KazanForum 2025, Rusya’da İslam dünyası ülkelerine yeni fırsatlar sunuyor

Rusya, İslam dünyası ülkelerine 2025’te yeni fırsatlar açıyor. Bu yıl 16'ncısı düzenlenecek olan KazanForum 2025, Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan’da 13-18 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilecek.

Rusya pazarı giderek daha erişilebilir hale geliyor. 2023 yılından bu yana Rusya Federasyonu bölgelerinde ortaklık finansmanı konusunda geliştirilen süreç başarıyla yürütülüyor. İslam ülkelerinden yatırım çekmek için yeni bir mekanizmalar deneniyor. 

2025 yılı başında Rus parlamentosu İslam normlarına göre izin verilen işlemlerin listesini genişletmeyi, buna mülkiyet çıkarlarının karşılıklı sigortalanması olasılığını da eklemeyi planladığı öğrenildi. Yapılan değişikliklerin, Türkiye'nin de içinde bulunduğu İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ülkelerinden gelen yatırımcılar başta olmak üzere ortaklık finansmanı araçlarının cazibesini artırması bekleniyor.

Tataristan Cumhuriyeti Yatırım Geliştirme Ajansı Başkanı Taliya Minullina'ya göre, İslami bankacılık işlemlerinin hacmi son bir yılda iki kattan fazla artarken, deney gelişiyor ve sonunda kalıcı bir uygulama haline gelebilir.

Genel olarak, İslami finansman formatı aracılığıyla Rus projelerine beklenen yatırım miktarının 10 milyar dolardan fazla olduğu tahmin ediliyor. Önümüzdeki iki yıl içinde uzmanlar bu alanda on kat artış bekliyor. Taliya Minullina, “Bu mekanizmalar çalışmaya başladığında net standartlar belirlenecek ve çok daha fazla sermaye yatırımı yapılacak” diyor.

Rusya Federasyonu bölgelerinde yeni bir yatırım piyasasının geliştirilmesi amacıyla uzmanların, finansçıların, avukatların, yöneticilerin eğitimi güçlendirildi. Personel, Bahreyn merkezli İslami Örgütler Muhasebe ve Denetim Örgütü (AOIFI) ile işbirliği içinde ve bu örgütün standartlarına uygun olarak eğitiliyor.

AAOIFI'nin amacı İslami finans kurumlarının Şeriat standartlarını korumak ve teşvik etmektir. Şimdi Rusya'da bu çalışma artıyor ve tamamen helal bir yatırım platformu başlatılmaya hazırlanıyor. AAOIFI standartlarına uygun olacak ve İslami finans uzmanları tarafından yönetilecek.

İki Arap fonuyla ortaklaşa yürütülen proje, Rusya ve BDT ülkelerinde gelecek vaat eden yeni kurulan şirketlere finansman sağlamayı amaçlıyor. Yatırım yapmak isteyenler, Şeriat kurallarına uygun olarak gelecekteki kârlardan pay alabilecek, işletmeler ise ortak fonlar çekerek tahvilin İslami karşılığı olan sukuk ihraç edebilecek. Platform şu anda kayıt sürecinde olup, tam lansmanın 2025 Mayıs ayında yapılması planlanıyor.

Ayrıca 2025 yılında AAOIFI, KazanForum 2025 kapsamında Rusya Federasyonu'nda ilk kez "İslami Finans ve Yatırım: Sürdürülebilir Kalkınma ve Küresel Ortaklığın Teşviki" konulu uluslararası bir konferans düzenleyecek.

İslami finansın gelişmesi ticaret açısından da olumlu olacak. Rusya'nın 2024 yılının ilk 9 ayında İslam dünyası ülkeleriyle ticaret cirosu 106 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bunlardan 5,9 milyar doları (yıllık bazda %40 artışla) İslami finansın kullanımında deneyin en aktif ve başarılı şekilde ilerlediği Rusya'nın Tataristan bölgesinden geldi (ortak finansman işlemlerinin hacmi bakımından Rusya Federasyonu'nda lider). Bu bölgenin Rusya ile İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri arasında bir köprü olabileceği düşünülüyor.

