Erdoğan: Yanlışı pilotlar yaptı

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta 20. Tarafsızlık Konferansı’na katıldı. Erdoğan, 80’e yakın ülkenin temsil edildiği konferansta liderlerle ikili temaslarda bulundu. Rusya ile uçak krizi yine gündemin ilk sıralarındaydı.

"Uyarılara aldırmayan ya da uyarıları duymayan bir pilotun yanlışı sebebiyle meydana gelen bir hadisenin, iki ülkenin kendi aralarındaki ilişkilere, hele hele stratejik ilişkilere fatura edilmemesi gerekir" diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkmenistan-Türkiye yolunda uçakta aralarında Habertürk Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Selçuk Tepeli’nin de bulunduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.

STRATEJİK ORTAKLIĞA VURGU

-Ziyaretiniz nasıl geçti?

Türkmenistan’da bazı devlet başkanlarıyla temaslarımızın yanı sıra Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Berdimuhammedov başta olmak üzere Gürcistan Cumhurbaşkanı Margvelaşvili, İran Cumhurbaşkanı 1. Yardımcısı İshak Cihangiri, Pakistan Başbakanı Navaz Şerif ile ikili görüşmelerimiz oldu. Hırvatistan, Belarus ve Kırgızistan cumhurbaşkanları ile de uzun birer görüşme yaptık. İkili ilişkiler, bölgedeki gelişmeler ele alındı. Tabii Rusya konusu da gündeme geldi. Çözüm noktasında “Neler yapılabilir, bu hususta biz ne yapabiliriz?” sorularını sordular. Biz ise kendilerine asla gerilimden yana olmadığımızı ve bu konuda Türkiye olarak gerilimin tarafı olmayacağımızı söyledik. Bundan sonraki süreci de sulh içinde götürmenin gayreti içindeyiz. Rusya ile stratejik ortaklık münasebetlerimizi son 10-11 senedir başarılı şekilde yürüttük. Bunu sürdürmekten yanayız.

-Rusya’dan yeni mesaj var mı?

Bekliyoruz, bakalım göreceğiz.

-İlişkilerin gerilmesi Gürcistan, Azerbaycan, Türkmenistan gibi ülkelerde tedirginliğe neden oldu mu?

Biz gerginlikten yana olmadığımız gibi hiçbir ülke de bölgede bir rahatsızlık olsun istemiyor. Ama bu olayda, daha önce yaşanmış bazı hava sahası ihlalleri de vardı; aidiyeti, milliyeti belli olmayan bir savaş uçağının ihlali, uyarılara da aldırmaması neticesinde böyle bir hadise yaşanması, hesapta olmayan bir durumun meydana gelmiş olması düşündürücüdür, üzücüdür. Ama netice itibarıyla, uyarılara aldırmayan ya da uyarıları duymayan bir pilotun yanlışı sebebiyle meydana gelen bir hadisenin, iki ülkenin kendi aralarındaki ilişkilere, hele hele stratejik ilişkilere fatura edilmemesi gerekir. Hadiseyi ikili ilişkilere fatura etme eğilimleri, gerçekten bizleri de üzmüştür. Temenni ederim ki kısa zamanda toparlarız.

-“Sayın Erdoğan’a, Sayın Putin’e bir tuzak kuruldu, bu planlıydı” deniliyor. Nasıl değerlendirirsiniz?

Neye dayanarak bunu söylüyorlar anlamakta zorlanıyorum. Defaatle söyledik: Angajman kuralları açıklanmıştır. Kaldı ki olay zaten ciddi sıkıntı içinde olduğumuz Suriye sınırında yaşanıyor. Bu, anlık bir olaydı. Medyada üretilen senaryoları, yorumları anlamak mümkün değil.

-ABD, NATO, AB ülkeleri “Türkiye savunma hakkını kullandı” diyor. Peki Rusya hinterlandındaki ülkeler meseleyi nasıl görüyor?

Herkes, “Keşke böyle bir durum yaşanmasaydı” noktasında. “Barışı nasıl sağlarız, tekrar bir araya nasıl getiririz?”, bunun gayreti içindeler.

‘PUTİN BENİ İYİ TANIYOR’

-Putin’in sert açıklamaları oldu. Sanki beklemediği bir durumla karşılaşmış gibiydi. Değerlendirmeniz ne olur?

Sayın Putin aslında beni iyi tanıyor. Gerek Türkiye ziyaretinde, gerek daha önceleri bir araya gelişlerimizde olsun şahsıma yönelik methüsenaları var. Dolayısıyla olayın hemen akabindeki açıklamaların duygusal olduğunu düşünüyorum. Yapmamız gereken, herhangi bir gerilime fırsat vermeden diplomatik yollarla bu hadiseyi aşmaktır.

-Türkmenistan’da doğalgaz konusu gündeme geldi mi?

Türkmenistan’ın bu husustaki asıl konusu Rusya’yla. Rusya Türkmenistan’dan önceleri 40 milyar metreküp kadar gaz alıyordu, daha sonra bunu 4 milyar metreküpe kadar düşürdü. Bu durumda Türkmenistan da yeni pazarlar arayışında. Örneğin şu an en önemli pazar Çin.

‘BÖLGENİN İHTİYACI VAR’

-İsrail Enerji Bakanı, Mısır’la gaz sorunu yaşayınca Türkiye’yi de gaz ihraç edebilecekleri ülkeler arasında saydı. Türkiye-İsrail ilişkileri hangi seyirde şu anda?

Bizim İsrail ile ilgili üç başlığımız var. “Özür” demiştik, bu oldu. “Tazminat” dedik, olmadı. Bir de “Filistin’e ambargonun kalkması” dedik. Bu son iki madde yerine gelmiş değil. “Tazminat ve ambargonun kalkması gerçekleşirse biz normalleşme sürecine girebiliriz” dedim. Ki bu normalleşme sürecinin bize de, İsrail’e de, Filistin’e de, bölgeye de kazandıracağı çok şey var. Bölgenin buna ihtiyacı var. O bölgedeki tüm halkların çıkarını düşünmek ve bir an önce barışı getirmek lazım. Mesela yıllarca “İki devletli çözüm” denildi. Bunu isteyenler şimdi konuşmuyor bile, unutturmaya çalışıyorlar.

‘İŞGAL HAREKETİ DEĞİL Kİ BU, EĞİTİM’

-Irak Başbakanı Abadi, Türkiye’nin askerlerini çekmesi için bir açıklama yaptı.

Abadi’nin 2014’teki eğitim talebi üzerine bizimkiler orada konuşlandı. DAİŞ’in oraya girmesiyle eğitimi verenlerin korunması durumu oluştu. Bir işgal hareketi söz konusu değil. Gerek Dışişleri Müsteşarımız gerekse MİT Müsteşarımız oradaki görüşmelerde çok olumlu tepkiler aldılar. Fakat hemen ardından BM Güvenlik Konseyi kapısının aralanması düşündürücüdür. Başika denilen yer, merkezi yönetimin kontrolünde. Bir de Kuzey Irak yerel yönetimi kontrolünde olan yer var; şu anda eğitim veren heyetlerimiz, askerlerimiz orada. DAİŞ’le ve diğer terör örgütleri ile olan mücadelede de heyetimizin zaten orada kalmaları gerekir.