Ayrıntılar belli oldu! EYT'de tazminat ve emekli maaşı nasıl hesaplanır?
EYT yasası, Meclis'te kabul edildi ve Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Milyonlarca vatandaşın yararlanacağı EYT'de başvuru işlemleri devam ederken bir taraftan da kıdem tazminatı ve emekli maaşı hesaplamaları başladı. Peki EYT maaşı ve kıdem tazminatı nasıl hesaplanacak?
Sabah'ın haberine göre; EYT'lilerin en çok merak ettiği konuların başında 2023 emekli zammı ve en düşük emekli maaşı düzenlemesiydi. Ocak 2023 emekli ve memur zammı yüzde 30 olarak yasalaştı. En düşük emekli maaşı ise Ocak-Temmuz dönemi için 5.500 TL olarak belirlendi. Böylece EYT yasası ile emekli olacakların alacağı en düşük maaş 5.500 TL oldu.
EYT yasası ile emekli olacakların merak ettiği konulardan bir diğeri maaş dışında tazminat hesabı oldu. Bir EYT'li emeklilik başvurusu için karar aldığında yasal olarak tazminat hakkı da doğacak.
Normal şartlarda bilindiği üzere istifa eden için tazminat hakkı bulunmuyor. Burada emeklilik nedeniyle istifa etmek tazminat almanın esas kuralı olarak dikkat çekiyor. Ek olarak burada işçinin ihbar tazminatı hakkı bulunmuyor.
SON BRÜT MAAŞ TAZMİNAT İÇİN DOĞRUDAN BELİRLEYİCİ OLACAK
Kıdem tazminatı son brüt maaş üzerinden çalışılan sürenin tamamına göre hesaplanıyor. Burada her yıl Ocak ve Temmuz aylarında belirlenen memur zam oranı aynı zamanda kıdem tazminatı tavanına da yapılan zammı belirliyor.
• Asgari ücret 2023'ün 8.506 TL olarak belirlenmesi sonrası ülkemizde uygulanan en düşük brüt maaş 10.008 TL oldu.
• Temmuz memur zammı sonrası en yüksek kıdem tazminatı 15.371 lira olarak uygulanıyordu.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı yeni kıdem tazminatı tavanını yüzde 30 artışla 19.982,83 TL olarak açıkladı.
* Özel sektörde işveren isterse kıdem tazminatı tavanını aşarak çalışanın brüt ücreti üzerinden kıdem tazminatı ödemesi yapabilir. Ancak tavanı aşan kısım ücret gibi değerlendirilerek gelir vergisi ve sigorta primine tabi tutulur.
DAMGA VERGİSİ
Yasalara göre kıdem tazminatından sadece damga vergisi alınabiliyor. Hak sahibine kıdem tazminatı tek seferde ve bakit olarak banka yoluyla ödeniyor.
TAZMİNAT HESABI GİYDİRİLMİŞ ÜCRET İLE YAPILIYOR
• Tazminat hesabı yapılırken son brüt maaş dikkate alınıyor.
• Ancak brüt maaş hesabına sadece kazanç değil yıl içindeki ödemeler katılıyor. Buna giydirilmiş brüt ücret deniliyor.
• Bu ücret belirlenirken düzenli olan ödemeler dikkate alınıyor.
• Prim, mesai gibi değişken ödemeler brüt ücrete eklenmiyor ancak ikramiye, yemek parası, kıyafet parası, görev tazminatı, kasa tazminatı gibi düzenli ödemeler brüt ücrete eklenerek prime esas kazancı artırıyor.
MEVCUT ASGARİ ÜCRET ÜZERİNDEN TAZMİNAT HESABI
2023 yılı asgari ücret tablosu:
• Brüt asgari ücret 10.008 TL
• SGK primi %14 1.401 TL
• İşsizlik sigorta primi %1 100 TL
• Kesintiler toplamı 1.501 TL
• Net asgari ücret 8.506 TL
Örneğin brüt maaşı 10.008 lira olan bir işçiye her yıl 2 dini bayramda da maaş ikramiyesi verildiğini varsayalım.
İŞÇİNİN BRÜT ÜCRETİ ŞÖYLE HESAPLANIYOR:
• Brüt ücret: 10.008 TL
• Brüt ikramiye: 20.016 TL
• Ücrete eklenecek aylık ikramiye: 20.016/12= 1.668 TL
• Giydirilmiş brüt ücret: 11.676 TL
• Bu hesaba göre işçinin tazminatı brüt asgari ücret olan 10.008 liradan değil 11.676 lira üzerinden hesaplanacak.
TAZMİNAT HESABI
Tazminat hesaplanırken işçinin çalıştığı tüm zamanlar yıl, ay, gün hesabı olarak dikkate alınıyor. Asgari ücret üzerinden işçinin tazminatını hesaplayalım. Bu işçinin 10 yıl 5 ay ve 15 gün çalışmış olduğunu varsayalım.
• Giydirilmiş brüt ücret: 11.676 TL
• 10 yıllık tazminat: 116.760 TL
• 5 aylık tazminat: (11.676/12)X5 = 4.865 TL
• 15 günlük tazminat: (11.676/360)x15 = 486,5 TL
• Toplam tazminat: 122.111,5 TL
* Toplam tazminat üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilecek. Yine örnek olsun diye açıklayacak olursak yukarıdaki toplam tazminat hesabında damga vergisi düşüldüğünde ödenecek tutar 121.184,67 TL olacak.