Borsada kredili işlemler rekor kırdı
Kredili işlem hacmi 2022’nin ilk 9 ayında bir önceki yılsonuna göre iki katına çıkarken, kredili işlem yapan yatırımcı sayısı da 36 bine yükseldi.
Borsa İstanbul, rekorlar yılı olan 2022’de kredili işlemde de zirve yaptı. Kredili işlem yapan yatırımcı sayısı 40 bine, işlem tutarı 28 milyar liraya ulaştı. Yıla sert dalgalanmayla başlayan borsada "kredi tamamlama" çağrıları kaynaklı satışların da etkisi var.
2022’de kredili işlem hacmi dikkatlerden kaçmadı. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin (TSPB) 2022 yılı 9 aylık verilerine göre kredili işlem hacmi 22 milyar liraya ulaştı. Bu tutar, 2021 yılının yaklaşık iki katı. TSPB verilerine göre 2018 yılında kredili işlem hacmi 1.8 milyar lira iken, bu tutar 2019 yılında 2.8 milyar liraya yükseldi. 2020 yılında pandemiyle birlikte borsaya olan ilginin artmasıyla kredili işlem hacmi de 6.8 milyar liraya ulaşırken, 2021 yılında halka arzların da etkisiyle 11.4 milyar liralık kredili işlem hacmi kaydedildi. 2022 yılı ise kredili işlem hacmi bakımından tüm yılları geride bıraktı. Kredili işlem hacmi 2022 sonunda 28 milyar liraya çıktı. Yani bir önceki yılın 2.5 katına yükseldi.
DALGALANMALARDAN EN FAZLA KREDİLİ İŞLEM YAPANLAR ETKİLENDİ
Verilere göre kredili işlem yapan kişi sayısı 2018’de 12 bin 101 seviyesinde iken 2021’e gelindiğinde 29 bin 979’a çıktı. 2022 yılının ilk 9 ayında ise kredili işlem yapan kişi sayısı 35 bin 983 ile rekor kırdı. Piyasa uzmanları, yeni yatırımcıların da büyük ilgisiyle birlikte kredili işlem yapan kişi sayısının 40 bine yaklaşmış olabileceğine işaret ediyor.
VARLIKLARIN 5 KATINA KADAR KREDİ LİMİTİ
Yatırımcılar nakitlerinin yanı sıra aracı kurumlarca kendilerine tahsis edilen kredi limitleri ve portföylerinde bulunan varlıkların teminat değerleri dahilinde ek hisse alım işlemini gerçekleştirebilmek için kredi kullanabiliyor. Kredi takasın ardından ikinci iş gününde otomatik olarak yatırımcıya tahsis ediliyor. Kredi tam iş günlerinde saat 1’e kadar ödendiğinde faiz işlemiyor. Aracı kurumlar genellikle limitleri 5 bin lira ve katları olmak üzere yatırım hesaplarındaki serbest bakiye ve portföy değerini dikkate alarak belirliyor. Bazı aracı kurumlarda ise varlıklarının 5 katına kadar gün içi pozisyon açılmasını sağlayacak kredi limiti tanımlanabiliyor. Genellikle ise asgari 50 bin lira olarak kredi limiti belirleniyor.
Krediye uygulanacak faiz oranı da piyasa uzmanlarının verdiği bilgiye göre günlük yüzde 2-4 arasında değişiyor. Aracı kurumların bilgilendirme yazılarına göre ise kredi hesabı şöyle yapılıyor: “Krediye uygulanacak faiz oranı, Borsa İstanbul Borçlanma Araçları Piyasası / Repo-Ters Repo Pazarı’nda oluşan en kısa vadeli repo işlemlerinin ağırlıklandırılmış ortalama faizi, Takasbank Para Piyasası’nda gerçekleşen en kısa vadeli işlemlerin ağırlıklı ortalama faizi ile Merkez Bankası bir haftalık repo borç verme faiz oranlarının karşılaştırılması ile tespit edilecek en yüksek faiz oranının 4 (çarpan) ile çarpılması suretiyle bulunan kredi faizi oranı.”
REEL GETİRİ YÜZDE 61,81
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yatırım araçlarının Aralık 2022’de reel getiri oranlarını açıkladı. Buna göre geçen ay aylık en yüksek reel getiri, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 15,09, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise yüzde 13,47 oranlarıyla BIST 100 endeksinde gerçekleşti. TÜFE ile indirgendiğinde DİBS yüzde 4,97, külçe altın yüzde 3,39, Euro yüzde 2,89 ve mevduat faizi (brüt) yüzde 0,15 oranlarında yatırımcısına reel getiri sağlarken; Amerikan Doları yüzde 0,91 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. BIST 100 endeksi, üç aylık değerlendirmede de yine Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 45,17, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 45,95 oranlarında yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı oldu. Amerikan Doları Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 5,99, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 5,48 oranlarında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı olarak öne çıktı. Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde BIST 100 endeksi; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 34,44, TÜFE ile indirgendiğinde yüzde 61,81 oranlarında yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı oldu. Yıllık değerlendirmede, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından DİBS yüzde 20,81, külçe altın yüzde 30,20, Amerikan Doları yüzde 30,40, Euro yüzde 34,80 ve mevduat faizi (brüt) yüzde 41,25 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde ise DİBS yüzde 4,69, külçe altın yüzde 15,99, Amerikan Doları yüzde 16,23, Euro yüzde 21,52 ve mevduat faizi (brüt) yüzde 29,28 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.
