Ece Seçkin'in klibinde kullanılan AR-VR-MR nedir? Arttırılmış Gerçeklik, Sanal Gerçeklik ve Karma Gerçeklik arasındaki farklar neler?

Ece Seçkin'in Lambalar klibinin yayınlanmasıyla, internetteki kullanıcılar AR, VR, MR nedir sorusunu sormaya başladı. Sanal dünyanın gerçeklikle buluştuğu üç teknolojinin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve geleceği nasıl etkileyeceğini sizler için araştırdık.

Üç boyutlu sanal evrenler yaratmanın tarihi, neredeyse modern bilgisayarların tarihi kadar eskidir. 1950'li yıllara kadar geri götürebileceğimiz teknoloji, zamanla gelişmiş ve neredeyse gerçekten ayırt edilemeyen görüntülerin oluşturulmasına kadar ilerlemiştir. Bu ilerleme zamanla üç boyutlu üretilen nesnelerin bilgisayar ekranlarından çıkartarak, gerçek dünyaya sanal nesnelerin yerleştirilmesine kadar ilerlemiştir. Üç boyutlu teknolojiler, Hollywood sinemasından bilgisayar oyunlarına, mühendislik alanlarından eğitime pek çok alanda kullanılmaktadır. 

ÜÇ BOYUTLU TEKNOLOJİLERİN EĞLENCE DÜNYASINDA KULLANIMI

Ece Seçkin'in son klibi yayınlandığında, klipte kullanılan teknolojiler gündem oldu. Bu teknolojilerin eğlence dünyasında kullanımları ise, daha önce pek çok sinema filmi, bilgisayar oyunu gibi yapımlarda kullanıldı. Son dönemlerde gelişen teknolojiyle üç boyutlu dünyalarda gerçek insanlarla etkileşime geçebileceğimiz Metaverse projeleri de aynı teknolojilerden yararlanmakta. Peki bu teknolojiler nasıl çalışıyor? Tarihçeleri nedir? İşte AR, VR ve MR teknolojileri hakkında bilmeniz gerekenler.

AR NEDİR?

Türkçeye Arttırılmış Gerçeklik olarak çevrilen ve İngilizce Augmented Reality kelimelerinin baş harflerinden türetilen AR teknolojisinin tarihi 1968 yılına kadar uzanmaktadır. Özünde bilgisayar ortamında üretilen üç boyutlu bir nesnenin gerçek dünyaya entegre edilmesi olarak tanımlayabileceğimiz AR'nin isim babası ise, Boein şirketinin araştırmacıları Tom Caudel ve David Mizell'dir. AR, ilk olarak 1968 yılında ABD’nin Harvard Üniversitesi bilgisayar araştırmacısı Ivan Sutherland tarafından geliştirilmiştir. Teknoloji, Myron Kueger’in 1974’te kullanıcı göstergesinde gölgeler üreten Videoplace sistemini geliştirmesiyle başka bir seviyeye evrilmiştir. Bu teknoloji için, günümüzde bildiğimiz Arttırılmış Gerçeklik gözlüklerinin atası denilebilir. Videoplace sistemi, 1999 yılında NASA tarafından uzayda kullanılmasıyla kamuoyunun gündemine gelmiştir. İlk ticari kullanımı ise 2008 yılında, Alman bir otomobil firmasının reklamı için kullanılmasıyla olmuştur. 

2008 tarihinden itibaren AR teknolojisi pek çok ticari ve kültürel yapımda kullanılan bir teknoloji olmuştur. 

Bu teknolojinin çalışma prensibi aslında oldukça basittir. Bilgisayar ortamında üretilen dijital görüntü, ses gibi verileri, gerçek dünyaya entegre etmeyi amaçlar. Bunun için çeşitli araçlar kullanır. Günümüzde Arttırılmış Gerçeklik gözlükleri ile bu yapılabilir. Diğer yandan cep telefonunda da Arttırılmış Gerçeklik çeşitli uygulamalarla yapılabilmektedir. Bunun en popüler örneği, bir kaç yıl önce çıkan ve dünyada çok sayıda kullanıcıya sahip olan Pokemon GO oyunudur. Cep telefonunda Arttırılmış Gerçeklik teknolojisini kullanan oyun, gerçek mekanlarda kullanıcıların pokemon avlamasını sağlamaktadır. 

VR NEDİR? 

VR ismi, Türkçe'ye Sanal Gerçeklik olarak çevrilen, İngilizce Virtual Reality kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuştur. Fikir, 40-50 yıl önce ortaya atılmasına karşın, teknolojik gelişmelerin yetersizliği sebebiyle hayata geçirilememişti. Bu süreçte konsept fikirler gelişmiş, teknolojinin gelişimi uygun hâle geldiğinde de gerçekliğe kavuşturulmuştur. 2010'lu yıllarda Sanal Gerçeklik Gözlükleri'nin hayatımıza girmesiyle bu teknolojiyle tanışmış olduk.

Bilim kurgu yapıtlarının popüler fikirlerinden olan Sanal Gerçeklik yada VR, Arttırılmış Gerçeklik'in aksine sanal dünyayı gerçeğe taşımaya çalışmaz. Kişileri içinde etkileşime geçebilecekleri sanal dünyalar oluşturmaya çalışır. Kullanıcılar, Sanal Gerçeklik Gözlükleri ve çeşitli teknolojilerle, bilgisayarda üretilmiş sanal dünyanın içine girer ve burada etkileşime geçerler. Teknoloji, sosyal medya devi Facebook'un sahibi Mark Zuckerberg'in Metaverse projesiyle daha da popüler hâle gelmiştir. Günümüzde özellikle bilgisayar oyunları tarafında sanal gerçeklik, oldukça kullanılan bir teknolojidir. 

MR NEDİR?

MR, Karma Gerçeklik olarak Türkçe'ye çevirebileceğimiz, Mixed Reality kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Bu teknolojide amaç, hem VR hem de AR teknolojilerini bir araya getirebilmektir. Karma Gerçeklik, sanal ve gerçek dünyayı bir araya getirmeyi hedefler. Çeşitli çevresel birimler kullanarak VR ve AR arasında geçiş yapabilmeyi amaçlar. Örneğin, gerçek dünyada sanal bir hologramı yerleştirmek gibi işler yapılabilir. Daha sade bir anlatımla, fiziksel dünyadaki grafikleri, video akışlarını veya hologramları katmanlayan deneyimlere artırılmış gerçeklik adı verilir. Tam kapsamlı bir dijital deneyim sunmak için duyularınızı kapatmayı amaçlayan deneyimler sanal gerçekliktir. Artırılmış ve sanal gerçeklikler arasında geçiş yapabilecek deneyimler karma gerçeklik oluşturur.