İlker Başbuğ'dan önemli açıklamalar

Genelkurmay eski başkanı İlker Başbuğ, Suriye ve Irak’taki gelişmelere ilişkin önemli açıklamalarda bulundu.

Sözcü gazetesinden Özlem Gürses'e konuşan Başbuğ, Türkiye'nin koridoru bozması gerektiğini kaydetti.

Başbuğ, "En te­mel ama­cı­mız Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de­ki ko­ri­do­run Ku­zey Irak ta­ra­fıy­la bir­leş­me­si­ni ön­le­mek ol­ma­lı. Bu çok kri­tik bir ko­nu. Su­ri­ye Hü­kü­me­ti ile dip­lo­ma­tik iliş­ki­ye mut­la­ka ge­çil­me­li. Bu ol­ma­dan so­run­la­rı çö­ze­mez­si­niz. İn­gi­liz Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı açık­la­ma yap­tı “İs­te­di­ği­miz Esa­d’­ı de­vir­mek de­ğil, bir si­ya­si ge­çi­ş” di­yor. Ira­k’­ta dev­le­ti çö­kert­ti­ler, ay­nı ha­ta­yı bu­ra­da yap­mak is­te­mi­yor­lar. Dev­le­tin ku­rum­la­rı sağ­lam dur­sun, ba­şın­da­ki adam de­ği­şe­bi­lir, o so­run de­ğil." ifadelerini kullandı.

Başbuğ ile yapılan söyleşi şöyle:

Tür­ki­ye ar­tık Ha­va Kuv­vet­le­ri ve çe­şit­li il­ler­de­ki üs­le­ri­nin kul­la­nı­ma açıl­ma­sı ile Su­ri­ye top­rak­la­rın­da­ki IŞİD var­lı­ğı­na yö­ne­lik ger­çek­le­şen ope­ras­yo­nun bir par­ça­sı. Üs­te­lik bir de ken­di top­rak­la­rı­mız­da­ki te­rör teh­dit­le­ri ve hü­kü­me­ti kur­ma ça­ba­la­rı ile uğ­raş­mak zo­run­da­yız. Pe­ki bu­ra­ya na­sıl gel­dik? Da­ha da önem­li­si bu­ra­dan gü­ven­li bir çı­kış na­sıl bu­lu­na­cak?

Bu so­ru­la­rı Tür­ki­ye­’nin tar­tış­ma­sız en de­ğer­li Ge­nel­kur­may Baş­kan­la­rın­dan bi­ri­ne, emekli Or­ge­ne­ral İl­ker Baş­bu­ğ’­a sor­dum. Baş­buğ ta­rih­sel bir ana­liz için­de bu­gün­kü du­ru­mu tes­pit et­mek­le kal­ma­dı, bel­ki de he­pi­mi­zin, her or­tam­da ko­nuş­tu­ğu mem­le­ke­tin en ha­zin ha­li­nin de fo­toğ­ra­fı­nı çek­ti: “Su­ruç sal­dı­rı­sın­dan son­ra da gör­dük, Tür­ki­ye­’de top­lum­da bir bü­tün­leş­me so­ru­nu var… Bu bü­tün­leş­me­yi an­cak iki ad­res sağ­la­ya­bi­lir; bi­ri top­lum. Di­ğe­ri de Kur­tu­luş Sa­va­şı­’nı ba­şa­ran TBMM’­dir.” İş­te Or­ge­ne­ral İl­ker Baş­bu­ğ’­un Tür­ki­ye­’nin bu en zor­lu gün­le­rin­deki tes­pit ve ana­liz­le­ri:

IŞİD TEHDİDİYLE KARŞI KARŞIYAYIZ

Türkiye, Su­ruç sal­dı­rı­sı­nı an­la­ma­ya ça­lı­şır­ken şim­di de IŞİD var­lı­ğı­na yö­ne­lik ope­ras­yo­nun bir par­ça­sı ol­du. Bu­nu na­sıl de­ğer­len­di­ri­yor­su­nuz?

İn­san­sız araç­lar için za­ten izin var. Da­ha ile­ri bir adım için ha­va gü­cü­nün kul­la­nı­mı­na izin ve­rile­bi­lir. Ama bu­nun ar­tı­sı­nı-ek­si­si­ni iyi dü­şün­mek ge­rek. Biz­de ma­ale­sef içi­miz­de de teh­dit var. İç bün­ye­miz­de teh­dit ol­ma­sa bel­ki da­ha ko­lay… Unu­tul­ma­sın ki, Su­ri­ye sı­nı­rı bo­yun­ca ve ül­ke, için­de cid­di bir IŞİD teh­di­di ile kar­şı karşıyayız. IŞİ­D’in bu ka­ra­ra ve uy­gu­la­ma­la­ra kar­şı na­sıl ha­re­ket ede­ce­ği­ni de ile­ri­de gö­re­ce­ğiz.

