Gizemli ötegezegene şimdiye kadarki en yakın bakışı gerçekleştirdi

Önceki gözlemlere büyük ölçüde nüfuz edemeyen bir "mini-Neptün" olan gizemli ötegezegene şimdiye kadarki en yakın bakış.

GJ 1214 b adı verilen ötegezegen sıvı su okyanuslarını barındıramayacak kadar sıcak olsa da, buharlaşmış haldeki su hala atmosferinin önemli bir parçası olabilir.

Maryland Üniversitesi'nde araştırmacı olan ve gezegenle ilgili Nature dergisinde yayınlanan yeni bir makalenin başyazarı Eliza Kempton, şu ifadeleri kullandı

- Gezegen bir tür pus ya da bulut tabakasıyla tamamen örtülmüş. Atmosfer bu gözleme kadar bizden tamamen gizli kalmıştı. Kempton, eğer gerçekten su açısından zenginse, gezegenin oluşumu sırasında büyük miktarda sulu ve buzlu madde içeren bir su dünyası

Böylesine kalın bir bariyeri aşmak için araştırma ekibi yeni bir yaklaşımı denedi: Standart gözlemi yapmanın yanı sıra - gezegenin atmosferinden süzülen ev sahibi yıldızın ışığını yakalamak - GJ 1214 b'yi yıldızın etrafındaki neredeyse tüm yörüngesi boyunca izlediler.

Gözlem, Webb'in insan gözünün görebildiği elektromanyetik spektrumun dışındaki ışık dalga boylarını görüntüleyen Orta Kızılötesi Enstrümanının (MIRI) gücünü göstermektedir. Araştırma ekibi MIRI'yi kullanarak, yıldızın yörüngesinde dönen gezegenin bir tür "ısı haritasını" oluşturmayı başardı. Isı haritası - gezegenin yörüngesi onu yıldızın arkasına taşımadan hemen önce ve diğer tarafta ortaya çıkarken - hem gündüz hem de gece taraflarını ortaya çıkardı ve atmosferin bileşiminin ayrıntılarını ortaya çıkardı.

Kempton, şu ifadeleri kullandı:

- Tam bir yörünge elde etme yeteneği, gezegenin ısıyı gündüz tarafından gece tarafına nasıl dağıttığını anlamak için gerçekten çok önemliydi. Gündüz ve gece arasında çok fazla zıtlık var. Gece tarafı gündüz tarafına göre daha soğuk. Aslında, sıcaklıklar 535'ten 326 Fahrenheit dereceye (279'dan 165 santigrat dereceye) kaymıştır.

Böylesine büyük bir kayma ancak MIRI tarafından gözlemlendiğinde benzer görünen su veya metan gibi daha ağır moleküllerden oluşan bir atmosferde mümkündür. Kempton, bunun GJ 1214 b'nin atmosferinin esas olarak daha hafif hidrojen moleküllerinden oluşmadığı anlamına geldiğini, bunun da gezegenin tarihi ve oluşumu ve belki de sulu başlangıcı için potansiyel olarak önemli bir ipucu olduğunu söyledi.

Kempten şu ifadeleri kullandı:

- Bu ilkel bir atmosfer değil. Etrafında oluştuğu ev sahibi yıldızın bileşimini yansıtmıyor. Bunun yerine, hidrojen bakımından zengin bir atmosferle başladıysa ya çok fazla hidrojen kaybetti ya da başlangıçta daha ağır elementlerden oluştu. Daha buzlu, su bakımından zengin malzeme.

BEKLENENDEN DAHA SOĞUK

Kempton, ötegezegenin insan standartlarına göre sıcak olmasına rağmen, beklenenden çok daha soğuk olduğunu belirtti. Bunun nedeni, araştırmacılar için sürpriz olan alışılmadık derecede parlak atmosferinin, ana yıldızından gelen ışığın büyük bir bölümünü emip daha da ısınmak yerine yansıtmasıdır.

Yeni gözlemler, belirsizliklerle örtülü bir gezegen türü hakkında daha derin bilgilere kapı açabilir. Mini-Neptünler ya da makalede adlandırıldıkları şekliyle alt Neptünler  galaksideki en yaygın ötegezegen türüdür, ancak güneş sistemimizde bulunmadıkları için bizim için gizemlidirler. Şimdiye kadar yapılan ölçümler, Neptün'ün küçültülmüş bir versiyonuna büyük ölçüde benzediklerini gösteriyor. Bunun ötesinde çok az şey biliniyor.

NASA'nın Güney Kaliforniya'daki Jet İtiş Gücü Laboratuvarı'nda ortak yazar ve diğer dış gezegen araştırmacısı Tiffany Kataria ile birlikte çalışan bir dış gezegen araştırmacısı olan Rob Zellem şu ifadeleri kullandı:

- Neredeyse son on yıldır, bu ötegezegen hakkında gerçekten bildiğimiz tek şey atmosferin bulutlu veya puslu olduğuydu. Bu makalenin daha ayrıntılı iklim yorumları için gerçekten harika sonuçları var - bu ötegezegenin atmosferinde meydana gelen ayrıntılı fiziğe bakmak için

Yeni çalışma, ötegezegenin kırmızı cüce olarak bilinen bir tür olan yıldızından daha uzakta oluşmuş olabileceğini ve daha sonra yavaş yavaş içe doğru spiral çizerek bugünkü yakın yörüngesine ulaştığını gösteriyor. Ötegezegenin bir yılı yani yıldızı etrafındaki bir yörüngesi sadece 1,6 Dünya günü sürüyor.

Kempton, şu ifadeleri kullandı:

- En basit açıklama, eğer çok su zengini bir gezegen bulursanız, bunun ev sahibi yıldızdan daha uzakta oluştuğudur.

GJ 1214 b hakkında daha fazla ayrıntının yanı sıra mini-Neptün sınıfındaki diğer ötegezegenlerin oluşum geçmişlerini belirlemek için daha fazla gözlem yapılması gerekecektir. Bu ötegezegen için sulu bir atmosfer olası görünse de, önemli bir metan bileşeni de mümkündür. Mini-Neptünlerin nasıl oluştuğuna dair daha geniş sonuçlar çıkarmak için daha fazla sayıda mini-Neptün'ün derinlemesine gözlemlenmesi gerekecek.

Kempton, şu ifadeleri kullandı:

- Bunun gibi bütün bir nesne popülasyonunu gözlemleyerek, tutarlı bir hikaye oluşturabileceğimizi umuyoruz.

Kaynak: www.nasa.gov