Bu yetkilileri atamadan önce göz muayenesinden geçirmeli!

Yanlış kullanım ve tahsisler sonucu kumul alanlarını hızla yitiren Türkiye’de, otelden balıkçı barınağına pek çok yatırım için yeni kumul tahsisler gündemde. Hatalı tahsislere sert tepki gösteren kumul uzmanı Prof. Dr. Turhan Uslu, “Korumadan sorumlu Çevre ve Şehircilik, Orman ve Su ile Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerinin bu makamlara tayininden önce göz muayenelerinin istenmiş olmaları mümkün olsaydı acaba durum bugünkü gibi vahim olur muydu diye düşünmemek mümkün değil” diye konuştu.

Türkiye’nin kıyı kumullarının, Bakanlıkların yaptığı tahsislerle yağmalanması konusundaki değerlendirmelerini sürdüren Gazi Üniversitesi Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turhan Uslu, uzun yıllardır kumul ekosistemleri konusunda yaptığı bilimsel çalışmalarla tanınıyor.

‘Devleti yönetenler bu katliamı görmemişlerdir’

Türkiye’nin kumul alanlarının, ağaçlandırma, fabrika, havaalanı, kömür ocağı, park, imar planları sonucu yapılaşma, plaj, golf tesisleri, plaj voleybolu, termik santral, turizm tesisleri, yollar, askeri tesisler, Disneyland ve petrol boru hattı gibi girişimlere tahsis edilerek yok edildiğini dile getiren Prof. Dr. Uslu, “Bu resmi tahsislerin yanında ülkenin sahipsizliğinden kaynaklanan veya örtülü tahsis denebilecek olan kumulların vatandaşlarca tarım alanlarına dönüştürülmesi gerçeği bulunmakta. Birkaç örnek verecek olursak: Kumluca kumulunun 1957-1992 yılları arasında yüzde 47’si, Ceyhan deltasını kumullarının 1948-1992 yılları arasında yüzde 29’u, Kale (Demre) kumulunun 1957-1992 yılları arasında yüzde 26’sı, Seyhan deltası kumullarının 1947-1992 yılları arasında yüzde 25’i tarım alanlarına dönüştürülmüş ve devleti yönetenler bu büyük katliamı görememişlerdir” diye konuştu.

‘Bakanlık yetkililerinden göz muayenesi istenseydi…’

Kumullarda tarım yapabilmek için yollar oluşturularak sulama kanalları ve su kuyuları açıldığını dile getiren Uslu, bu uygulamaların devleti yöneten ve korumadan sorumlu olan Bakanlıklarca görülmediğini öne sürerek, “Korumadan sorumlu Çevre ve Şehircilik, Orman ve Su İşleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerinin bu makamlara tayininden önce göz muayenelerinin istenmiş olmaları mümkün olsaydı acaba durum bu günkü gibi vahim olur muydu diye düşünmemek mümkün değil” görüşünü savundu.

Türkiye'nin kumul alanları nasıl yok edildi

Çeşitli alanlarda yapılan tahsislerle kumul alanların yıllar içinde nasıl yok edildiği konusunda bilgiler veren Prof. Dr. Turhan Uslu, İstanbul’dan Hatay’a kadar kumlularda uygulanan projeler konusunda şu örnekleri verdi:

Balıkçı barınakları: Örnek olarak Çevlik ve Kapısuyu (Hatay), Yumurtalık (Adana), Erdemli, Karaduvar Mahallesi ve Yeşilovacık (Mersin), Beldibi ve Perakende (Antalya), Bozburun, Mesudiye ve Ören (Muğla), Didim, Davutlar ve Güzelçamlı (Aydın), Güzelbahçe (İzmir), Altınoluk ve Tatlısu (Balıkesir), Kavak, G. Süleyman Paşa Mahallesi, Koyunevi ve Küçükkuyu (Çanakkale), Karacabey ve Kumyaka (Bursa), Sultaniçe (Edirne), Kıyıköy (Kırklareli), Karaburun, Selimpaşa ve Şile (İstanbul), Kefken (Kocaeli), Hisarönü, Kilimli ve Kozlu (Zonguldak), Abana, İlyasbey, Cide ve Özlüce (Kastamonu), Alaçam, Kertme ve Terme (Samsun) balıkçı barınaklarını verebiliriz.

Limanlar: Örnek olarak Botaş (Adana), Limonlu ve Taşucu (Mersin), Alanya, Finike ve Ortadoğu (Antalya), Urla (İzmir), Tuzla (Çanakkale), İbrice (Edirne), Kıyıköy (Kırklareli), Heybeliada Çam (İstanbul), Kovanağzı (Kocaeli), Karasu (Sakarya), Amasra Büyük ve Küçük Liman (Bartın), Abana ve Yunusköy (Kastamonu) ve Tekkeköy (Samsun) limanlarını verebiliriz.

Yat limanları: Örnek olarak Gazipaşa, Alanya, Setur Antalya Çelebi, Park Kemer, Demre Çayağzı, Setur Finike ve Kalkan (Antalya), Kuşadası (Aydın), Burhaniye ve Avşa Adası Doğu (Balıkesir), Kumburgaz (İstanbul) örnek olarak verebiliriz. Bunların dışında Dalaman ve Fethiye (Muğla) de kumulların tam üstüne planlanan yat limanları yapımı yöre kuruluşları tarafından yargıya taşınmıştır.

Tersaneler: Tekkeköy (Samsun) de kumulun üstünde 4 tersane yapımı sürmekte olup Terme (Samsun) de 5 tersane yapımı planlanmış durumda. Ayrıca Taşucu (Mersin) SEKA limanında tersane yapımı planlanmış durumda. Taşucu’ndaki bu tesis Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde olup “özel olarak çevreyi nasıl koruduğumuzu” dünyaya gösteren çarpıcı örneklerden biridir.

Araştırma Merkezi: Dalyan, İztuzu’nda (Muğla) deniz kaplumbağası araştırma merkezi binası yapımı planlanmıştır. Sanki araştırma merkezi binası kıyı kumulu üstünde olmazsa araştırma ciddi olmaz der gibi. Deniz kaplumbağası yaşam ortamı üzerine araştırma binası yapımı isteğinin bu konuda araştırmalar yapan bilim adamı tarafından ortaya konması ve bakanlıkların bu tahsisi yapması aslında dünya literatürüne girmesi ve tüm dünya bilim adamlarının duyması gereken bir olay.

Arıtma tesisleri: Terkos (İstanbul) ta göl suyunu arıtma tesisleri kumullar üzerine yapılmıştır.

Kanal İstanbul: İstanbul’un Çatalca ilçesinde Evcik Plajını yok ederek Kanal İstanbul Karadeniz’e çıkacaktır.

Kanalizasyon: Antalya, Serik, Kumköy’de atık su arıtma deşarjı kıyı kumulları altına verilmiştir.

Mesire Yeri: Örnek olarak Antalya, Çıralı plajını verebiliriz. Yöre insanının tepkilerine ve doğal sit olmasına rağmen mesire alanı için bu kumulun tahsisi yapılmıştır.

Serbest Bölge: Sakarya ilinde Karasu kumulunun büyük bir kısmı “İpekyolu Serbest Bölgesi” olarak tahsis edilmiştir.

Yusuf Yavuz

ulusalkanal.com.tr