ATATÜRK, HER ŞEYİ GÖRMÜŞTÜ

IŞİ­D’­i kim kur­du kim kul­la­nı­yor?

Ön­ce geç­mi­şe ba­ka­lım… Çün­kü ta­rih, ders çı­kar­ma­yan­lar için acı­ma­sız­dır. 16 Ocak 1923, Cum­hu­ri­ye­t’­ten ön­ce, Mu­sul ola­yı tar­tı­şı­lır­ken Mus­ta­fa Ke­ma­l’­in Mec­li­s’­te yap­tı­ğı ko­nuş­ma var: “İn­gi­liz­ler Mu­sul-Ker­kük böl­ge­sin­de bir Kürt hü­kü­me­ti teş­kil et­mek is­ti­yor­lar. Bu­nu yap­tık­la­rı tak­dir­de bu fi­kir bi­zim sı­nı­rı­mız da­hi­lin­de­ki Kürt­le­re de si­ra­yet ede­bi­lir.” Bu tes­pit bu­gün de ay­nen ge­çer­li. 2015’te ne­re­ye gel­dik? Bel­ki de ta­rih bo­yun­ca ba­ğım­sız bir Kürt dev­le­ti­ne da­ir ümit­le­rin en te­pe nok­ta­sı­na gel­di­ği an­da­yız. Ira­k’­ta si­ya­si ya­pı­nın de­ği­şi­mi bir de­fak­to du­rum ola­rak kar­şı­mız­da du­ru­yor. Bu­nu kim en­gel­le­ye­bi­lir?

IŞİD’CİLERİ ABD SERBEST BIRAKTI

Bu en­gel­le­ne­bi­lir mi?

Çok zor­laş­tı ama bu­nu si­ya­si açı­dan en­gel­le­ye­bi­le­cek hâ­lâ iki ül­ke var, Tür­ki­ye ve İran. Pe­ki şim­di dü­şü­ne­lim, ba­ğım­sız bir Kürt dev­le­ti na­sıl ku­ru­la­bi­lir? Böy­le bak­tı­ğı­mız za­man önü­mü­ze ilk ola­rak IŞİD ola­yı çı­kı­yor. Ba­kın, IŞİ­D’­in li­de­ri şu an­da Bağ­da­di. Bu ki­şi 2004’te Fel­lu­ce­’de Ame­ri­ka­lı­lar ta­ra­fın­dan ya­ka­la­nı­yor, 2004’ün Ara­lık ayın­da ser­best bı­ra­kı­lı­yor. Ay­nı an­da ce­za­evin­de bu­lu­nan mi­li­tan­la­rın sa­yı­sı da 24 bin ci­va­rın­da.

Bun­la­rın hep­si IŞİD mi­li­ta­nı mı?

He­men he­men… Bu mi­li­tan­la­rın bir kıs­mı ser­best bı­ra­kı­lı­yor. Bir ba­kı­yor­su­nuz bun­lar Ba­as­’cılar­la bir­le­şi­yor.

MUSUL DA BARZANİ’YE GEÇECEK

IŞİ­D’­i Ame­ri­ka­lı­lar kur­du o za­man… Ne amaç­la pe­ki?

Biz 2000’li yıl­la­rın ba­şın­da hep ne di­yor­duk? Ker­kük, Ker­kük, Ker­kük. Bu ara­da bir bak­tık Ker­kük Bar­za­ni­’nin kon­tro­lü­ne geç­ti. Çı­ka­cak­lar mı? Bi­le­mi­yo­rum. Ker­kük böl­ge­de en kri­tik nok­ta­lar­dan bi­riy­di. Şimdi Mu­sul var, Mu­sul IŞİ­D’­de evet, ora­ya bir ope­ras­yon dü­şü­nü­lü­yor, ama ya­pıl­mı­yor. Pe­ki ya­rın ya da ile­ri­ki sü­reç­te Ame­ri­ka Mu­su­l’­a bir ope­ras­yon ya­par­sa, Mu­su­l’­dan IŞİD çı­kar­ı­lır­sa ki­min kon­tro­lü­ne ge­çe­cek ora­sı? Yi­ne Bar­za­ni­’nin kon­tro­lü­ne ge­çe­cek. Ne olu­yor ya­ni? Bar­za­ni bu­nu söy­le­di; “Mu­su­l’­dan son­ra Ira­k’­ta­ki si­ya­si ya­pı bu şek­liy­le ka­la­maz, de­ği­şik­li­ğe uğ­ra­ya­cak.” Bun­la­rı gör­me­miz la­zım.

