Nasa ilk kez birlikte görüntülendi: Kara delik ve jeti'nin inanılmaz görüntüsü
İlk olarak 2019'da yayınlanan bu gizemli nesnelerin ilk doğrudan görüntüleri de dahil olmak üzere kara deliklerin inanılmaz görüntülerini görüldü. Şimdi gökbilimciler bir ilki daha elde ettiler:
Uzak bir galaksinin merkezindeki süper kütleli bir kara deliği hem de onun güçlü jetini gösteren bir görüntü. Büyük kara delik, 55 milyon ışıkyılı uzaklıktaki galaksi Messier 87'nin(bizden 52-53 milyon ışık yılı uzakta yer alan dev boyutlu bir eliptik galaksidir.) merkezinde yer alıyor. İlk olarak Event Horizon Telescope ( EHT ) tarafından 2019'da görüntülenen aynı kara delik. Uluslararası bir gökbilimciler grubu yeni görüntüyü 26 Nisan 2023 Çarşamba günü yayınladı.
KARA DELİK VE JETİ
Bu, gökbilimcilerin aynı görüntüde hem bir kara deliği hem de göreli jet olarak adlandırılan jetini ilk kez yakaladılar. Bilim adamları, kara deliklerin bu devasa jetleri yayabileceğini uzun zamandır biliyorlar. Ancak nasıl oluştukları hala tam olarak anlaşılamamıştır. Çin'deki Şanghay Astronomi Gözlemevi'nden baş yazar Ru-Sen Lu'nun şöyle belirtiyor:
- Jetlerin karadelikleri çevreleyen bölgeden fırlatıldığını biliyoruz. Ancak bunun gerçekte nasıl olduğunu hala tam olarak anlamış değiliz. Bunu doğrudan incelemek için jetin başlangıcını kara deliğe mümkün olduğu kadar yakın bir yerde gözlemlemeliyiz. ALMA'nın konumu ve hassasiyeti sayesinde, aynı anda hem kara delik gölgesini ortaya çıkarabildik hem de jet emisyonunun derinliklerini görebildik.
Karadelikleri, asla kaçamayacak malzemeleri içine çeken güçlü nesneler olarak düşünürüz. Işık bile bir kara deliği terk edemez. Bu temelde doğrudur, ancak karadeliklerin etraflarında dönen devasa madde halkaları da olabilir. Yeni görüntüler, kara deliği çevreleyen halkaya bağlı bir jetin tabanını gösteriyor. Güney Kore'deki Kyungpook Ulusal Üniversitesi'nden ve Almanya'daki Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü'nden ortak yazar Jae-Young Kim şunları söyledi:
- Bu yeni görüntü, kara delik ve jet etrafındaki bölgeyi aynı anda göstererek resmi tamamlıyor.
YENİ GÖRÜNTÜLER BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ AYRINTILAR GÖSTERİYOR
Yeni görüntü, daha önce hiçbir kara delik fotoğrafında bir arada görülmeyen detayları gösteriyor. Kara delikten çıkan jeti net bir şekilde görebilirsiniz. Malzeme halkasını ve kara deliğin gölgesini de görebilirsiniz. Gölge, kara deliğin güçlü yerçekiminin neden olduğu iki boyutlu bir karanlık bölgedir. Tekillik bölgesinde, birikim diskinin merkezindeki zifiri karanlık karanlıktır. Bununla birlikte, bir tekilliğin kendisi bir yer olmaktan çok, yerçekiminin o kadar yoğun olduğu ve uzay-zamanın kendisinin bozulduğu bir durumdur.
Halkadaki malzeme, kara deliğin yörüngesinde dönerken ısınır. Sonuç olarak, ışık yayar. Bu nedenle, kara deliğin kendisi kara ve görünmez olmasına rağmen onu görebiliriz. Kara deliğin yerçekimi ışığı büktüğü için kara deliğin yörüngesinde dönen maddeyi bir halka olarak görürüz. Ancak gölge bölgesinde hiçbir şey görünmez.
Daha önce Event Horizon Telescope, kara deliği 1,3 mm dalga boyunda görüntülemişti. Ancak şimdi, yeni teleskop ağı 3,5 mm'lik daha uzun bir dalga boyunda bir görüntü elde edebildi. Bu, daha fazla ayrıntının görülmesini sağlar. Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Thomas Krichbaum şunları söyledi:
- Bu dalga boyunda, jetin merkezi süper kütleli kara deliğin etrafındaki emisyon halkasından nasıl çıktığını görebiliriz.
Daha büyük toplama diski
Yeni görüntüde toplama diskinin boyutu da daha büyük. Önceki Event Horizon Telescope görüntüsünde olduğundan yaklaşık %50 daha büyük görünüyor. Araştırmacılar bunun nedeninin, yeni görüntünün birikim diskindeki materyalin daha fazlasını çözebilmesi olduğunu söylüyor. Bu aynı zamanda birikim diskinin nasıl oluştuğuna dair ipuçları sağlar. Tayvan'daki Academia Sinica'dan Keiichi Asada'nın belirttiği gibi:
Daha büyük ve daha kalın halkanın fiziksel kökenini anlamak için, farklı senaryoları test etmek için bilgisayar simülasyonları kullanmak zorunda kaldık.
MESSİER 87 KARA DELİĞİN GELCEKTEKİ GÖZLEMLERİ
Araştırmacılar kara deliği gözlemlemeye devam etmek için aynı teleskop ağını kullanmayı planlıyorlar. Bu, gökbilimcilerin güçlü jetlerin nasıl ortaya çıktığını daha iyi anlamalarına yardımcı olacaktır. Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Eduardo Ros şunları söyledi:
- Jetin emisyonunu daha fazla incelemek için M87'nin merkezindeki kara deliğin etrafındaki bölgeyi farklı radyo dalga boylarında gözlemlemeyi planlıyoruz. Evrendeki en gizemli bölgelerden birinin yakınında neler olduğu hakkında daha fazla şey öğrenebileceğimiz için önümüzdeki yıllar heyecan verici olacak.
Kaynak:
1- earthsky.org/space/black-hole-jet-1st-image-messier-87/