Tengri inancı nedir? Tengri inancı nasıl başladı?

Tengriizm, güneş tanrısı Tengri etrafında dönen ve doğa ile dengeye odaklanan bir dindir. Tengriciliğin gerçek kuruluş tarihi doğrulanmadı, ancak MÖ 3300'den MÖ 1200'e kadar süren Tunç Çağı civarında başladığına inanılıyor. En eski dinlerden biri olarak kabul ediliyor ve Şamanizm, animizm özelliklerini içeriyor. Totemizm, hem çoktanrıcılık hem de tektanrıcılık ve atalara tapınmadır. Tengriciliği uygulayanlar, varoluşlarının sonsuz mavi Gökyüzü (Tengri), bereketli Toprak Ana (Eje) ve gökyüzünün kutsal ruhu tarafından sürdürüldüğüne inanırlar.

TENGRİCİLİK NASIL BAŞLADI? YOLDAŞI KİSHİ

Tengricilik altında, evrenin kökenleri Tengri ve onun kendi yarattığı yoldaşı Kishi ile başladı. İkisi birlikte ilkel derinin üzerinde uçtu, ta ki bir gün Kishi, Tengri'den daha yükseğe uçmak istediğine karar verene kadar. Kishi kibirinden dolayı uçma yeteneğini kaybeder ve denize düşer. Onu kurtarması için Tengri'ye seslendi. Tengri denizden kayalar ve toprak çıkararak üzerinde durulacak ilkel bir tümsek yarattı. Bu tepeden Kozmik Ağaç, hayat ağacı büyüdü ve dallarından insanlar ve daha küçük tanrılar çıktı. Köpekler ve yılanlarla kötülüğe karşı korunmuştur. Tengri, yeryüzünün ruhu olan Yer ile uyum içinde yaşadı. Bazıları evli olduklarını ve insanın yaratılmasına yol açan şeyin bu olduğunu söylüyor. Yer insana fiziksel bedenini verdi. Tengri insana ruhunu doğumda verir ve ölümle birlikte geri alır.

TENGRİİZM İNANCI ARASINDA FARKLILIKLAR VAR MI? TENGRİİZM ÇOK TANRILI BİR İNANÇ MI?

Zaman içinde uygulama yapmış birçok kişi arasında Tengriizm'de bazı farklılıklar vardır. Örneğin, Tengrici Moğollar, 99 tanrıya inanırlar ve Türk Tengriciler, yalnızca 17 tanrıya inanırlar. En yaygın olarak, Tengriciliğin tanrılarının Tengri olduğuna inanılır ve alt tanrılar vardır. Alt tanrılar; "Yer, Umay, Erlik, Su, Ateş, Güneş, Ay, Yıldız, Hava, Bulutlar, Rüzgar, Fırtına, Gök Gürültüsü ve Şimşek ve Yağmur ve Gökkuşağı." Tanrılara saygının refah ve esenliğe yol açacağına inanılıyor. Tengriizm'in temel ilkeleri şunlardır:

• Tengri tek yüce tanrıdır. O, her şeyi bilen ve insanların iyi ve kötü eylemlerini yargılayandır. O tahmin edilemez.
• Tengri, tüm doğanın arkasındaki güçtür ve tüm doğa onun tarafından kontrol edilir.
• Tengri arasında iyi ve kötü birçok farklı ruh vardır. Göklerde, yeraltı dünyasında veya toprağın ruhları olarak ikamet edebilirler. İnsanlara zarar verebilirler.
• Dünyanın tek bir gerçek dini yoktur. Bir insan herhangi bir dinden olabilir ve Tengri yine de kimin doğru olduğuna karar verebilir.
• Bütün insanlar zayıftır ve kusurlara tolerans gösterilmelidir. Farklı din ve inançlara hoşgörü gösterilmelidir. Kimse mükemmel değildir.

Tengricilik, Gök-Türk İmparatorluğu ve Büyük Moğol İmparatorluğu'nda büyük rol oynadı. Cengiz Han ve takipçilerinin çoğu Tengriciliğe inanıyordu. Aynı zamanda diğer dinlere karşı hoşgörüyü teşvik etmesiyle de biliniyordu ve birçok dinin aksine, Tengriciliğin dini, dünyaya hükmetmesi için hiçbir zaman bir baskı olmadı. Büyük Moğol İmparatorluğu'ndan Möngke Khan, şöyle ifade etmiştir:

- Onunla yaşadığımız ve onun için öldüğümüz ve yüreğimizi onun için temiz tuttuğumuz tek bir Tanrı olduğuna inanıyoruz. Ama nasıl Tanrı bize elin farklı parmaklarını veriyorsa, insanlara da O'na yaklaşmaları için çeşitli yollar veriyor.” (“Moğolların Hesabı. William Rubruck'ın Günlüğü”, Mahkemede dini tartışma. 31 Mayıs 1254'te W. Rubruck tarafından belgelenmiştir.)

Bugün Tengricilik, Tibet Budizmi ve Burhanizm ile paralel olarak Kırgızistan, Kazakistan, Saha, Buryatya, Tuva, Moğolistan ve Türkiye'de uygulanmaktadır. 1990'lı yıllarda Orta Asya'da bir Tengricilik hareketi başladı ve bugün yayılmaya devam ediyor. Bu, bu eski dinin dayanıklılığını ve binlerce yıl önce eski atalarının yaptığı gibi, günümüz insanlarının inanabileceği bir şey olarak kalmak için zamanın sınavına nasıl dayandığını göstermektedir.