LOZAN’I İYİ OKUMAK GEREKİYOR

Peki bu IŞİD me­se­le­sin­den kim ka­zanç­lı çı­kı­yor?

Ku­zey Irak bağ­la­mın­da bak­tı­ğı­nız­da Kürt­ler ka­za­nı­yor. Tab­lo bu.

IŞİD bir ye­re sal­dı­rı­yor, IŞİD alı­yor, son­ra IŞİD ora­dan atı­lı­yor ve o böl­ge yi­ne Kürt­le­rin eli­ne ge­çi­yor. Bu­nu iyi dü­şün­mek la­zım, “Ne olu­yor” di­ye? Yi­ne ta­ri­he ba­ka­lım,

6 Ocak 1923 yılında, Lo­zan Kon­fe­ran­sı, Azın­lık­lar Alt Ko­mis­yo­nu var,

bu­ra­ya gün­dem­de ol­ma­yan bir tek­lif ge­ti­ri­li­yor; tek­li­fi ge­ti­ren kim? Ame­ri­ka. Tek­lif şu: “Er­me­ni­ler için ulu­sal yurt ola­rak bir top­rak par­ça­sı bu­la­lım, bu böl­ge­yi ta­nım­la­ya­lım ve bu böl­ge­ye sal­dı­rı ve sız­ma­la­ra kar­şı bir ko­ru­ma dü­ze­ne­ği ku­ra­lım.”

PYD O KADAR GÜÇLÜ DEĞİL AMA…

Ne­re­yi öne­ri­yor­lar bu­nun için?

Su­ri­ye­’nin ku­ze­yi­ni. Ba­kın tek­lif şöy­le de­vam edi­yor : “Böy­le­ce Tür­ki­ye ve Su­ri­ye ara­sın­da ta­raf­sız bir böl­ge ku­rul­muş olur. Bu top­rak par­ça­sı­nın de­ni­ze ko­lay bir çı­kış yo­lu da var­dır.” Pe­ki, o hal­de, 6 Ocak 1923’te Er­me­ni­ler için dü­şü­nü­len şey, bu­gün baş­ka bi­ri­si için mi dü­şü­nü­lü­yor? Su­ri­ye­’nin ku­ze­yi ilk de­fa gün­de­me gel­mi­yor ya­ni. Ira­k’­ın ku­ze­yin­den baş­ka, şim­di bir de Su­ri­ye­’nin ku­ze­yi so­ru­nu­muz var. Çok kri­tik bir du­rum.

Ha­ri­ta­ya bak­tı­ğı­nız­da bu­gün Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de IŞİ­D’­in kon­tro­lün­de olan hat, Ira­k’­ın ku­ze­yin­de Kürt­le­rin kon­tro­lün­de olan hat­la bir­le­şe­bi­lir. Ba­zı­lar di­yor ki, “PYD o ka­dar güç­lü de­ğil, or­du­su yok, si­la­hı yok.” Pe­ki bu böl­ge­le­ri za­ten biz­zat PYD mi ele ge­çir­di? Ha­yır, ön­ce IŞİD, son­ra koa­lis­yon güç­le­ri, on­lar çe­ki­ldikten sonra da Kürt­ler gi­ri­yor. Mo­del hep bu.

Han­gi­si da­ha teh­li­ke­li IŞİD mi PYD mi?

Mu­ka­ye­se et­me­mek la­zım. IŞİD kan­lı bir te­rör ör­gü­tü. PYD de te­rör ör­gü­tü. İki­si de risk de­ğil ar­tık, teh­dit. İki­siy­le de mü­ca­de­le ede­cek­si­niz.

ORTAK AKILLA HAREKET ETMELİYİZ

Su­ru­ç’­ta­ki olay ne ya­rat­tı?

PKK’­yı gü­ven­lik güç­le­ri ile kar­şı kar­şı­ya ge­tir­di. Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’nin Kürt va­tan­daş­la­rı ile dev­le­ti kar­şı kar­şı­ya ge­tir­di. Za­ten bel­ki de is­te­ni­len bu. Ve eğer sağ­du­yu ile ha­re­ket edil­mez­se bir nok­ta­da

IŞİ­D’­in is­te­di­ği şe­ye de hiz­met et­miş olur­su­nuz.

