Adnan Akfırat yazdı: Çin dijital para çağını başlattı
Adnan Akfırat, dijital para birimlerini ve Çin'in sanal para birimi olan dijital yuan üzerine değerlendirmesine Aydınlık Gazetesi'ndeki köşesinde yer verdi.
Adnan Akfırat / Aydınlık Gazetesi
Dijitalyuan, sahibinin cep telefonunda veya bir banka kartına yüklenebiliyor. Parayı harcamak için kesinlikle çevrimiçi bir bağlantı gerekmiyor. Çin’in sanal parasının üzerinde de yine Mao Zedung'un resmi bulunuyor. Çin Komünist Partisi üyeleri aylık ödentilerini dijital yuan ile ödeyebiliyor.
ABD’nin ünlü dışişleri bakanlarından Henry Kissinger’in 2012 yılında yayınladığı “Çin Üzerine” isimli kitabında Çin’in yükselişine ilişkin değerlendirmesi çok çarpıcı: "Çin kendisini yükselen bir güç olarak değil, eski gücüne kavuşan bir ülke olarak görüyor. Güçlenen Çin'in ekonomik, kültürel, politik ve askeri meselelerde nüfuzunun artmasını dünya düzenine doğal olmayan bir meydan okuma olarak görmüyor. Bunu daha çok bir normale dönmek olarak değerlendiriyor." (1)
Ünlü Marksist iktisat tarihçisi Andre Gunder Frank da “Yeniden Doğu” adlı kitabında, “17. yüzyıla kadar Dünya ekonomik düzenin tamamı – gerçek anlamda- Çin merkezliydi,” tezi üzerine inşa ediyor. (2)
ABD’nin finansal haydutluğunun sesi olan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi 5 Nisan günü, yeni bir çağın başladığını duyuran bir haber yayınladı: “Çin, dijital parayı çıkaran ilk büyük ekonomi oldu.” (3)
Hırsızın kulağının keskin olması misali, işaret fişeğini patlatan ilk yayın organı WSJ oluyor!
Wall Street Journal’ın Pulitzer ödüllü Çin muhabiri James T. Arredy’nin kaleme aldığı kapsamlı makale, ABD’nin “uzun kışının” başladığını duyuruyor ve alarm çanlarını çalıyor.
KÂĞIT PARANIN MUCİDİNDEN DİJİTAL PARA İCADI
Bin yıl önce, Çin kâğıt parayı icat eden ülkeydi. Kâğıt para kullanımı Çin’den dünyaya yayıldı. Her ülke kendi banknotunu bastı. 1945’ten itibaren ise, Amerikan doları dünyadaki bütün ulusal paraların alternatifi oldu. Şimdi Çin hükümeti, Amerikan hegemonyasının temel direğini yerinden oynatacak hamleyi yaptı. Dünyanın ilk dijital parasını çıkarıp, kullanıma soktu.
Çin’in “dijital yuan”ına kadar, Bitcoin gibi sanal paralar spekülatif amaçlar için kullanılıyordu. Ayrıca, ABD'deki Apple Pay ve Çin'deki WeChat gibi halkın yaygın kullanımına girmiş çevrimiçi ödeme uygulamaları, kâğıt para veya madeni para ihtiyacını ortadan kaldırmış, para zaten sanal hale gelmiş bulunuyordu. Ancak bu araçlar sadece, parayı elektronik olarak taşımaya imkân veriyor. Çin, şimdi parayı bir bilgisayar koduna dönüştürmüş bulunuyor.
Çin’in dijital parası, “Çin Halkının Bankası” adındaki Çin Merkez Bankası tarafından çıkarılıyor. Pekin, dijital yuanı uluslararası kullanım için konumlandırıyor.Dolar hâkimiyetindeki küresel finans sistemine bağlı olmayacak şekilde tasarlıyor. Çin devleti, bugün dünyada her alandaki dijitalleşmenin başını çekiyor.
İNTERNET BAĞLANTISI GEREKMİYOR
Dijital yuan, sahibinin cep telefonunda veya bir banka kartına yüklenebiliyor. Parayı harcamak için kesinlikle çevrimiçi bir bağlantı gerekmiyor. Çin’in sanal parasının üzerinde de yine Mao Zedung'un resmi bulunuyor.
Geçen aylarda test işlemleri için Çin'de 100 binden fazla kişi Merkez Bankası’ndan bir cep telefonu uygulaması indirerek, Starbucks ve McDonald's'ın satış mağazaları da dahil olmak üzere dijital paralarını harcadılar. Çin Komünist Partisi, üyelerinin aylık ödentilerini dijital yuan ile ödemelerine izin verdi.
