Felaket Senaryoları Yazıldı! 2024 Yılında Beklenen Güneş Patlamasının Dünyaya Etkisi Ne Olacak? Dünya Karanlık Çağa Geri mi Dönüyor?

2024 yılında yaşanması beklenen güneş patlamasının, dünyada elektriği ve interneti tamamen keseceği iddiası, özellikle sosyal medyada büyük yankı uyandırmıştı. Yazılan senaryolarda güneş patlamasının etkilerinin, küresel felaket düzeyinde internet ve elektrik kesintilerine yol açacağı iddia edilmişti. Peki gerçek ne? Güneş patlamalarının dünyaya etkisinin boyutu ne olacak? "100 yılda bir gerçekleşir" denilen patlama sonrası dünya nasıl bir yer hâline gelecek? Bu soruları sizin için araştırdık.

1859 Carrington Olayı

Güneş patlamasının küresel felakete yol açabileceği iddiasını ortaya atanların en büyük dayanağı, 1859 Carrington Olayı olarak da bilinen güneş patlaması. 28 Ağustos 1859'dan 2 Eylül 1859'a kadar gözlemlenen güneşteki sayısız leke, 1 Eylül öğleden önce Richard Carrington ve Richard Hodgson'un ilk solar alevleri gözlemesiyle sürmüştü. Dünyaya varması 17 saatten fazla süren alevler, koronal kütle ejeksiyonunun doğrudan dünyaya gelmesine sebep oldu. 

1859'daki güneş patlaması, dünyada jeomanyetin fırtınalar oluşmasına neden oldu. Jeomanyetik fırtınanın etkileri ise, küresel ölçekte gözlendi.  1-2 Eylül 1859’da kaydedilen en büyük jeomanyetik fırtına meydana geldi. Aurorae, kuzey yarımkürede Karayipler’den bile olmak üzere tüm dünyada görüldü. Jeomanyetik fırtınalar neticesinde tüm Avrupa ve Kuzey Amerika telgraf sistemleri arızalandı. Bazı bölgelerde telgraf operatörleri, tellerdeki aşırı yüklenmeden dolayı çarpıldılar. Telgraf telleri alevler saçtı. Hatta bazı yerlerde elektrikleri kesilse dahi tellerden iletişim sağlamak mümkün oldu. 

13 Aralık'ta Yaşanan Güneş Patlaması Korkuttu

13 Aralık'ta, Carrington Olayı kadar büyük olmasa da yaşanan patlamada dünyanın bir çok noktasında etkiler yarattı. Jeomanyetik fırtınaların oluşturduğu auroralar, Türkiye'den dahi göründü. Bu durum sonrası komplo teorisyenleri hareketlendi. Özellikle 2024 yılında daha büyük bir güneş patlamasının beklenmesi, komplo teorisyenlerinin küresel felaket senaryolarını şahlandırdı. 

Güneş Patlamaları Nasıl Gerçekleşir?

Güneş Patlamaları, güneşte yaşanan doğal olaylar sonucu ortaya çıkıyor. Güneşin atmosferinde gerçekleşen şiddetli patlamaların tümüne güneş patlamaları ismi veriliyor. Carrington Olayı'nda gözlemlendiği gibi bu patlamalar sonrası çok büyük enerjiler ortaya çıkıyor. Bu patlamalar özellikle kısa dalga radyo iletişimini engelliyor. Güneşten yayılan ve 2-3 günde yere ulaşan bu yoğun radyasyonun insanları etkilemesine Dünya’nın manyetik alanı engel oluyor. Güneşte yaşanan patlamaların her 11 yılda bir en büyük boyuta ulaştığı kaydediliyor. 

Şiddetli Güneş Patlamasının Dünyaya Etkileri Nelerdir?

Şiddetli güneş patlamalarının gerçekleşmesi durumunda, dünyanın elektrik hatlarının etkilenebileceği, iletişimin kesilebileceği, bankacılık ve internet işlemlerinin etkilenebileceği hatta durabileceği senaryolar mevcut. Geçtiğimiz günlerde İngiltere Başbakan Yardımcısı Oliwer Dowden, olası bir enerji kesintisine karşı vatandaşların pilli radyo ve mum stoklamaya çağırması, senaryoları kuvvetlendirdi. 

Uzman İsimden Açıklama Yapıldı

Türkiye’nin önemli astronomlarından Prof. Dr. Ethem Derman, TRT'den Uğur Becerikli'ye konuştu. Derman, "güneş patlamalarının doğal olduğunu ve korkmaya gerek olmadığını" belirtti. Derman şunları söyledi:

"Geçmişte bazı büyük güneş patlamaları oldu. 1859’da Carrington, 1872’de Chapman-Silverman, 1921’de New York Demiryolu fırtınaları yaşandı. Bu fırtınalar bir takım zararlara sebep oldu. Örneğin kuzey ülkelerinde elektrikler kesildi. Son yılın en büyük patlaması birkaç gün önce oldu ama insanların yaşamında bir değişiklik olmadı. Güneş etkinliği maksimuma çıkıyor ve 2024 yılı ortalarında en yüksek düzeye ulaşacak. Yani daha çok fazla patlama olacak. Büyük patlamalar olursa, çok şiddetli güneş patlamaları meydana gelirse atmosferde sadece kutup bölgesinde değil, daha geniş bir alanda, bizim gibi orta enlemde olan ülkelerde de Aurora (Kuzey Işıkları) izleme imkanı olur. Kutup bölgelerindeki ülkelerde bir etkisi olabilir ama insanların yaşamında büyük bir etkisini beklemiyoruz. İnsanlar komplo teorilerine değil, bilime güvensinler. Günümüzün mühendisliği geçmişe göre çok ileride. En fazla Ozonosfer üzerinde bir radyasyon birikimi olacağı için, kuzey ülkelerinde amatör telsiz iletişimi bir süre etkilenebilir."

Prof. Derman, insanların komplo teorilerine daha çok ilgi gösterdiğini ancak bunun yerine "bilime güvenmeleri gerektiğini" vurguladı.