Amerikalı grup Amentum Libya'daki faaliyetlerini genişletiyor
Şubat ayı başında Amerikan özel askeri şirketi Amentum'un, güvenlik sorunlarını çözmek üzere Dibeybe hükümeti tarafından davet edilerek Trablus'a geldiği bildirilmişti.
Amentum'un özel hedefi Libya'nın batısındaki silahlı isyancı grupları birleştirerek sivillere yönelik tehditleri ortadan kaldırmak ve Ulusal Birlik Hükümetine hizmet edecek ortak bir ordu oluşturmaktı.
Libya hükümeti, ayrıca Mitiga havaalanı ve Trablus limanının bir Amerikan şirketine devredilmesine hazırlık olarak boşaltılmasını öngören bir kararname yayınladı. Bir ay sonra, Şubat ayının sonunda, ABD Savunma Bakanlığı'ndan bir heyet, komutan General Mahmud Hamza ve Libya'daki Amerikan Büyükelçiliği'nin askeri ataşesi eşliğinde, Trablus Askeri Bölgesi'nin 444. Tugayı'nın üssüne bir inceleme ziyareti için Libya'ya geldi.
Amentum sadece Libya'da değil bölgedeki diğer ülkelerde de faaliyet göstermektedir. Afrika'da barışı koruma hedeflerinin arkasına saklanan şirket, henüz darbe geçirmemiş ve hükümetlerini daha radikal Batı karşıtlarıyla değiştirmemiş Afrika ülkelerinin ordularını ve kaynaklarını kontrol altına almaya çalışan Amerikan çıkarlarının bir temsilcisi olarak faaliyet yürütüyor. Ayrıca Amentum, Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon ile işbirliği yapan ve kıtanın kuzeyinde faaliyet gösteren tek "özel" şirket değil.
AMERİKAN ÖZEL ASKERİ ŞİRKETLERİ VE PARALI ASKERLERİ AFRİKA'YA GİRİYOR
Amentum, web sitesindeki bir haberde, ABD Savunma Bakanlığı'nın "Afrika'da ulusal güvenliği artırmak" için 165 milyon dolarlık sözleşme imzaladığını söyledi. Bu materyalde şirket, Somali ve Benin'deki varlığından söz etmiş, ancak Libya'nın Trablus kentindeki faaliyetlerinden bahsetmemiştir. Amentum Benin'de Silahlı Kuvvetleri eğitmek ve Somali'de askeri üsler inşa etmek üzere sözleşme imzaladı. Amentum, ayrıca ABD Savunma Bakanlığı'ndan Afrika kıtasındaki biyolojik tehditleri azaltmak ve çeşitli Afrika ülkelerinde biyolojik ve laboratuvar deneyleri yapmak için bir sözleşme kaptı. Şirket, ABD ordusu için askeri üsler inşa ettiği ve laboratuarlar açtığı Afganistan'da Pentagon'un önde gelen yüklenicilerinden biri.
Bir başka Amerikan askeri şirketi olan Bancroft, Somali'de 10 yıldan fazla bir süredir faaliyet göstermektedir. Maden imtiyazlarını kontrol ediyor ve silahlı grupların saldırılarına karşı koruyor. Şirket, aynı zamanda Somali Ulusal Ordusu'nu ve Somali'deki Afrika Birliği misyonu üyelerini eğitiyor. Somali ordusunda ayrı bir Danab birimi oluşturuldu ve bu birim ABD Silahlı Kuvvetleri ile birlikte eğitim görüyor. Örgüt, ayrıca Somali polisi ve savcılığının güvenlik kapasitesini güçlendirmek için de destek sağlıyor.
