681 sayılı KHK ile milli savunma alanında yapılan değişiklikler

Türk Silahlı Kuvvetlerindeki general-amiral kadroları, rütbe miktarlarına ait kontenjanları aşmamak, görev ve hizmet ile kadro ve teşkilat ihtiyaçları da dikkate alınmak suretiyle Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığınca belirlenecek.

Olağanüstü Hal Kapsamında Milli Savunma ile İlgili Bazı Düzenlemelerin Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK), Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

681 sayılı KHK ile Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'nda bazı değişiklikler yapıldı. Buna göre, Türk Silahlı Kuvvetlerinin tanımından Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı ifadeleri çıkarıldı. Emrin üniformayla verilmesi zorunluluğu kaldırılarak astlara sivil amirlerinin verdiği emirleri de yerine getirme zorunluluğu getirildi. Taşıt Kanunu'na tabi olmayan araçların arasına düzenlemeyle zırhlı ambulanslar da eklendi.

Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu'ndaki değişiklikle daha önce Genelkurmay Başkanlığınca belirlenen Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subayların sınıfları ve bu sınıflardan hangilerinin muharip, hangilerinin yardımcı sınıf olduğu, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığınca belirlenecek. Yeni subay sınıflarının ihdası veya mevcutlarının kaldırılması da kuvvet komutanlıklarının teklifi üzerine Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığınca yapılacak.

Subay atamaları

Subayların sınıflarının değiştirilmesiyle ilgili düzenleme kapsamında kuvvet komutanlıklarınca her yıl subay sınıflandırmaya ilişkin yönetmelikte belirtilen zamanlarda hizmet fazlası veya ihtiyaç duyulan personel sayısı Milli Savunma Bakanlığına bildirilecek.

Bakanlık ilgili kuvvet komutanlıklarının görüşleri alındıktan sonra bu personelin kuvvetlerini değiştirebilecek. Eşleri farklı kuvvetlere mensup subayların kuvvetleri ise aile bütünlüklerinin korunabilmesi amacıyla subay sınıflandırmaya ilişkin yönetmelikte gösterilen usul, esas ve şartlara göre ilgili kuvvet komutanlıklarının da görüşleri alındıktan sonra yine Milli Savunma Bakanlığınca değiştirilebilecek.

Daha önce subaylık atamaları için ilgili kuvvet komutanının teklifi, Genelkurmay Başkanının lüzum göstermesi ve Milli Savunma Bakanının onayı gerekiyordu. Düzenlemeyle ilgili madde, "Subaylığa nasıp Milli Savunma Bakanının onayı ile yapılır." olarak değiştirildi.

İlgili kuvvet komutanlığının kurmay başkanlarınca yapılan asteğmen-albay rütbeleri arasında rütbe terfileri artık ilgisine göre İçişleri Bakanı veya Milli Savunma Bakanının onayıyla olacak.

General ve amiral kadroları

KHK ile general ve amiral kadrolarına ilişkin de düzenlemeye gidildi. Buna göre, daha önce Genelkurmay Başkanlığınca belirlenen Türk Silahlı Kuvvetlerinde general-amiral kadroları, rütbe miktarlarına ait kontenjanları aşmamak, görev ve hizmet ile kadro ve teşkilat ihtiyaçları da dikkate alınmak suretiyle Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilecek.

Gerekli durumlarda Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanının teklifi ve Yüksek Askeri Şuranın (YAŞ) kararıyla tuğgeneral-tuğamiral, tümgeneral-tümamiral ve korgeneral-koramiral rütbelerinin sayılarında değişiklik yapılabilecek. Değişiklik yapılan tuğgeneral-tuğamiral, tümgeneral-tümamiral ve korgeneral-koramiral rütbelerine ait yıl kontenjan miktarları buna göre yeniden düzenlenecek. Ayrıca her terfi yılı için yıllık kontenjan verilmesi mümkün olmayan orgeneral-oramirallerin yıllık kontenjanlarının hangi yıllarda kullanılacağı kadro ve hizmet gerekleri esas alınarak YAŞ tarafından belirlenecek.

Hizmet ve görev ihtiyacı nedeniyle bulundukları rütbede hizmete devam etmelerinde zaruret görülen muharip ve yardımcı sınıf general ve amirallerden her yıl en fazla 36 general ve amiral, terfi için yapılan yeterlik sıralamasında yıllık kontenjana göre yeterlik notu bir üst rütbeye yükseltilenlerden sonra gelmek şartıyla Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanının teklifi üzerine YAŞ'ın üçte iki çoğunluğunun kararı ile bir yıl daha aynı rütbede hizmete devam edebilecek.