Çin Merkez Bankası, dijital yuanın bir süre banknotlar ve madeni paralarla birlikte dolaşımda kalacağını belirtiyor. Ne zaman tamamen dijital para kullanımına geçileceği henüz açıklanmadı.
Dijital paranın değerinin uluslararası pazarlarda inip çıkmasını önlemek de mümkün olacak. Çünkü Bitcoin gibi kripto para birimlerinin en önemli sorunu değerinin oynaklığı. Çin Halkının Bankası, dijital Yuan ile kâğıt banknotlar ve madeni paralar arasında değerleme farkları olmamasını sağlamak için sıkı bir şekilde kontrol edileceğini duyurdu.
Çin Halkının Bankası dışında herhangi birinin yeni dijital yuan yaratmasını imkânsız kılacak şekilde tasarlanacak. Sahtecilik önlenecek.
Başlangıçta, dijital yuan, paranın Çin'in finansal sistemindeki dolaşımını önemli ölçüde değiştirmeyeceği belirtiliyor. Merkez Bankası’nın yönlendirmesi altında, tümü devlete ait olan en büyük altı ticari banka, dijital yuan'ı daha küçük bankalara ve AliPay ve WeChat'e dağıtılacağı açıklandı.
Mevcut elektronik işlemlerin aksine, dijital para, transferlerdeki gecikmeleri ortadan kaldıracak. Değer, bir hesaptan diğerine anında hareket edecek. Gerekli olan tek aracı Merkez Bankası olacak. Para transferlerindeki hizmet bedelleri ortadan kalkacak.
Çin Merkez Bankası, Bank for International Settlements ve Hong Kong, Tayland ve Birleşik Arap Emirlikleri merkez bankaları ile birlikte, dijital para birimlerinin sınır ötesi kullanımına yönelik protokoller geliştiriyor.
Wall Street Journal’a konuşan üst düzey bir Avrupa Merkez Bankası yetkilisi, hâlihazırda değişik ülkelerdeki kişiler arasındaki para transferlerinin günler aldığını hatırlatarak ve ülkelerin Çin ile mali bağlarını derinleştirdikçe, en sonunda dijital yuanı havale için tercih edilen bir para birimi haline getirebileceğinden endişelendiğini belirtiyor.
Çin, dijital parayı yönetmek için hazır bir yol sunuyor. Pekin'in 5G telekomünikasyon, sürücüsüz arabalar ve yüz tanıma gibi bir dizi ileri teknoloji standardında belirleyici konumlar ediniyor. Çin Devlet Başkan Xi Jinping, geçen yıl Çin'in dijital para birimleri için uluslararası kuralları oluşturmaya çağırdı.
EN YOKSULLARIN PARAYA ERİŞİM ARACI
CBDC Tracker araştırma grubuna göre, 60'tan fazla ülke dijital para birimi üzerinde çalışma veya geliştirme aşamasındadır. Dünya Bankası'nın hesaplamasına göre herhangi bir banka hesabı bulunmayan 1,7 milyar kişi, dijital paranın en büyük potansiyeli. Örneğin Bahamalar hükümeti, toplumun en yoksullarına hitap etmek için bir dijital para birimi çıkardı. Bazı merkez bankaları, dijital para birimlerinin, ülkelerine para göndermek için çile çeken göçmen işçi aileleri için kullanışlı olacağını söylüyor.
DİJİTAL YUAN ABD İÇİN ULUSAL GÜVENLİK KONUSU
Şu anda Atlantik Konseyi’nde çalışan IMF eski yöneticilerinden Josh Lipsky, Wall Street Journal’a şu demeci veriyor: “Doları tehdit eden her şey bir ulusal güvenlik meselesidir. Dijital yuan, uzun vadede doları tehdit ediyor. "
Wall Street Journal, “dijitalleştirilmiş para, finansın temellerini yeniden düzenleyebilir. Amazon.com Inc.'in perakendeciliği kesintiye uğratabilir ve Uber Technologies Inc.'in taksi hizmeti sistemini sallayabilir” kaygısını dile getiriyor ve Çin’in dijital yuanın ABD’yi endişeye sevk ettiğini belirtiyor:
“Çin’in dijital para birimlerinin Doları nasıl etkileyebileceği sorulan Hazine Bakanı Janet Yellen ve Federal Rezerv Başkanı Jerome Powell konunun ciddi bir şekilde incelendiğini söyledi.”
Bank for International Settlements'ın son sıralamasına göre, Dolar yüzde 88 ile uluslararası döviz işlemlerinde kullanılan diğer tüm para birimlerini çok geride bırakıyor. Yuan sadece yüzde 4 oranında kullanılıyor.
