Åsgård’taki Tokur Ogur

Türk uygarlığı, kültürü ve dilinin kökenleri üzerinde çalışıyor. 1977-1989 yılları arasında 12 yıl Norveç’te çalışmış, Norveççe biliyor. O nedenle Thor filmini farklı bir gözle izlemiş.

Verdiği bilgiler, bana öyle mutluluk verdi ki, kendime saklayamazdım. Mutluluk paylaştıkça çoğalıyor. Söz Dr. Begümşen Ergenekon’un.

Og ve verar

Önce Thor hakkındaki yazınızı okudum sonra da filmine gittim. Size izlenimlerini ve Norveççe ve Türkçe arasındaki bağlar hakkındaki görüşlerimi yazıyorum.

Daha önceki yazılarınıza istinaden kısaca size “og” ve “ vear” kelimelerinin Norveççede de bulunduğunu söylemek istiyorum. İlki “ve” (birleştirici, bütünleştirici, kaynaştırıcı, bağlayıcı), ikincisi ise “ol”, eğer “a veare” (a’nın üzerinde küçük bir yuvarlak var ve mastardır) yazılırsa fiil haliyle “olmak” anlamlarına geliyor.

Tor ve Åsgård

Ankara’da Bambu isminde bir dergi çıkarıyoruz birkaç üniversiteli ile birlikte (Dost, İmge ve Tarhan’da, İstanbul’da ise Mephisto’da satılıyor. Bu ay 4. Sayısını çıkarttık. Orada film eleştirileri de var. O nedenle tam da Norveç’te tanıştığım (!) Thor’un filmini görmeye karar vermiştim ki bugünkü (13 Kasım 2013) yazınızı okudum. Dersten çıkar çıkmaz 19.00 seansına koştum.

İşte size seyrederken aldığım notları aktarıyorum. Öncelikle Thor Norveç Mitolojisinde bir tanrı olarak biliniyor. (Tabii 1905’teki ayrılmalarından evvel İsveç Kraliyetinin ondan önce de Dan Krallığının bir eyaleti.)

Thor Heyerdahl de Norveçli bir biyolog ve deneysel arkeoloji ile uğraşmış bir kaşif. Thor tanrının İngilizce yazılışı. Noveççe Tor olarak da yazılıyor ve halen erkek çocuklarına verilen bir isim.

Åsgård Norveççe yazılışı ilk ve ikinci a’lar üzerinde birer yuvarlak vardır ve harfin ‘o’ olarak okunmasını sağlar. Bu yazılışlarıyla ås = tepe, gård = çiftlik anlamına gelir. İkinci kelimenin birinci anlamları mülk, tımar, malikhane, köşk anlamlarına da geliyor (Haugen, 1976, s. 107). İkinci anlamları ise çit/engel, parmaklık ve etrafını çalı ile çevirmek. Dolayısıyla yerleşim, şehir veya vatan da olabilir. Yani Thor’un vatanı Tepe Çiftliği veya Tepe Yerleşimi anlamına gelebilir. Örneğin Norveç Vikinglerine göre İstanbul’un Doğu Roma (Bizans) zamanındaki adı Miklagård’dur. Isveç vikipedisine göre Mikla = Büyük / Koca; gård = ticaret yeri veya Azametli Şehir anlamlarını taşır (http://sv.wikipedia.org/wiki/Miklag%C3%A5rd).

Filme geri dönersek åsgård yeryüzü gibi ama olmayan ve güneşin sürekli tutulması nedeniyle alacakaranlık bir gök cismindeki bir vahadadır. Uzun bir köprüden dik kayalık yamaçlar/dağlarla çevrilmiş, ortası krater gölü olan, çevreleyen dağlarla göl arasında ise yoğun yerleşim binaları bulunan (kurgu tasarımlı) bir yerdir (Bu haliyle “Ergenekon’u” hatırlatır). İçerisi aydınlık, dışarısı karanlıktır. Dışarıda Kara Elv denen yaratıklar yaşar. Ortasında bir saray bulunur. Onunda dışında iç içe geçmiş dokuz dünya vardır. Bu dünyalardan birinde insanlar, diğerlerinde diğer yaratıklar yaşar. Sarayın etrafındaki halk Asya’daki Türk-Moğol çadırları “yurt”larda oturur şekilde canlandırılmıştı filmde. Odin karısı Frigg(a) (Ana/yer tanrıça) ile birlikte Sarayında yaşar. Oğulları Loki’nin iktidar hırsı ile insan kurban etme taraftarı olmayan Odin’le arasındaki şiddetli geçimsizlik filmin konusudur.

“Dokuz Dünya” Tokuz Oğuz olabilir mi?

Eğer Kral olacaksa Thor, dokuz dünyaya da barış getirmesi lazımdır. Bunun için kötülük ve onun Tanrı katındaki temsilcisi olan erkek kardeşi Loki’yi etkisizleştirir. Dokuz dünyadan bahsedilirken bir Hogun kelimesi geçer (?).

O sırada, şimdiki zamanda Londra’daki bir bilim adamı Stonehenge’de çıplak gösteri yapar. Amacı evrendeki (güneş sistemi?) her cismin tek sıra halinde aynı hizaya gelmesine dikkat çekmektir. Yeryüzünde Jane, Åsgård’da ise Sif olan aynı kadın Thor ile birlikte bir o, bir de bu dünyaya gidip gelir. Filme göre kötülüklerin anası Aether denen kızıl siyah akışkan bir maddedir (tıpkı petrole benzer). Bir insan vücuduna girerek damarlarında dolaşabilir. Film’de geçen isimlerden birisi Kursed’dir (Ne olduğu anlaşılamadı).