İslam Bankaları ve Finansal Kurumlar Genel Konseyi (CIBAFI) Genel Sekreteri Abdelilah Belatik, Şubat 2025'te Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da ortak finansman konusunda bir eğitim programının açılışında yaptığı konuşmada, "Son iki-üç yılda, sadece ticaret cirosu rakamları değil, aynı zamanda Rusya ile İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri arasındaki işlem sayısı da arttı" dedi. Bunların başında Türkiye, BAE, Körfez ülkeleri ile Malezya ve Endonezya geliyor.

Rusya Federasyonu'nda İslami finansın daha da gelişmesi, Küresel Güney ülkeleriyle ekonomik bağların yakın gelecekte yeni bir seviyeye taşınmasını sağlayabilir. Avrasya bölgesinin önemli yatırımcılarından biri olan Türkiye, yeni pazarın önde gelen katılımcıları arasında yer alabilir. 2024 yılının ilk yarısında bölgeye gelen doğrudan yabancı yatırım (FDI) 2022 yılına göre yüzde 8,8 artarak 12,3 milyar dolara ulaştı. Türk doğrudan yabancı yatırımlarının en büyük payının, toplamın %43,1'ini veya 5,3 milyar doları çeken Rusya'ya ait olduğu bildiriliyor. 2016'dan bu yana Rusya Federasyonu'ndaki Türk yatırımlarının hacmi %19 arttı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Şubat 2025'te Ankara'ya yaptığı ziyarette, "Finans ve bankacılık sektöründe, ulaştırma ve lojistik alanında, endüstriyel işbirliğinde, turizmde karşılıklı çıkarlar ve güçlü işbirliği potansiyeli" olduğunu kaydetti.

GELECEKTE YENİ İŞBİRLİĞİ ALANLARI ŞUNLAR OLABİLİR:

Rus ve yabancı şirketlerin varlıklarına İslami finansın katılımıyla ortak yatırımlar. İslami standartlara uygun mal ve hizmet üretimi anlamına gelen “helal sektörü” Rusya’da hızla gelişiyor. Bir dizi ürünün İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerine ihraç edilmesi hedefleniyor. Sadece Tataristan bölgesinde bugün 100'den fazla helal üretim tesisi var ve bunların yirmiden fazlası ihracata yönelik.

Helal yaşam tarzının geliştirilmesi. Bu helal turizm, helal üretim, moda, finans, bilişim ve medya olabilir.
Helal tıp ve eğitim alanında iş birliği. Türkiye'nin de aralarında bulunduğu İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri bu alanlarda uzmanlık sunabilirler. 

TÜRKİYE İÇİN NE DEĞİŞECEK?

Türkiye'nin de üyesi olduğu İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri, Rusya ile etkileşimlerini önemli ölçüde artırdı. Geçen yıl toplam ticaret cirosu yüzde 30 arttı. Tarafların yakınlaşması, 13-18 Mayıs 2025tarihleri arasında Rusya Federasyonu'nda gerçekleşecek olan XVI. Uluslararası Ekonomik Forum “Rusya – İslam Dünyası: KazanForum”da devam edecek. Katılımcılar için önemli bir konu Rusya Federasyonu ile Türkiye arasındaki etkileşim olacaktır.

Türkiye ile Rusya arasında çok sayıda temas noktası ve işbirliğinin geliştirilebileceği zemin bulunmaktadır. Örneğin; Türkiye, Rusya ile dış ticaret cirosu bakımından Çin'in ardından ikinci sırada yer alıyor. 2024 yılında ise 52,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, bunun 44,0 milyar doları Rusya Federasyonu'ndan yapılan ithalat, 8,6 milyar doları ise Türkiye'nin ihracatından oluşmuştur. Başlıca tedarik kaynakları gaz, ham petrol ve petrol ürünleridir. Türkiye, son iki yıldır dünyada Rus fosil yakıtlarının en çok tüketildiği üçüncü ülke konumuna geldi.

 2024 yılında Türkiye'ye Rus petrolü tedariki yeni bir rekora ulaştı: Gösterge yıllık bazda yüzde 36 artarak günde 323 bin varile yükseldi.

