Lozan Anlaşması bitti mi? 12 Ada Lozan'da mı kaybedildi? İber Ortaylı'dan çok konuşulacak açıklama

Lozan Anlaşması üzerine yapılan tartışmalar, sık sık kamuoyunun gündemine düşüyor. Kimilerine göre Lozan Anlaşması yüzünden Türkiye madenlerini çıkartamıyor. Kimileri, Lozan'ın gizli maddeleri olduğunu öne sürüyor. 12 Adaların Yunanistan'a Lozan'da verildiği, Lozan bitince Musul ve Kerkük'ü Türkiye'nin geri alacağı diğer söylentiler arasında. Tarihçi İlber Ortaylı'nın Lozan hakkında çeşitli zamanlarda yaptığı açıklamalar bütün bu soruların cevabı. 

LOZAN ANLAŞMASI BİTTİ Mİ?

Lozan Anlaşması hakkındaki en büyük şehir efsanesi Lozan'ın 100 yıllık bir anlaşma olduğu yönünde. Lozan Anlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası platformlarda resmen tanındığı ilk anlaşma olması yönünden "Türkiye'nin tapusu" olarak ifade edilmekte. Lozan'ın bitmesi bu anlamda pek de olası durmuyor. Peki Tarihçi İlber Ortaylı bu konuda ne düşünüyor?

İlber Ortaylı, Lozan Anlaşması'nın 100. yılı dolayısıyla yazdığı bir yazıda bu konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:

- Antlaşma, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu belgesidir. 100. yılında tekrar görüşme diye bir şey yoktur. Lozan ebedidir.

12 ADALAR YUNANİSTAN'A LOZAN ANLAŞMASI İLE Mİ TESLİM EDİLDİ?

12 Adalar, yüzyıllar boyu Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Lozan Anlaşması'nda 12 Adalar'ın İsmet İnönü tarafından Yunanistan'a verildiği ise yıllardır dile getirilen bir söylentidir. İlber Ortaylı, bu söylentilerle ilgili şu ifadeleri kullandı:

- Lozan bizim için bir zaferdir. En azından bunun çok başarılı bir uzlaşma olduğunu herkesin kabul etmesi gerekir. Bununla ilgili bir şeyler uyduranlar... Metinleri okursunuz öyle karar verirsiniz. Lozan'da bazı toprakları kaybettiğimiz, en başta 12 Adalar'ı Yunanistan'a teslim ettiğimiz tekrarlanıyor. Bunu Yunanistan'da savaşı kaybettiklerini gizlemeye çalışan bazı sahte tarihçiler de tekrar ediyor. 12 Adalar, o zaman İtalya'nın geçici işgali altındaydı. İkinci harbin sonuna kadar bu statü sürdü. İkinci harpten sonra da bu adalarda bir iddiada bulunmak artık mümkün değildi. Müttefikler istedikleri gibi alıp verdiler.  

MUSUL VE KERKÜK LOZAN ANLAŞMASI BİTİNCE TÜRKİYE'YE Mİ KATILACAK?

Musul ve Kerkük, Mondros Mütarekesi'ne dayanan İngiltere tarafından işgal edildikten sonra, Türkiye Cumhuriyeti tarafından kurtarılmaya çalışılan bölgeler arasındaydı. Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği üzerine Misak-ı Milli sınırları içerisine dahil olmuştu. Genç Cumhuriyet Lozan Anlaşması'nda Musul ve Kerkük'ü almayı başaramasa da bu çabasından vazgeçmedi. Nihayet 1926 yılında imzalanan Ankara Anlaşması ile Musul ve Kerkük Irak'a bırakıldı. Lozan Anlaşması'nın biteceği ve Musul ve Kerkük'ün anlaşmanın bitmesinin ardından Türkiye'ye katılacağı söylentilerine ise iki açıdan yaklaşarak cevap vermek mümkün. İlki yukarıda İlber Ortaylı'dan alıntılandığı şekliyle, "Lozan ebedidir". Yani bitmeyecek. Bitecek olsaydı bile Musul ve Kerkük'ün Türkiye'ye katılmasının mümkün olmayacağını İlber Ortaylı şu ifadelerle vurguluyor:

- Musul’u vermedik çünkü bizim elimizde değildi. Tarih bilgisinin çok soyut olarak götürülmesi hiçbir şey ifade etmez. Kimse olmayan tarihleri yazmaya kalkmasın.