Ankara’da tapınak kavgası!

Yusuf Yavuz

Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin arkeolojik ait alanı olan ve Roma dönemine ait tarihi kalıntıların bulunduğu Hacıbayram Camii ve Agustus Tapınağı çevresindeki duvarı iş makineleriyle yıkmasına yönelik tepkiler sürüyor. Alanda inceleme yapan Mimarlar Odası Ankara Şubesi, "Büyükşehir Belediyesi suç işliyor, Hacı Bayram çevresi Ulus Tarihi kent merkezinin kalbi, Augustus Tağınağı ve sırt sırta vermiş Hacı Bayram Cami, kültürlerin bir aradalığının simgesidir. Koruma kurulu ne yapıyor? Müzede sorumluluğu olan, arkeologlar nerede? Kalem oynatılmayacak tarihi alanda kepçe oynatıyorlar" açıklaması yaparken, Arkeologlar Derneği ise tarihi duvarın ‘insanların kafasına taş düşüyor’ gerekçesiyle gece vakti yıkılmasını kınadıklarını duyurdu. Çalışmaların koruma kurulunun izniyle yürütüldüğünü savunan Büyükşehir Belediyesi ise Augustus Tapınağına dokunulmadığını açıkladı.

‘BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ZÜCCACİYE DÜKKÂNINA GİREN FİL GİBİ’

Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Ulus tarihi kent merkezinin Büyükşehir Belediyesi’nin tehdidi altında olduğunu savunarak, “Kültür katmalarının bulunduğu alana, züccaciye dükkânına girmiş fil gibi davranan Büyükşehir Belediyesi, tarihin korunması ve önlemlerin alınması için gereğini yapmak durumundadır. Önlemini almadan, Ulus’ta yargı kararlarına rağmen, tarihin içerisine iş makinaları ile girerseniz, istinat da yıkılır, yakında Augustus tapınağı da yıkılır. Büyükşehir Belediyesi 1.dereceli arkeoloji SİT alanında kalem oynatmaması gerekirken kepçe oynatıyor. Bu anlayış, bir gecede 1.derece kültür varlığı Marmara Köşkünü yıktı, Hacı Bayram'da çıkan Roma kalıntılarına beton döktü. Tam bir yıkım ekibi ile karşı karşıyayız" açıklamasında bulundu.

‘KORUMA KURULU SORUMLULUĞUNUN FARKINDA MI?’

Kültür Bakanlığı Koruma Kurulu’nun aldığı sorumluluğun farkında olup olmadığını sorgulayan Candan, “Koruma Kurulu Hacı Bayram çevresine ve Ulus'a göz bebeği gibi bakmak zorunda. Büyükşehir haber vermiyor, kurul bihaber. Tarihe yapılan büyük bir saygısızlık var. Bu bir vicdansızlıktır. Böyle bir ülkede böyle bir kültür değerleri ortamında koruma kurulu üyelerinin gözlerini kırp mamaları gerekiyor. Kurul üyeleri uyurken, tarih alt üst ediliyor" dedi.

ANKARA’DAKİ YIKIMLAR TARİHE, KÜLTÜRE VE KENTE KARŞI İŞLENMİŞ SUÇ

Ankara’nın uzun yıllardır çözülemeyen kentsel sorunlarından biri olan Agustus Tapınağı çevresinde yapılan çalışmanın kültür varlıklarının korunmasını düzenleyen 2863 sayılı kanuna göre ağır cezalık bir suç olduğunu savunan uzmanlar, son birkaç aydır Ankara’da yaşanan yıkımların, tarihe, kültüre ve kente karşı işlenmiş suçlar olduğuna dikkat çekiyor.

ARKEOLOGLAR DERNEĞİ: ‘SORUMLULAR HAKKINDA SORUŞTURMA AÇILSIN’

Tepki gören yıkımların ardından bir açıklama da Arkeologlar Derneği’nden geldi. Uygulamayı kınayan Arkeologlar Derneği’nin açıklamasında şu görüşlere yer verildi:

“Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne ait iş makinaları ile Ulus’taki Hacı Bayram Camisi’nin hemen yanında bulunan Doğu Roma Dönemine ait sur duvarlarının ‘insanların kafasına taş düşüyor’ diye bir gece vakti yıkılmasını kınıyoruz. 2015 yılı Mart ayında göçük oluşan duvarı korumak ve gelecek nesillere aktarmak için hiç bir restorasyon/onarım projesini hayata geçirmeden iş makinaları ile yıkmak tam bir ilkelliktir. Türkiye’nin de imzalamış olduğu ‘Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi (Malta Sözleşmesi)’ni hiçe saymaktır. Arkeologlar Derneği Genel Merkezi olarak bu tahribatı yapanları kınıyor, sorumlular hakkında gerekli soruşturmanın açılmasını ilgili kurumlardan talep ediyoruz.”