Zaruri hallerde hizmetin gereklerine göre Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak Milli Savunma Bakanının teklifi üzerine YAŞ kararıyla hizmete devam ettirilen general ve amiral miktarı 47'ye kadar artırılabilecek.

Orgeneral ve oramirallerin görev süresinin uzatılması

Kuvvet komutanlığına atanan orgeneral-oramiraller iki yıl bu görevde kalacak. Bu süre, Milli Savunma Bakanının inhası, Başbakanın imzalayacağı ve Cumhurbaşkanının onaylayacağı kararnameyle birer yıllık sürelerle yaş haddine kadar uzatılabilecek. Görevdeki kalış sürelerinin tespitinde, atanmış bulundukları yılın 30 Ağustos tarihi esas alınacak ancak bu süreler içinde rütbeye mahsus yaş haddini geçemeyecekleri gibi gerektiğinde atanma usulüne uygun bir işlemle kuvvet komutanlığı görevinden alınabilecekler.

Hizmet ve görev ihtiyacı nedeniyle hizmete devam etmelerinde zaruret görülen orgeneral veya oramirallerin rütbe bekleme süreleri, Milli Savunma Bakanı ile Başbakanın imzalayacağı ve Cumhurbaşkanının onaylayacağı müşterek kararnameyle bir yıla kadar uzatılabilecek. Bu suretle hizmete devam edecek orgeneral-oramiral sayısı üçten fazla olamayacak. Bu süre içinde rütbeye mahsus yaş haddini geçemeyecekleri gibi gerektiğinde rütbe bekleme süresinin uzatılması usulüne uygun bir işlemle emekliye sevk edilebilecekler.

15 yıl hizmet zorunluluğu

Daha önce ilgili kuvvet komutanının teklifi ve Genelkurmay Başkanının lüzum göstermesi üzerine Milli Savunma Bakanı onayıyla yapılan astsubaylık atamasında da değişikliğe gidildi. Buna göre, astsubaylığa nasıp için Milli Savunma Bakanının onayı yeterli olacak.

Muvazzaf subay ve astsubaylar, nasbedildikleri tarihten itibaren fiilen 15 yıl hizmet etmedikçe istifa edemeyecek.

Düzenlemeyle atama işlemlerinde, general ve amirallerin atanmaları, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak müşterek kararla, kuvvet komutanlarının atanmaları, müşterek kararla, askeri hakimlerin atanmaları ise özel kanunları gereğince yapılacak.

- Yabancı misafir askeri personel genel sağlık sigortalı sayılacak

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 60. maddesine eklenen fıkralarla, askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar askere sevk tarihi ile terhis tarihi arasında, yedek subay öğrencileri ve adayları askere sevk tarihi ile yedek subay nasıp tarihi arasında, askeri öğrenci adayları ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrenci adayları ise intibak eğitimine başladıkları tarih ile yemin ettikleri tarih arasında primleri ilgili kamu idaresi tarafından karşılanmak suretiyle genel sağlık sigortalısı sayılacak.

Bu sürenin hesabında, mevzuatı uyarınca askerlik hizmet süresinden sayılmayan haller (sağlık sebebi hariç) dikkate alınmayacak. Bu kapsamda genel sağlık sigortalısı sayıldıkları sürece bu maddenin diğer fıkraları kapsamında genel sağlık sigortalısı ve genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılmayacaklar.

Uluslararası Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşmaları kapsamında Türkiye'de eğitim ve öğrenim gören yabancı uyruklu misafir askeri personel ile bakmakla yükümlü oldukları aile fertlerinden, söz konusu anlaşmada sağlık hizmeti giderleri, kabul eden devlet tarafından karşılanacağı hüküm altına alınanlar genel sağlık sigortalı sayılacak.

Uluslararası Eğitim İşbirliği Anlaşmaları kapsamında Türkiye'de Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Başkanlığında eğitim ve öğretim gören yabancı uyruklu misafir personel ile bakmakla yükümlü oldukları aile fertlerinden, söz konusu anlaşmada sağlık hizmeti giderleri, kabul eden devlet tarafından karşılanacağı hüküm altına alınanlar genel sağlık sigortalısı sayılacak.

"Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası"nda bakan da söz sahibi olacak

6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu'nun 13. maddesinin ikinci fıkrası, "Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası; Milli Savunma Bakanlığı ve kuvvet komutanlıklarında oluşturulacak yüksek disiplin kurulları tarafından verilir. Kararlar, ilgisine göre Milli Savunma Bakanı veya ilgili kuvvet komutanı onayı ile yerine getirilir. General ve amiraller hakkında ise Genelkurmay Başkanlığında teşkil edilecek yüksek disiplin kurulu tarafından verilir ve yerine getirilir." olarak değiştirildi.

Aynı maddenin dördüncü fıkrasında da "Kuvvet komutanlıklarında teşkil edilecek yüksek disiplin kurulları; kurmay başkanının başkanlığında personel, istihbarat ve harekat başkanları, personel ve tayin dairesi başkanları, adli müşavir veya hukuk müşaviri, kıdem, sicil ve personel yönetimi ile ilgili şube müdürlerinden oluşur. Genelkurmay Başkanlığı Yüksek Disiplin Kurulu; Genelkurmay Başkanının başkanlığında kuvvet komutanları ile Genelkurmay İkinci Başkanı, Genelkurmay Personel Başkanı ve Genelkurmay Adli Müşavirinden oluşur. Milli Savunma Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatında görevli personel hakkında karar vermek üzere teşkil edilecek Milli Savunma Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu; Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında personel ve hukuk hizmetlerinden sorumlu müsteşar yardımcıları ile Personel Genel Müdürü ve Hukuk Müşavirinden oluşur. Yüksek disiplin kurullarında kararlar oy çokluğu ile alınır. Oylar dağılırsa, hakkında tahkikat yapılanın en çok aleyhinde olan oy, çoğunluk elde edilinceye kadar kendisine daha yakın olan oya tabi olur." şeklinde değişikliğe gidildi.

Bununla birlikte aynı kanunun aynı maddesinin üçüncü fıkrasında "Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası" ile ilgili olarak Genelkurmay Başkanı ile artık Milli Savunma Bakanı da eldeki bilgi ve belgelere ya da gerekli görmesi üzerine yaptırdığı disiplin soruşturması sonucuna göre, hakkında bu cezanın verilmesine kanaat getirdiği personelin dosyalarını bir karar verilmek üzere doğrudan yetkili yüksek disiplin kuruluna sevk edebilecek.

Yine Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu'nda yapılan düzenlemelerle Milli Savunma Bakanlığı gerek görülmesi halinde Bakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığınca da disiplin soruşturması yürütülebilecek. Disiplin soruşturması ve tahkikat usul ve esasları, disiplin cezalarının verilmesi ve yerine getirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile bu kanunun uygulanmasına yönelik diğer hususlar Milli Savunma Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikler ile düzenlenecek.

Disiplin kurullarının yetki alanı ilgili kuvvet komutanlıkları tarafından belirlenecek. Birden fazla kuvvete mensup birliklerin bulunduğu garnizonlardaki görev ve yetkiye ilişkin hususlar ilgili kuvvet komutanlıklarının teklifi üzerine Milli Savunma Bakanlığınca belirlenecek.

İlköğretim mezunlarına uzman çavuş olma imkanı

Düzenlemeyle ilköğretim mezunlarının uzman çavuş olmalarının önü açıldı.

3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu'nun ek 1. maddesinde yapılan değişiklikle kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında uzman erbaş olarak görev yapanların uzman çavuşluğa yükselmelerinde "lise mezun olma" şartı aranmayacak.

Yeni düzenlemeye göre ilköğretim mezunlarından ihtiyaç duyulacak özel ihtisası gerektiren sınıf, branş ve ihtisaslarda üstün başarı belgesi alanlar uzman erbaş olarak istihdam edilebilecek. Bunların​ uzman çavuşluğa yükselmelerinde ise lise mezunu olma şartı istenmeyecek.

Öte yandan, aynı KHK kapsamında, asgari 4 yıl fiili hizmetini komando ve yüzer birliklerde tamamlayan uzmanlar, istihdam edildiği kadro görev yerinin herhangi bir nedenle kaldırılması ya da yeni bir istihdama gerek duyulmaması halinde başka bir sınıfa geçebilecek. Bununla birlikte talep etmeleri halinde bağlı bulundukları kuvvet komutanlıklarının görüşü alındıktan sonra Milli Savunma Bakanlığının onayı ile uzmanlar kuvvet komutanlıklarını da değiştirebilecek.