IŞİ­D’­in Tür­ki­ye için­de­ki ama­cı PKK’­yı mo­bi­li­ze et­mek, bu amaç­la­nı­yor. Bu oyu­na gel­me­mek la­zım. Bu­ra­da her­ke­se ama her­ke­se gö­rev dü­şü­yor. Ön­ce as­ker, son­ra iki po­lis. Son­ra Hü­da Pa­r’­dan bi­ri. Bu sıç­rat­ma­dır, yay­ma­dır. Or­tak akıl­la ha­re­ket şart bu­ra­da.

BİZDE BÜTÜNLEŞME SORUNU VAR

Ni­ye çö­zül­mü­yor bu me­se­le­ler?

Özel­lik­le Su­ruç ola­yın­dan son­ra da gör­dük, top­lum­da her ko­nu­da bir bö­lün­müş­lük var, bir tür­lü bü­tün­le­şe­mi­yo­ruz. Bu, Türkiye için çok kö­tü bir şey. Su­ru­ç’­ta, Cey­lan­pı­na­r’­da, Adı­ya­ma­n’­da ya­şa­nan­la­rın hep­si kor­kunç olay­lar. Bu olay­la­ra kar­şı ay­nı nok­ta­da ol­ma­mız la­zım, ama bö­lün­müş­lük var. Bu ül­ke­nin cay­dı­rı­cı­lı­ğı­nı da ze­de­le­yen bir du­rum. Şim­di bü­tün­leş­me­ye ih­ti­ya­cı­mız var.

Kim sağ­la­ya­cak bü­tün­leş­me­yi?

Top­lum sağlayacak. Di­ğer­le­ri sağ­la­ya­mı­yor iş­te, top­lum sağ­la­ya­cak. Her ola­ya kar­şı eşit me­sa­fe­de du­ra­rak sağ­la­ya­cak. Te­rör olay­la­rı­nın hep­si­ne ay­nı me­sa­fe­de olup, ay­nı şid­det­le kar­şı koy­ma­nız la­zım. Bu bü­tün­lü­ğü sağ­la­ya­cak ikin­ci­ ad­res; TBMM’­dir. Ümit­siz­li­ğe ka­ram­sar­lı­ğa düş­me­ye­lim. Bu TBMM, Kur­tu­luş Sa­va­şı’­nı ya­pan Mec­lis, bu­nu da ba­şar­ma­lı­dır. Ye­ni ku­ru­la­cak hü­kü­met bu so­rum­lu­lu­ğu al­ma­lı.

Te­rör örgütüyle mü­ca­de­le­yi kes­mek tehlikeli

Tür­ki­ye na­sıl bir po­zis­yon al­ma­lı tüm bu ge­liş­me­le­re?

Her şey­den ön­ce Ira­k’­ın ku­ze­yin­de bir Kürt dev­le­ti ih­ti­ma­li­ni Tür­ki­ye hiç ak­lın­dan çı­kar­ma­ma­lı. Ve İra­n’­la bir­lik­te bu­na en­gel ol­mak için tüm si­ya­si gü­cü­nü or­ta­ya koy­ma­lı. Si­ya­si, eko­no­mik gü­cü­nü kul­lan­ma­lı. Di­ğer bir teh­dit de içer­de­ki PKK ko­nu­su, bu unu­tul­muş­tu. Ne di­ye baş­lan­mış­tı; “A­na­lar ağ­la­ma­sı­n”. Ama ba­zı si­ya­set­çi­ler di­yor ki “Ge­re­kir­se ölü­rüz.” Ba­kın ner­eden ne­re­ye ge­li­yo­ruz. Biz hep şu­nu söy­le­dik, “Te­rör­le mü­ca­de­le­yi ke­se­rek di­ğer alan­lar­da gö­rüş­me­ye gi­rer­se­niz bu teh­li­ke­li­dir.” Şim­di içeri­de bir PKK teh­di­di var. Ba­kın sal­dı­rı­lar baş­la­dı. Ner­eden alı­yor­lar ce­sa­re­ti? “Bu Su­ru­ç’­a mi­sil­le­me­di­r” di­yor­lar, bu kor­kunç bir şey, bu ka­bul edi­le­bi­le­cek bir şey de­ğil. İçer­ide bir de IŞİD teh­di­di var. 2000 mi­li­ta­nı ol­du­ğu söy­le­ni­yor. Mül­te­ci so­ru­nu var, 2.5 mil­yon… Ya­rın bu mül­te­ci­ler de bir gü­ven­lik so­ru­nu oluş­tu­ra­bi­lir.