ŞEHİR PLANCILARI ODASI ALANDA İNCELEME YAPTI

Tartışmaların ardından olay yerinde inceleme yapan Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi yetkilileri de konuyla ilgili bir açıklama yaparak tespitlerini ve çekincelerini kamuoyu ile paylaştı. Hacı Bayram Cami’nin kuzey-batısında kalan ve Bizans Duvarı olarak bilinen yapıda daha önce beton duvar ile güçlendirme yapılan kısmın yaklaşık bir buçuk ay önce çöktüğü belirtilen ŞPO açıklamasında şöyle denildi:

‘DUVARDAN BÜYÜK BİR PARÇA KAYMIŞ’

“Alanda yapılan inceleme neticesinde, 20 Haziran tarihinde duvarın kuzey kısmından büyük bir parça kaydığı ve iş makinelerinin kayan parçanın alt tarafından malzeme alarak, bu parçanın kontrollü bir şekilde duvardan ayrılması için çalışma yürüttüğü anlaşılmaktadır. Ancak, bu parçanın tekrar duvarla bütünleştirilebilmesi mümkün görünmemektedir. Bizans duvarının en kuzeyinde kalan parçada da batıya doğru kayma söz konusudur ve bu parçanın hemen bitişiğindeki yürüyen merdiven uygulamasının bu durumu teşvik eden bir unsur olduğunu söylemek gerekir.

‘BU ZARARIN SORUMLUSU BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİDİR’

Açıkça görülmektedir ki, Augustus Tapınağı’nda iş makineleriyle müdahalede bulunulmamış olunsa dahi Bizans Duvarı özensiz, bilinçsiz ve yanlış uygulamalar sonucunda geri döndürülemeyecek şekilde zarar görmüştür. Bu zararın sorumlusu ise hatalı uygulamaları gerçekleştiren Ankara Büyükşehir Belediyesi’dir.”

BİZANS DUVARI VE AUGUSTUS TAPINAĞI TEHDİT ALTINDA

Augustus Tapınağı ile ilgili tehlikelerin devam ettiğine işaret edilen ŞPO açıklamasında, tapınağın restorasyon projesi onaylanmadığı için uygulama çalışmalarına başlanamadığına dikkat çekilerek, “Tapınak bu haliyle göz ardı edilmiş, bakımsız ve yok olmaya yüz tutmuş bir görüntü vermektedir. Tapınağı değerli kılan yazıtlar da çok ciddi biçimde zarar görmüş, yer yer yazıtlarda kopmalar gerçekleşmiştir. Bizans Duvarı ve Augustus Tapınağı gibi Ankara’nın önemli tarihi ve kültürel değerleri gereken ilginin gösterilmemesi ve yanlış uygulamalar sonucunda yok olma tehdidi altındadır. Yetkili kurumların, özellikle bu hassas alanlarda bilimsel, bilinçli ve nitelikli faaliyet sürdürmeleri gerekliliğini bir daha vurguluyoruz. Binlerce yıllık eserlerin, on yılda yok edilmemesi için gerekli düzenleme ve uygulamaların ciddiyet ve ivedilikle gerçekleşmesini bekliyoruz” denildi.

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ: ‘ÇALIŞMA KURULUN İZNİYLE YAPILIYOR’

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nden konuyla ilgili yapılan açıklamada ise tartışmalara neden olan çalışmaların Augustus Tapınağının aksi yönünde yapıldığı ileri sürülerek, “Surlarda restorasyon yapılıyor” denildi. Hacı Bayram Camii’nin bitişiğindeki alanda yürütülen çalışmaların, insanların can güvenliğin sağlanması amacıyla ve koruma kurulunun izniyle yürütüldüğü savunulan Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin açıklamasında Augustus Tapınağı’na bir müdahalede bulunulmadığı kaydedildi.