Büyükelçi Özoral'dan Nargin adasına ziyaret

Türkiye'nin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral, Birinci Dünya Savaşı'nda Ruslar tarafından esir alınan Türk askerlerinin tutulduğu, daha çok "Nargin" diye bilinen Hazar Denizi'ndeki Büyük Zire adasını ziyaret etti.

Azerbaycan Deniz Kuvvetlerine ait askeri gemiyle yapılan ziyarette Büyükelçi Özoral'ın yanı sıra eşi Meltem Özoral, Askeri Ateşe Tuğgeneral Zafer Ocak, Azerbaycan Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Natig Bağırov, Kars Serhat Boyları Derneği Başkanı Muharrem Yıldız, büyükelçilik çalışanları ve basın mensupları hazır bulundu.

Bakü açıklarında, sahile yaklaşık 12 kilometre mesafedeki Nargin adasına gelen Büyükelçi ve beraberindekiler, askeri yetkililerden bilgi aldı. Özoral ve beraberindekiler, Türk askerlerinin defnedildiği düşünülen alanlara çiçek bıraktı, şehitler için dua okudu.

Büyükelçi Özoral, ziyaret sonrası basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Birinci Dünya Savaşı'nda Ruslar tarafından esir alınan Türk askerlerinin tutulduğu kamplardan Nargin'in, tarihin acı sayfalarından birinin yaşandığı bir mekan olduğunu söyledi.

12 ila 20 bin esir Türk askeri

Burada 12 ila 20 bin Türk esirinin tutulduğunun tahmin edildiğini belirten Özoral, böyle felaketlerin tekrar edilmemesi için tarihten dersler çıkartılması gerektiğini, özellikle de genç kuşakların yaşanan olayları iyi öğrenmelerinin şart olduğunu kaydetti.

Özoral, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu adanın hüzünlü olduğu kadar acımızı hafifleten başka bir yönü de var. O da buradaki esirlere Azerbaycan halkının göstermiş olduğu misafirperverlik. Gerçekten de adadaki esirlerin durumunun öğrenilmesinden sonra Bakü halkı o zamanki Rus makamları nezdinde çok ısrarlı girişimlerde bulunuyor ve ondan sonra adaya önce yiyecek ve çamaşır getiriyorlar, bir aşamadan sonra onlar için hafta sonu izni almayı başarıyorlar. Hafta sonu Türk askerlerini kendi evlerinde misafir ediyorlar. Esirlerin kurtulması için de hiçbir şeyi esirgemiyorlar. Kendi hayatlarını, kendi varlıklarını tehlikeye atarak onların kaçmalarına yardımcı oluyorlar. Azerbaycan'da bizim tarihimizin önemli bir parçası gizli. Bunu mutlaka ortaya çıkarmamız lazım. Türkiye ve Azerbaycan halkının birbirlerine daha fazla kenetlenmesi lazım. Bunun için de Türkiye Cumhuriyeti'nin her ferdinin Azerbaycan'ı gelip görmesini arzu ediyorum. Kardeşliğimiz ancak bu şekilde pekişecek."

Nargin adası

Çar Rusyası'nın 19. yüzyılın sonlarında hapishane olarak kullandığı Nargin adası, Birinci Dünya Savaşı'nda esir kampına dönüştürülmüştü. Doğu cephesinde, özellikle Sarıkamış'ta Ruslara esir düşen Osmanlı askerleri Nargin'de tutulmuştu.

Türk esirlerin bölümü susuzluk, açlık ve yılan zehirlemesinden hayatını kaybetmiş, bir kısmı da Rus askerlerince kurşuna dizilmişti.

Esirlerin bir kısmı Azerbaycanlıların yardımlarıyla adadan kaçmayı başarmıştı. Kurtulanlardan biri de Türk havacılık tarihinin önemli isimlerinden Vecihi Hürküş olmuştu.

Nargin, Sovyetler döneminde de askeri amaçlarla kullanılmış ve buraya hava savunma birlikleri yerleştirilmişti. Sovyetlerin dağılmasıyla ada boşaltılmıştı.

Artık Azerbaycan Savunma Bakanlığı kontrolündeki adada sadece tarihi deniz feneri işlevini sürdürüyor ve sivillerin adaya gelmesine izin verilmiyor.

Bitki oluşumunun çok az olduğu, su kaynaklarından da yoksun olan ada, çok sayıda yılan barındırdığı için "Yılanlı ada" diye de biliniyor.

Sovyetlerden kalma atıl ve enkaz haline gelmiş askeri bina ve sığınakları barındıran Nargin'de, sadece deniz fenerinden sorumlu iki sivil görevli yaşıyor.