Nadir toprak elementleri ve Türkiye’nin potansiyel rolü

Yunis Sharifli, Türkiye'de yeni keşfedilen ve dünyanın ikinci büyük rezervi olan nadir toprak elementlerinin ülke ekonomisine ve siyasi ilişkilerine olası etkilerini kaleme aldı.

Son yıllarda, çeşitli teknolojilerin üretiminde kritik rol oynayan elementlerin öneminin iyice arttığı görülüyor. Bu bağlamda nadir toprak elementleri, kısaca NTE, havacılıktan uzay araştırmalarına, savunmadan biyotıbba kadar uzanan endüstrilerde elzem olduğundan, yeni teknolojilerin uzun vadeli sürdürülebilirliği için çok önemlidir.

Batıya karşı Çin ve Rusya

Dünyanın en geniş nadir toprak yatakları Çin’deyken, en geniş dördüncü NTE rezervi ise Rusya’dadır. Bu iki ülke, dünyanın bilinen NTE rezervlerinin yüzde 57'sini oluşturuyor. Dünyanın rafine edilmiş nadir topraklarının yüzde 85’ini ve dünya üretiminin yüzde 58’ini oluşturan Çin, NTE endüstrisinde büyük rol oynuyor. Batı ülkelerinin, Çin ve Rusya ile olan zayıf ilişkileri düşünüldüğünde, iki ülke de bu elementleri gelecekte Batı ülkelerine karşı bir baskı aracı olarak kullanabilir. Çin’in 2010 yılında Japonya’ya NTE ihracatı yasağı ve Aralık 2020’de yaptığı kısıtlamalar bunun örneği.

Türkiye'nin NTE endüstrisinde

Orta ve uzun vadede Türkiye'nin NTE endüstrisinde teknolojik kapasite oluşturması ve elementleri işleme konusunda uzmanlaşması, Ankara'nın küresel tedarik zincirindeki konumunu güçlendirebilir.

Türkiye en geniş ikinci rezervi keşfetti

Türkiye, Eskişehir’in Beylikova ilçesinde dünyanın en geniş nadir toprak elementleri rezervini keşfetti. 800 milyon ton ile en büyük NTE rezervine sahip olan Çin'den sonra ikinci sırada olan bu yeni alanın 684 milyon ton rezerve sahip olduğu tahmin ediliyor. Devlet madencilik şirketi Eti Maden, deneme tesisinde ilk etapta yıllık 1200 ton cevher işleneceğini duyurdu. Bilinen 17 elementten 10’u, Türkiye’de üretilebildiği için bu, yakın gelecekte daha büyük bir tesis ile 570 bin ton rezerve ulaşabilir.

Savunma sektöründe NTE

Son olarak, yeni keşfedilen nadir toprak elementleri insansız hava araçları ve F35’lerin üretiminde önemli bir yere sahip olduğundan, hem Türkiye hem de Batı ülkeleri için savunma sektöründe hayati bir rol oynayabilir. Rezervlerin geliştirilmesi, Ankara’nın diğer ülkelere olan bağımlılığını azaltmaya yardımcı olup NTE konusunda kendi kendine yetebilmesini sağlayabilir. Buna ek olarak Türkiye’nin AB ve ABD ile olan ortaklığı, tedarik zincirini güvence altına alabilir ve savunma sektörlerinde göreli istikrarı garanti edebilir.