Aynı zamanda Rusya, Karadeniz'in dibine döşenen Türk Akımı doğalgaz boru hattının kapasiteleri de dahil olmak üzere ülkenin doğal gaz ihtiyacının yüzde 50'sini karşılamaktadır.

Rusya, Türkiye'den ihraç edilen mal ve hizmetlerin hacmi bakımından dördüncü sırada yer alıyor. Ülkeler arasındaki ticaretin iki katına çıkabileceği ve 100 milyar dolara ulaşabileceği tahmin ediliyor.

 Ülkeler arasındaki ilişkilerde umut verici yönlerden biri turizmdir. Türkiye, Rus turistler (transit gezginler dahil) tarafından en çok ziyaret edilen ülkedir. Ve sayıları artmaya devam ediyor. Rusya'danyapılan seyahat sayısı yıl içerisinde yüzde 6,3 artarak 2023'te 6,3 milyondan 2024'te 6,5 milyona çıktı. Rusya Federasyonu bölgeleriyle bağlantıların geliştirilmesi de buna katkı sağlıyor, örneğin İstanbul-Kazan arasında direkt uçuşlar var, bu uçuşlar şu anda haftada 5 gün gerçekleştiriliyor.

Buna karşılık Türkiye, Rusya'ya medikal turizmde liderlerden biridir. 2020'den bu yana Rusya Federasyonu'nda Türkiye Cumhuriyeti'nden 67 binden fazla hasta tıbbi hizmet aldı. Bu tür veriler XV. Uluslararası Ekonomik Forum “Rusya – İslam Dünyası: KazanForum 2024”te duyuruldu.

 Akkuyu nükleer santralinin inşası da Türkiye için yeni umutlar açabilir. Ülkede Rus şirketi Rosatom ile birlikte Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10'unu karşılayabilecek bir istasyon inşa ediliyor.

Ortak projelerin nasıl daha da gelişebileceği Mayıs 2025'te bilinecek; XVI. Uluslararası Ekonomik Forum “Rusya - İslam Dünyası: KazanForum 2025” bunu gösterecek. Forum, 13-18 Mayıstarihleri ​​arasında Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti başkenti Kazan'da düzenlenecek. Bugün Rusya ile Küresel Güney ülkeleri, yani İslam dünyası arasındaki ticari etkileşimin ana platformudur. (*)

Önceki KazanForum 2024'e, 57 İslam İşbirliği Teşkilatı ülkesi de dahil olmak üzere 87 ülkeden 11 bin 978 iş programı katılımcısı olmak üzere 20 binden fazla katılımcı itirak etmişti. Forumda Avrupa, Asya ve Afrika ülkelerinden 40'tan fazla diplomatik temsilcilik temsil edildi. Forumda yaklaşık 180 etkinlik gerçekleştirildi ve 120 anlaşma imzalandı. KazanForum katılımcıları geleneksel olarak İslam dünyasından önde gelen uzmanlardan oluşmaktadır; uluslararası örgütlerin temsilcileri, ulusal diplomatik misyonlar, İslam din adamları, hükümet organları, finans kuruluşları, büyük uluslararası şirketler, milletvekilleri, yatırımcılar, girişimciler, medya kuruluşlarının başkanları ve medya. 

Forumun amacı; Rusya Federasyonu ile İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri arasındaki ticari, ekonomik, bilimsel, teknik, eğitim, sosyal ve kültürel bağları güçlendirmektir.

KazanForum 2025 programında uluslararası iş birliği, iş dünyası, İslami finans ve helal sektörü, ulaştırma ve lojistik, bilim ve teknoloji, bilişim, sanayi, inşaat, tıp, eğitim, turizm, kültür, medya sektörü vb. konularda 100'den fazla oturum ve etkinlik yer alıyor.

KazanForum 2025’in en önemli etkinliklerinden biri de Rusya tarihinde ilk kez düzenlenecek İslam İşbirliği Teşkilatı Kültür Bakanları kongresi olacak. Etkinlik, 2026 İslam dünyasının kültür başkenti ilan edilen Kazan şehrinde gerçekleştirilecek. Bu karar, İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinin kültür bakanları tarafından Şubat 2026'te Suudi Arabistan’ın başkenti Cidde'de alındı.