Bir başka örnek de, son aylarda Batı medyasında çıkan haberlere göre Ukraynalı paralı askerlerin faaliyet gösterdiği Sudan. Orada Rus özel askeri şirketi Wagner ile savaştıkları iddia ediliyor. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ve ülke istihbaratının başı Budanov, mali ve maddi yardım karşılığında Ana İstihbarat Müdürlüğü'ne bağlı özel kuvvetleri oraya gönderdi, ancak Batılı yayınlar Ukraynalı askerlerin Hartum'a gönderilmesinin Kiev'in girişimi olduğunu yazıyor. Ardından bu paralı askerlerin bir kısmının Libya'ya gönderilebileceği söylentileri ortaya çıktı. İddiaya göre bu konuda Dibeybe ve Sudan Devlet Başkanı Abdülfettah Burhan, Dibeybe'nin Trablus ziyareti sırasında anlaştı. Bu bilgi henüz doğrulanmadı ancak Libya medyasına çoktan sızdı.
AMERİKALILARIN LİBYA'DA NEYE İHTİYACI VAR?
Bunlar Amerika'nın Afrika ülkelerindeki genişlemesinden sadece birkaç örnek. Amentum'a gelince, Şubat ayı başlarında şirket, Trablus yakınlarındaki Zaviye kentinde bir petrol rafinerisi yakınlarında küçük bir özel operasyon gerçekleştirdi. Haberlerde rafinerinin kontrolü için savaşan silahlı gruplar arasında yine çatışmalar yaşandığı belirtiliyordu. Amentum uzmanları çatışmayı çözmek ve üretim kapasitesi günde 120 bin varile ulaşan rafinerinin kontrolünü ele geçirmek üzere bölgeye gönderildi.
ABD, ülkenin batısını Libya'daki etki alanına çekmek için yeni bir strateji izliyor. Amentum eğitmenleri ve ABD Savunma Bakanlığı, ülke vatandaşları için istikrar ve huzur karşılığında Trablus hükümetine bağlı orduyu kontrol edecek. Başbakan Dibeybe, ABD'li uzmanların Batı Libya'nın 2011'deki iç savaştan sonra ülkenin dört bir yanına dağılan farklı isyancı gruplardan güçlü bir ordu oluşturmasına yardımcı olması gerektiğini söyledi.
LİBYA VE TÜRKİYE ARASINDAKİ İLİŞKİLER
Libya'daki Amerikan varlığıyla ilgili haberlerden, Dibeybe'nin uluslararası güvenlik ortaklığının odağını Türkiye'den ABD'ye çevirdiği anlaşılıyor. Ankara 2019 yılında Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle bir askeri işbirliği mutabakatını onaylamıştı. Aynı yıl iki ülke Akdeniz'deki nüfuz alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin bir memorandum da imzalamıştı. Bu anlaşma AB ve ABD tarafından yasadışı ilan edilmişti.
Trablus henüz Askeri İşbirliği Anlaşmasını feshetmedi ama başka emsaller de var. Ekim 2022'de Libya, Türkiye ile petrol ve gaz sektöründe, biri ortak arama çalışmalarına ilişkin olmak üzere iki yeni mutabakat zaptı imzaladı. Sadece birkaç ay sonra bir Libya mahkemesi, Ulusal Birlik Hükümeti ile Ankara arasında imzalanan Akdeniz'de petrol ve gaz arama anlaşmalarının uygulanmasını durdurdu. Türk Dışişleri Bakanlığı, bu eylemi protesto etti.
ABD, Trablus'ta Türkiye'den daha "sevimli" görünüyor, çünkü Türkiye 2020 yılında Ulusal Mutabakat Hükümetini korumak ve Halife Hafter'in birliklerinin ilerleyişini durdurmak için Libya'ya asker göndermişti. Washington Türkiye'nin eylemlerini kınamıştı. Bu arka plan karşısında Amerikalılar şu an "barış gücü" gibi görünmeye çalışıyorlar. ABD, Libya'daki stratejisini bölgedeki güvenlik hedeflerine ulaşmak, kaynaklar üzerindeki kontrolünü sürdürmek ve başta Türkiye olmak üzere diğer jeopolitik aktörlerin etkisini azaltmak üstüne kurmuş durumda. Libya gibi stratejik bir ortağın kaybedilmesi, partisinin yerel seçimlerdeki yenilgisinin ardından Erdoğan için başka bir darbe olabilir.