Wall Street Journal, Çin’in dijital parasının etkisini şöyle sıralıyor: “Fakir ülkelerdeki insanlara uluslararası para transferi için seçenekler sağlayacaktır. Sınırlı uluslararası kullanım bile, Çinli şirketlere veya bireylere karşı giderek daha fazla kullanılan ABD yaptırımlarının ısırığını yumuşatabilir.”
Wall Street Journal, “Bitcoin 2009'da piyasaya sürüldüğünde, çoğu ülkenin politika yapıcıları büyük ölçüde önemini düşük gösterdi ama Çin dikkatini yoğunlaştırdı” saptamasını yapıyor. Çin, dijital yuan için resmi çalışmayı 2014’te başlatıyor.
Çin’de AliPay ve WeChat uygulamalarının tahmin edilenin çok ötesinde benimsenmesi ile bir finansal teknoloji devrimi yaşanıyordu.
Çin’deki başarı üzerine 2019 ortalarında Facebook kendi kripto para birimini kurmaya hazırlandığını duyurdu. ABD hükümeti, üç milyar kişiye ulaşan bir kitlenin dijital paraya geçmesinin, geleneksel para birimlerini altüst edebileceği korkusuyla girişimi durdurdu.
Ama Çin, dijitalleştirilmiş yuan arayışını hızlandırarak Nisan 2020'de denemeleri başlattı.
ABD ve diğer Batı ekonomilerindeki merkez bankaları, Facebook'un dijital para birimiyle planladığı şeyin artık Çin tarafından yapılabileceğinden korkuyorlar. Çin’in yıllık ekonomik büyüklüğünün 15 trilyon dolar olması bu korkuyu haklı kılıyor.
DOLARIN SALTANATI YIKILIYOR
Mevcut uluslararası finans sisteminde, dünyadaki 21 bin banka, ABD dolarını kullanmaya mecbur tutuluyor. ABD yönetimi, alternatifsiz para birimi haline getirdiği doları bir silaha dönüştürüyor. İstediği bankanın işlem yapmasını engelleyerek, bireyleri ve kurumları küresel finans sisteminden çıkarmaimkanını elde ediyor. Nitekim ABD Hazine Bakanlığı’nın "Özel Olarak Belirlenmiş Vatandaşlar ve Engellenen Kişiler Listesi" dünyadaki hemen hemen her ulusu kapsıyor.
Dijital yuan ticari bankalar arasındaki para transferlerinde kullanılan ve ABD hükümeti tarafından izlenebilen mesajlaşma ağı olan SWIFT'e bağlı olmadan kullanabilir. Dolayısıyla, ABD’nin İran’a, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti’ne, Küba’ya uyguladığı yaptırımları işlevsiz hale getirir.
Wall Street Journal da bu konuya dikkat çekiyor: “Amerikan yaptırımlarının gücünü zayıflatma imkânı, Pekin'in dijital yuanı uluslararasılaştırma çabalarının merkezinde yer alıyor. Geçen ay bir forumda konuşan Çin Merkez Bankası yetkilisi Mu Changchun, defalarca dijital yuanın, doların küresel kullanımını dengelemek de dahil olmak üzere Çin’in ‘parasal egemenliğini’ korumayı amaçladığını söyledi.”
NÜKLEER SAVAŞ BAŞLIĞINDAN DAHA BÜYÜK TEHDİT
Harvard Üniversitesi'nde 2019 yılında düzenlenen bir savaş oyununda, gizlice dijital yuan ile finanse edilen Kore Demokrarik Halk Cumhuriyeti’nin (KDHC) nükleer füze geliştirmesine bir yanıt hazırlama senaryosu üzerine çalışmışlar. Wall Street Journal, “Şu anda Biden yönetiminde bulunanlar da dâhil olmak üzere katılımcılar, dijital parayı, nükleer savaş başlığından daha tehdit edici olarak değerlendirdi,” diye naklediyor.
ABD’nin Pekin Büyükelçiliğine atanacağı ilan edilen Nicholas Burnso savaş oyununda “Çinliler yaptırım gücümüzü elimizden alarak bizim için bir sorun yarattı,” demiş.
Ne diyelim: Korkunun ecele faydası yok!
ABD için yaratılan her sorun, Türkiye’nin İkinci İstiklal Harbi’nin başarısının hizmetindedir.
1. Henry Kissinger, Dünden Bugüne Yeni Çin, Kaknüs Yayınları, Çeviren: Nalan Işık Çeper, 2020
2. AndreGunder Frank, Yeniden Doğu, Asya Çağında Küresel Ekonomi, İmge kitabevi, Çeviren Kamil Kurtul, s.140-141, 1. Baskı, Mart 2010