Odin’in başındaki boynuzlu miğfer insana Çatalhöyük evlerinin duvarlarına asılmış boynuzlu boğa kafataslarını hatırlatır. Yer yer bu boynuzlar hilale benzer. Thor’un elindeki çekiç daha çok devasa bir balyozu andırır. Burada Türklerin demircilikleri gelir akla. Odin’in sarayına Aether’i arayan ve Thor’un hasmı olan Elf ve Savartalfheim’lerin kralı Lanetli Malekith gelir (İngiliz Wikipedia’sına göre bu kişilik 1984 yılında Walt Simonson tarafından yaratılmıştır http://en.wikipedia.org/wiki/Malekith_the_Accursed) Cumhuriyetin başında tasarlanan yerli uçağımız Uçan kanat benzeri uçağı ile tıpkı 11 Eylülde ikiz kulelerin içine yapılan dalış gibi Odin’in sarayına girer. Kötülük maddesi Aether’in peşindedir. Ama Ana Kraliçe-Tanrıça Frigga bunu hizmetçisinin bedeninde saklamaktadır ve onu teslim etmez. Bunun üzerine Malekith tarafından Frigga öldürülür. Odin kahrolur. Norveç ölü gömme adetlerine uygun olarak naşı bir Viking kraliyet kayığına konarak su üzerinde ateşe verilerek yakılır. Odin sanki Muhteşem Yüzyıl dizisindeki gibi bir balkondan bu cenaze merasimini seyretmektedir. O sırada sahne tekrar Londra’ya iner ve Stonehenge’de olay çıkartan İngiliz fizik alimi 5.000 yılda bir “Dokuz diyarın” (Güneş sisteminin dokuz gezegeni misali) tek hizada birleşmesinin yaklaştığını söyler. Malekith adeta bu birleşmeyi önlemek istemektedir. Bilgin o durumda 10.000 Åsgård’un onun üstüne düşeceğini söyler. Bu sırada Thor, Loki’yi tutsak eder ve uçan bir Viking kayığıyla Åsgård’dan çıkar. Bu ihanet demektir. Thor ellerini bağladığı kardeşini serbest bırakınca, Loki onun sağ kolunu keser. Bu sırada Malekith, Loki’ye saldırır. Her nasılsa kolu yerine gelen Thor kardeşini korumaya çalışır ama Loki ölür. Thor, Åsgård’a dönüp babasına, oğlunun kahramanca öldüğünü haber verir. Halbuki ölen Odin’dir. Maskesini ve giysilerini çıkartınca altından Loki çıkar. Jane’in (Sif) peşinden Thor Londra’ya döner. Tabii bu bir Hollywood yorumudur ve araya “Tanrı Amerika’yı korusun” gibi bir söz de sıkıştırılmıştır.

Thor ve Ur

Thor ile ilgili yazınızda birkaç noktaya değinmek istiyorum. Bu isim Germanik dillerde (İngilizce, İskandinav ve Hollanda dilleri, Almanca) haftanın Perşembe gününe de adını veriyor. Bu anlamda kullanılan kelime torsdag.

Ur kelimesi Norveç’ce de bir şeyin “ilk hali”, “aslı “yani köken anlamına gelir (Haugen, 1976, s. 415). Burada söylemek isterim ki, ay tanrılarının baş tapınma yerlerinden olan Türkiye’de Urfa, Irakta Ur ve Uruk (Irak) eski yerleşimlerinin isimlerindeki benzerlik dikkat çekici. Bu yerlerde bulunan tapınakların üstünde hilal bulunmaktadır. Mardin ve Halep ve Şam müzelerinde Ay anlamına gelen tanrının karşılığı “Sin’in kabartma dikilitaşları mevcuttur. İngilizce Urban kelimesinin Ur’u şehir anlamında bu kentlerden alınmış olmalıdır.

Taht kelimesinin Norveç’cesi ise “trone”. Norveççe “Od” kelimesinin ise İngilizce karşılığı “excited, wild, in heat” (Haugen, 1976, s. 243). “Odd” kelimesi ise “sivri bıçak, kılınç ucu” demek (s. 243).

Hordaland ve Ordu

Turkaland kadar Norveç’in güneyinde bulunan “Hordaland” vilayetinin de adı ilginç. Horda = Ordu [Türkçe asıldan geliyor, İngilizce sözlüklerde de kelimeyi aynı anlamda ve Türk kökenli olarak verir (Henüz kaynak bulamadım. Yanımda olmayan bir Norveççe ansiklopedide yazıyordu)].

Hordaland’ın başkenti Bergen, Berg = Dağ, Berge=dağlar arasında, dağlık; Bergen = bilinen dağ (sondaki en =the). Bu haliyle Sarp Dağ geçidi/Dağlık yer anlamına gelen Ergenekon’la da ilişki kurulabiliyor.) Hordaland vilayetinin anlamı Ordu’lar Ülkesidir. Bazı Norveçliler bunu gülerek Türklerin yerleştiği yer olarak ifade ederlerdi.

Kaynak:

Haugen, Einar, 1976, Norsk Englesk Ordbok, Universitetsforlaget, Oslo, Gröndahl & Sön.

Önemli ipuçları

Sayın Dr. Begümşen Ergenekon, Odin’in Asyalı kökenine ilişkin yeni ipuçları getiriyor. Bunlardan en önemlisi, “Dokuz Dünya” ve Türk-Moğol yurtları (çadırları). Bir de Kursed var!

- Dokuz Oğuz’un o tarihlerde Kuzey Karadeniz’deki adı neydi?

- Odin’in kızının adını biliyor musunuz?

- Kursed’in başındaki kur ne olabilir?

Gelecek haftaki yazının anahtar sözcükleri belli oldu: Utrigur, Jord, Gur.

Doğu Perinçek

Aydınlık/Rota