylemek mümkün.Esas bu dönüşümü yaratacak olan da kayıp halka olarak nitelendirdiğimiz insan gücüdür" dedi.

Geliştirdiği testin ayrıntılarına da değinen Prof. Dr. Alçın, "Firmaların bu süreci başarılı bir şekilde geçirebilmesi için bu 4 alanda da ilerleme kaydetmeleri lazım. Geliştirdiğim testle firmalar bu alanlardaki yetkinliklerini ölçümleyebiliyorlar. Testin içinde 4 alanla ilgili ayrı ayrı 10’ar tane soru var. Testteki 40 soru yanıtlandığında, her bir alan için 0 ile 1 arasında bir skor değer ve genel bir ortalama değer ortaya çıkıyor. Dolayısıyla firma hangi alanda eksik, hangi alanda önde olduğunu görebiliyor. Bu konuda dünyada karmaşık testler elbette var ancak ücretsiz bir şekilde 'Test4Ware' isimli internet sitesi üzerinden kullanıma sunduğum bu test oldukça sade ve bu kolaylıkta. Dünyada başka bir örneği de yok" diyerek sözlerini noktaladı.