So­run­la­rı­mı­za da­ir ce­vap­lar Ata­tür­k’­te var

Tür­ki­ye bu­gün gü­ven­li bir ül­ke mi? Her­kes “bom­ba her an her yer­de pat­la­ya­bi­li­r” en­di­şe­si için­de.

Gü­ven­li ta­bi­i, ter­si­ni söy­le­mek doğ­ru da de­ğil. Bom­ba Lon­dra­’da da pat­la­ya­bi­lir. Te­rör teh­di­di her yer­de var.

Ne yap­ma­lı?

Bu­gün­kü so­run­la­rı­mı­za da­ir tüm ce­vap­lar hep Mus­ta­fa Ke­mal Ata­tür­k’­te. Di­yor ki; “Or­ta­do­ğu­’da Arap­la­rın ken­di ara­la­rın­da­ki so­run­la­rına hiç mü­da­hil ol­ma­yın, uzak­ta ka­lı­n”. Tür­ki­ye cid­di so­run­lar­la kar­şı kar­şı­ya.. Keş­ke baş­lan­gıç­tan be­ri Tür­ki­ye Su­ri­ye­’de­ki ola­ya ta­raf­sız kal­say­dı. Keş­ke…

Bu sa­at­ten son­ra ne ya­pı­la­bi­lir?

En te­mel ama­cı­mız Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de­ki ko­ri­do­run Ku­zey Irak ta­ra­fıy­la bir­leş­me­si­ni ön­le­mek ol­ma­lı. Bu çok kri­tik bir ko­nu. Su­ri­ye Hü­kü­me­ti ile dip­lo­ma­tik iliş­ki­ye mut­la­ka ge­çil­me­li. Bu ol­ma­dan so­run­la­rı çö­ze­mez­si­niz. İn­gi­liz Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı açık­la­ma yap­tı “İs­te­di­ği­miz Esa­d’­ı de­vir­mek de­ğil, bir si­ya­si ge­çi­ş” di­yor. Ira­k’­ta dev­le­ti çö­kert­ti­ler, ay­nı ha­ta­yı bu­ra­da yap­mak is­te­mi­yor­lar. Dev­le­tin ku­rum­la­rı sağ­lam dur­sun, ba­şın­da­ki adam de­ği­şe­bi­lir, o so­run de­ğil.

Sı­nı­rı­mız­da­ki oyu­nu boz­mak zo­run­da­yız

Di­ye­lim ki Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de­ki bu ko­ri­dor Ira­k’­ın ku­ze­yi ile bir­leş­ti?

Ol­maz. Ol­ma­ma­lı. Bu oyu­nu boz­ma­lı Tür­ki­ye, boz­ma­lı.

TSK bu­nu an­lat­mı­yor mu­dur?

An­lat­maz olur mu, an­la­tı­yor­dur mut­la­ka. Ama et­raf­lı­ca dü­şün­mek la­zım. Si­ya­si, dip­lo­ma­tik, eko­no­mik güç­le­ri kul­la­narak, yi­ne de çö­züm bu­la­mı­yor­sa­nız Su­ri­ye top­rak­la­rın­da ha­va­dan kon­trol edi­len bir gü­ven­lik­li böl­ge ge­re­kir. Ken­di top­rak­la­rı­mız­da da IŞİ­D’­e kar­şı net po­zis­yon al­mak la­zım, net!

Sı­nı­rı­mız?

Bu sı­nır, kon­tro­lü zor bir sı­nır, par­ça­lan­mış. Ama yi­ne de bu­na kar­şı bir şey­ler ya­pı­la­bi­lir. Ki­lis böl­ge­sin­de­ki uy­gu­la­ma gi­bi… Gü­ven­lik­li böl­ge ilan edil­di bi­li­yor­su­nuz… Muh­te­me­len IŞİ­D’­e gi­den, ka­tı­lan in­san­la­rın bü­yük bir kıs­mı Tür­ki­ye­’den gi­di­yor, bu­nu müm­kün ol­du­ğun­ca en­gel­le­mek ge­re­kir. Bir IŞİ­D’­e gi­den­ler var, bir de PYD’­ye gi­den­ler var. Ona da en­gel ol­mak la­zım.