Uzmanlar yanıtladı: Aşıda patent tartışması
Bazı ülkelerin Kovid-19 aşılarına ulaşamaması krizi sonrası üretimde patent tartışması başladı. Türkiye ve Rusya'nın başını çektiği çok sayıda ülke aşı patentlerinin kaldırılmasını savundu. Peki, Kovid-19’da en etkili silah olan aşıda patent nedir ve neden kaldırılması isteniyor?
Haber: Buse Gençtürk
Tüm dünyayı saran Kovid-19'a güçlü mücadele için aşıpatentlerinin kaldırılması önerisi tartışılmaya başladı.
Türk Eczacıları Birliği Başkanı Eczacı Erdoğan Çolak aşı patentlerine ilişkin John Shawk örneğini verdi:
- John Shawk ''Güneşi patentleyemezsiniz'' dedi ve çocuklara çocuk felci aşısını ulaştırdı.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Faruk Aydın yakın zamanda çok ciddi aşı stoklarına ihtiyaç duyulacağını hatırlattı. Prof. Dr. Aydın, patentin mülkiyet hakkı olduğunu söyledi:
- Dünya yaklaşık 8 milyar nüfusa sahip. O nedenle 16 milyar aşıya ihtiyaç var. Hatırlatma dozu da yapılacaksa önümüzdeki 3-5 yıl içinde aşı dozlarına ihtiyaç olacağı için ciddi aşı miktarına ihtiyaç var. Şimdilik lisans alan ve kullanımı bizde olan aşıların yıllık üretim kapasitesi 2 milyar.
- Aşı gibi buluşlarda bulan kişinin mülkiyet hakkını elinde bulundurma hakkı patent hakkı. Dolayısıyla bu ticari yasalarda da bulunan mülkiyet hakkıdır.
Türkiye, Rusya ve ABD gibi ülkeler aşı patentlerinin kaldırılması görüşünü gündeme getirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ile görüşmesinde Sputnik V aşısına da değindi. Erdoğan yerli aşının tüm dünyayla paylaşılacağını duyurdu:
- İlim tüm insanlığın ortak malıdır, ilimde kıskançlık olmaz.
- Bilim tüm insanlığın ortak malıdır, insanlığın sağlığıyla ilgili bir konuda biz ürettik kimseye vermeyiz'' demek doğru değildir. Biz Çin aşısıyla başladık, onun dışında Almanların ürettiği aşıdan istifade ediyoruz. Yerli aşımızı da inşallah yapacağız, bunları da tüm dünyayla paylaşmaya hazır olduğumuzu söyleyebilirim.
Özellikle yoksul ülkeler aşıya ulaşmakta büyük sorun yaşıyor. Bu da koronavirüsün sonunun getirilmesinde büyük bir engel oluşturuyor.
Uzmanlara göre, aşı üretiminin yaygınlaştırılması için aşı patenti kaldırılmalı ve alt yapısı olan ülkeler üretime başlamalı.
Prof. Dr. Aydın, ''Fakir ülkelerin aşıya ulaşması mümkün değil.'' dedi:
- Bizden iyi durumda olan ülkeler var. Onların da garantisi yok. Yeni varyantlar var. Aşının etkisi ortadan kalkabilir. Dünyaya açıldıkça bu ülkeler yeniden aşı olacaklar. Dolayısıyla pandemi ile mücadele eş zamanlı verilmeli.
Çolak da aşıda patent olgusunun aşı İçin oldukça sıkıntılı bir olgu olduğunu ifade etti:
- Sağlık bakanlığına yazılar yazıyoruz görüşmelerimiz Kovid-19 nedeniyle olmuyor. Yazı yazıyoruz ancak belirleyici olan ilaç firmalarının bizim ülkelerimizin tavrı.
